پرش به محتوا

اصلاح ذات البین: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۵: خط ۱۵:
بنا به روایتی از [[امام صادق(ع)]] گفتن [[دروغ]] برای اصلاح بین مردم مردم جایز است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> همچنین قرآن [[نجوا]] را برای اصلاح میان مردم روا دانسته است<ref>سوره نساء، آیه ۱۱۴.</ref> با اینکه آن را در جای دیگر عملی [[شیطان|شیطانی]]<ref>سوره مجادله، آیه ۱۰.</ref> معرفی کرده است.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۲۷.</ref> قرآن، [[سوگند|سوگندی]] که برای ترک اصلاح میان مردم باشد را معتبر نمی‌داند.<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref>
بنا به روایتی از [[امام صادق(ع)]] گفتن [[دروغ]] برای اصلاح بین مردم مردم جایز است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> همچنین قرآن [[نجوا]] را برای اصلاح میان مردم روا دانسته است<ref>سوره نساء، آیه ۱۱۴.</ref> با اینکه آن را در جای دیگر عملی [[شیطان|شیطانی]]<ref>سوره مجادله، آیه ۱۰.</ref> معرفی کرده است.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۲۷.</ref> قرآن، [[سوگند|سوگندی]] که برای ترک اصلاح میان مردم باشد را معتبر نمی‌داند.<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref>


برپایه روایتی [[مفضل بن عمر]] مبالغی از سوی امام صادق(ع) در اختیار داشت و برای اصلاح میان شیعیان استفاده می‌کرد. برای نمونه از آن مبلغ برای رفع اختلاف ابوحنیفه سابق‌الحج با دامادش استفاده کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۷ق، ج۲، ص۲۰۹، ح۴.</ref>
برپایه روایتی [[مفضل بن عمر|مُفَضّل بن عُمر]] مبالغی از سوی امام صادق(ع) در اختیار داشت و برای اصلاح میان شیعیان استفاده می‌کرد. برای نمونه از آن مبلغ برای رفع اختلاف ابوحنیفه سابق‌الحج با دامادش استفاده کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۷ق، ج۲، ص۲۰۹، ح۴.</ref>
==راهکارهای اصلاح بین مردم==
==راهکارهای اصلاح بین مردم==
برای ایجاد اصلاح میان مردم راهکارهایی بیان شده است:
برای ایجاد اصلاح میان مردم راهکارهایی بیان شده است:
* '''پیشگیری از وقوع اختلاف:''' بر اساس نظر [[مفسران]] پیشگیری از بروز اختلاف میان وارثان مضمون آیه ۱۸۲ [[سوره بقره]] است<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۸۵.</ref> که باید وصیت‌کننده به رعایت [[عدالت]] و عمل به وظیفه سفارش شود تا از [[وصیت|وصیتی]] که باعث ایجاد اختلاف می‌شود، جلوگیری گردد.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۹.</ref>
* '''پیشگیری از وقوع اختلاف:''' بر اساس نظر [[مفسران]] پیشگیری از بروز اختلاف میان وارثان مضمون آیه ۱۸۲ [[سوره بقره]] است<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۸۵.</ref> که باید وصیت‌کننده به رعایت [[عدالت]] و عمل به وظیفه سفارش شود تا از [[وصیت|وصیتی]] که باعث ایجاد اختلاف می‌شود، جلوگیری گردد.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۹.</ref>
* '''انتخاب داور از سوی زن و شوهر در اختلافات خانوادگی:''' برای حل اختلافات خانوادگی به هنگام ترس از جدایی زن و شوهر پیشنهاد شده که از سوی هر یک از سوی زن و مرد داوری برای ایجاد آشتی انتخاب شود.<ref> طوسی، التبیان، ج۳، ص۱۹۲؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۷۰.</ref>  
* '''انتخاب داور از سوی زن و شوهر در اختلافات خانوادگی:''' برای حل اختلافات خانوادگی به هنگام ترس از جدایی زن و شوهر پیشنهاد شده که از سوی هر یک از سوی زن و مرد داوری برای ایجاد آشتی انتخاب شود.<ref> طوسی، التبیان، ج۳، ص۱۹۲؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۷۰.</ref>
پیداکردن ریشه اختلاف، استفاده از مسائل عاطفی، داشتن [[صبر]] و پرهیز از جانبداری از دیگر راهکارهای اصلاح ذات‌‎البین معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref>
پیداکردن ریشه اختلاف، استفاده از مسائل عاطفی، داشتن [[صبر]] و پرهیز از جانبداری از دیگر راهکارهای اصلاح ذات‌‎البین معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref>
== مراحل و شیوه==
== مراحل و شیوه==
برطرف کردن اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] است. چنانکه در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] آمده است در صورتی که اصلاح از طریق گفتگو انجام شود به اجازه [[حاکم شرع]] نیاز ندارد اما اگر برای اصلاح ذات‌البین شدت عمل نیاز باشد، باید از حاکم شرع اجازه گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref> همچنین طبق آیه نهم [[سوره حجرات]] زمانی که میان دو گروه از مؤمنان درگیری واقع شد، باید ابتدا از طریق نصیحت و دعوت به قرآن و حکم خدا میانشان آشتی برقرار کرد اما اگر گروهی پیشنهاد آشتی را نپذیرفت، باید با آنان جنگید.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۸۰-۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۰.</ref>
برطرف کردن اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] است. چنانکه در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] آمده است در صورتی که اصلاح از طریق گفتگو انجام شود به اجازه [[حاکم شرع]] نیاز ندارد اما اگر برای اصلاح ذات‌البین شدت عمل نیاز باشد، باید از حاکم شرع اجازه گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref> همچنین طبق آیه نهم [[سوره حجرات]] زمانی که میان دو گروه از مؤمنان درگیری واقع شد، باید ابتدا از طریق نصیحت و دعوت به قرآن و حکم خدا میانشان آشتی برقرار کرد اما اگر گروهی پیشنهاد آشتی را نپذیرفت، باید با آنان جنگید.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۸۰-۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۰.</ref>
==موانع==
==موانع==
در کتاب‌های تفسیری پیروی از شیطان،<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۱۱.</ref> دنیاطلبی،<ref>هاشمی رفسنجانی، تفسیر راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۳۰۲.</ref> و بخل<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۵۱.</ref> از موانع اصلاح ذات‌البین معرفی شده است. امام علی(ع) یکی از انگیزه‌های اختلاف یاران خود بعد از [[جنگ صفین]] را کم‌رنگ شدن ارزش‌های اخلاقی و باطن‌های ناپاک و نیت‌های آلوده معرفی کرده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۱۳، ص۱۶۸.</ref> همچنین [[امام علی(ع)]] تبعیت مردم [[بصره]] از سران [[جنگ جمل]] که به خونریزی و اختلاف میان امت منجر شد را به دلیل کم‌خردی و سفاهت آنان دانسته است.<ref> نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴، ص۵۶.</ref>
در کتاب‌های تفسیری پیروی از شیطان،<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۱۱.</ref> دنیاطلبی،<ref>هاشمی رفسنجانی، تفسیر راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۳۰۲.</ref> و بخل<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۵۱.</ref> از موانع اصلاح ذات‌البین معرفی شده است.


== احکام فقهی ==
== احکام فقهی ==
خط ۴۲: خط ۴۲:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
* حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مصحح مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق.
* حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۰۹ق.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
* دیلمی، حسن بن محمد، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، مصحح مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق.
* دیلمی، حسن بن محمد، اعلام الدین فی صفات المؤمنین، قم، مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۰۸ق.
* صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم،‌ دار الشریف الرضی للنشر، ۱۴۰۶ق.
* صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم،‌ دار الشریف الرضی للنشر، ۱۴۰۶ق.
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت،‌ دار احیا التراث العربی، ۱۳۹۰ق.
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت،‌ دار احیا التراث العربی، ۱۳۹۰ق.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۲ق.
* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۱۲ق.
* طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیا التراث العربی.
* طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح احمد حبیب عاملی، بیروت، دار احیا التراث العربی، بی‌تا.
* فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
* فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
* فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبه الصدر، ۱۴۱۵ق.
* فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبه الصدر، ۱۴۱۵ق.
خط ۵۶: خط ۵۶:
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت،‌ دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت،‌ دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۲۴ق.
* مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۲۴ق.
* مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(علیه‌السلام)، ۱۳۷۷ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الإمام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۷۷ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب العلمیة، ۱۳۷۱ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب العلمیة، ۱۳۷۱ش.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت،‌ دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت،‌ دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
* نهج‌البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت، ۱۴۱۳ق.
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش.
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش.
{{پایان}}
{{پایان}}