پرش به محتوا

چشم‌زخم: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۱۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۷ مهٔ ۲۰۱۷
اصلاح مطالب
imported>Movahhed
(اصلاح شناسه)
(اصلاح مطالب)
خط ۵: خط ۵:
== تعریف ==
== تعریف ==
چشم‌زخم آسیبی است که گمان می‌رود از اثر نگریستن برخی افراد شورچشم به انسان یا دیگر جانوران و اشیا وارد می‌شود.<ref>دانشنامه جهان اسلام، مدخل چشم‌زخم.</ref> شورچشمی حالتی غیر اختیاری است که از حس [[حسادت]] در مواقع بروز خوشحالی، موفقیت، زیبایی، تحسین و... دیگری نشأت می‌گیرد.  
چشم‌زخم آسیبی است که گمان می‌رود از اثر نگریستن برخی افراد شورچشم به انسان یا دیگر جانوران و اشیا وارد می‌شود.<ref>دانشنامه جهان اسلام، مدخل چشم‌زخم.</ref> شورچشمی حالتی غیر اختیاری است که از حس [[حسادت]] در مواقع بروز خوشحالی، موفقیت، زیبایی، تحسین و... دیگری نشأت می‌گیرد.  
 
برخی معتقدند، چشم‌زخم تأثیر قوای نفسانی می‌باشد.<ref>ملاصدرا، شرح اصول کافی، ج۲، ص۴۴۲.</ref>
برخی آن را حالتی مادرزادی می‌دانند که به طالع و ساعت تولد افراد بستگی دارد.<ref>دونالدسون، ص۱۵.</ref> برخی دیگر بر این باورند چشم‌زخم اثر چیزی است که از چشمان شور خارج می‌شود و به هدف می‌خورد<ref> جاحظ، کتاب الحیوان، ۱۳۸۵-۱۳۸۹ق، ج۲، ص۱۳۳-۱۳۴؛ وسترمارک، ص۲۴-۲۵.</ref> برخی دیگر چشم‌زخم را تأثیر قوای نفسانی می‌دانند.<ref>ملاصدرا، شرح اصول کافی، ج۲، ص۴۴۲.</ref>


===رابطه با حسادت===
===رابطه با حسادت===
خط ۱۵: خط ۱۴:
هر چند واژه چشم‌زخم در [[قرآن]] نیامده؛ اما برخی از مفسران، آیاتی از قرآن را ناظر به آن دانسته‌اند. آنان در [[تفسیر]] آیه «وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّ‌قَةٍ»<ref>سوره یوسف، آیه۶۷.</ref> بر این باورند پسران [[یعقوب]] زیباروی، پر شمار و برومند بودند. یعقوب از ترس چشم‌خوردن آنان، توصیه كرد كه از دروازه‌هاى مختلف وارد [[مصر]] شوند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳۸۰؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۸، ص۴۸۱.</ref> البته [[شیخ طوسی]] به قول دیگری نیز اشاره کرده که برخی چشم‌زخم را در قرآن انکار و برای توصیه یعقوب به فرزندانش، احتمالات دیگری مانند ترس از [[حسادت]] دیگران یا ترس از آسیب رساندن مأموران حکومتی را مطرح کردند.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۶، ص۱۶۷.</ref> همچنین [[آیت الله معرفت]] برای نفی چشم‌زخم، از [[آیه]] بعد که می‌گوید «تدبیر یعقوب کارساز نشد»، استفاده کرده‌ است.<ref>معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref>  
هر چند واژه چشم‌زخم در [[قرآن]] نیامده؛ اما برخی از مفسران، آیاتی از قرآن را ناظر به آن دانسته‌اند. آنان در [[تفسیر]] آیه «وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّ‌قَةٍ»<ref>سوره یوسف، آیه۶۷.</ref> بر این باورند پسران [[یعقوب]] زیباروی، پر شمار و برومند بودند. یعقوب از ترس چشم‌خوردن آنان، توصیه كرد كه از دروازه‌هاى مختلف وارد [[مصر]] شوند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳۸۰؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۸، ص۴۸۱.</ref> البته [[شیخ طوسی]] به قول دیگری نیز اشاره کرده که برخی چشم‌زخم را در قرآن انکار و برای توصیه یعقوب به فرزندانش، احتمالات دیگری مانند ترس از [[حسادت]] دیگران یا ترس از آسیب رساندن مأموران حکومتی را مطرح کردند.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۶، ص۱۶۷.</ref> همچنین [[آیت الله معرفت]] برای نفی چشم‌زخم، از [[آیه]] بعد که می‌گوید «تدبیر یعقوب کارساز نشد»، استفاده کرده‌ است.<ref>معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref>  
{{اصلی|و ان یکاد}}
{{اصلی|و ان یکاد}}
بیشتر مفسران در تفسیر آیه «وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»<ref>سوره قلم، آیه ۵۱.</ref> تعبیر ازلاق به ابصار را دال بر چشم‌زدن گرفته<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ نک: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۱۲.</ref> و در [[شأن نزول]] این آیه آورده‌اند که مشرکان از مردی بسیار شورچشم خواستند  [[پیامبر(ص)]] را چشم بزند. هنگامی که آن مرد تصمیم به چنین کاری گرفت، [[جبرئیل]] [[آیه و ان یکاد]] را فرود آورد و به وسیله آن پیامبر را از آسیب چشم‌زخم نگاه داشت.{{مدرک}} برخی دیگر از مفسران، «ازلاق» را به معنای چشم‌زخم ندانسته و معتقدند «ازلاق» در لغت به معنای نگریستن با دشمنی و تندی به کسی است و در مورد پیامبر(ص) نیز به همین معنا به کار رفته است.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>
بیشتر مفسران آیه «وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»<ref>سوره قلم، آیه ۵۱.</ref> را دال بر وجود چشم‌زخم گرفته<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ نک: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۱۲.</ref> و در [[شأن نزول]] این آیه آورده‌اند که مشرکان از مردی بسیار شورچشم خواستند  [[پیامبر(ص)]] را چشم بزند. هنگامی که آن مرد تصمیم به چنین کاری گرفت، [[جبرئیل]] [[آیه و ان یکاد]] را فرود آورد و به وسیله آن پیامبر را از آسیب چشم‌زخم نگاه داشت.{{مدرک}} برخی دیگر از مفسران، «ازلاق» را به معنای چشم‌زخم ندانسته و معتقدند «ازلاق» در لغت به معنای نگریستن با دشمنی و تندی به کسی است و در مورد پیامبر(ص) نیز به همین معنا به کار رفته است.<ref>طوسی، التبیان، داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۹۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۱۲؛ رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۰، ص۶۱۹؛ معرفت، شبهات و ردود، ۱۳۸۸ش، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>


=== در روایات===
=== در روایات===
Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۶۹

ویرایش