confirmed، templateeditor
۱۱٬۷۲۹
ویرایش
ابراهیم زکزاکی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←پیوند به بیرون: افزایش ناوبری) |
جز (ویکی سازی) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = [[۱۳۳۲ شمسی]] | ||
| شهر تولد = [[زاریا]] یا زکزو | | شهر تولد = [[زاریا]] یا زکزو | ||
| کشور تولد = [[نیجریه]] | | کشور تولد = [[نیجریه]] | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| وب‌گاه رسمی = | | وب‌گاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''ابراهیم زَکزاکی''' (زاده | '''ابراهیم زَکزاکی''' (زاده [[۱۳۳۲ شمسی]])، روحانی [[شیعه]] و رهبر [[شیعیان]] [[نیجریه]]. زکزاکی با تأثیر از [[انقلاب اسلامی ایران]] و [[امام خمینی]]، [[شیعه]] شد و با تأسیس [[جنبش اسلامی نیجریه]]، سیصد مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرد. او همچنین مؤسسات خیریه‌ای برای ارائه خدمات مالی درمانی و آموزشی به شیعیان راه‌اندازی کرده است. | ||
چنان‌که زکزاکی گفته، وی هم‌زمان با پیروزی [[انقلاب اسلامی]] در [[ایران]] (۱۳۵۷ش)، تبلیغ دینی در نیجریه را با جذب ده‌ها نفر آغاز کرد و تعداد پیروان [[اهل بیت (ع)]] در [[نیجریه]]، در دهه ۱۳۹۰ | چنان‌که زکزاکی گفته، وی هم‌زمان با پیروزی [[انقلاب اسلامی]] در [[ایران]] ([[۱۳۵۷ش]])، تبلیغ دینی در نیجریه را با جذب ده‌ها نفر آغاز کرد و تعداد پیروان [[اهل بیت (ع)]] در [[نیجریه]]، در دهه [[۱۳۹۰ شمسی]]، با تلاش‌های وی به میلیونها تَن رسیده است. | ||
سه فرزند زکزاکی، در حمله نیروهای نظامی نیجریه به [[روز جهانی قدس|راهپیمایی روز قدس]] ۱۳۹۳ش، کشته شدند. همچنین زکزاکی، در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به [[حسینیه بقیة الله (زاریا)|حسینیه بقیة الله]] در شهر [[زاریا]] در سال ۱۳۹۴ش بازداشت و زندانی شد. [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]]،[[حسین وحید خراسانی]] از [[مراجع تقلید]]، و [[شیخ عیسی قاسم]]، رهبر شیعیان [[بحرین]] به کشتار شیعیان در نیجریه اعتراض کردند. تجمعات و آیین‌هایی هم در [[ایران]]، [[آمریکا]]، [[استرالیا]]، [[سوئد]] و [[ترکیه]]، در اعتراض به عملکرد دولت [[نیجریه]] برگزار شد. | سه فرزند زکزاکی، در حمله نیروهای نظامی نیجریه به [[روز جهانی قدس|راهپیمایی روز قدس]] ۱۳۹۳ش، کشته شدند. همچنین زکزاکی، در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به [[حسینیه بقیة الله (زاریا)|حسینیه بقیة الله]] در شهر [[زاریا]] در سال ۱۳۹۴ش بازداشت و زندانی شد. [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]]،[[حسین وحید خراسانی]] از [[مراجع تقلید]]، و [[شیخ عیسی قاسم]]، رهبر شیعیان [[بحرین]] به کشتار شیعیان در نیجریه اعتراض کردند. تجمعات و آیین‌هایی هم در [[ایران]]، [[آمریکا]]، [[استرالیا]]، [[سوئد]] و [[ترکیه]]، در اعتراض به عملکرد دولت [[نیجریه]] برگزار شد. | ||
او و همسرش پس از شش سال حصر خانگی و زندان در [[۶ مرداد]] سال ۱۴۰۰ (۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱) از تمام موارد اتهامی تبرئه و آزاد شدند. | او و همسرش پس از شش سال حصر خانگی و زندان در [[۶ مرداد]] [[سال ۱۴۰۰ شمسی]] (۲۸ ژوئیه ۲۰۲۱) از تمام موارد اتهامی تبرئه و آزاد شدند. | ||
==زندگی‌نامه و تحصیلات == | ==زندگی‌نامه و تحصیلات == | ||
ابراهیم یعقوب زَکزاکی در سال ۱۳۳۲ش ([[سال ۱۳۷۲ هجری قمری|۱۳۷۲ق]]) در شمال [[نیجریه]] زاده شد.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> وی تا سال ۱۳۵۴ش، علاوه بر تحصیلات خود، دروس دینی را نیز در شمال نیجریه، در شهر [[کانو]] آموخت.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> وی تا [[سال ۱۳۵۷ش]]، مدرک اقتصادش را در مقطع کارشناسی، از دانشگاه احمد بلو زاریا دریافت کرد و پس از مدتی، [[امامت جماعت]] در [[مسجد]] یکی از مدارس دینی را به عهده گرفت.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> زکزاکی ابتدا به عضویت در اتحادیه دانشجویان مسلمان درآمد و سپس به دبیرکلی آن برگزیده شد.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> | ابراهیم یعقوب زَکزاکی در [[سال ۱۳۳۲ هجری شمسی|سال ۱۳۳۲ش]] ([[سال ۱۳۷۲ هجری قمری|۱۳۷۲ق]]) در شمال [[نیجریه]] زاده شد.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> وی تا سال ۱۳۵۴ش، علاوه بر تحصیلات خود، دروس دینی را نیز در شمال نیجریه، در شهر [[کانو]] آموخت.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> وی تا [[سال ۱۳۵۷ش]]، مدرک اقتصادش را در مقطع کارشناسی، از دانشگاه احمد بلو زاریا دریافت کرد و پس از مدتی، [[امامت جماعت]] در [[مسجد]] یکی از مدارس دینی را به عهده گرفت.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> زکزاکی ابتدا به عضویت در اتحادیه دانشجویان مسلمان درآمد و سپس به دبیرکلی آن برگزیده شد.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> | ||
ابراهیم زکزاکی، در سفر به پاریس در [[سال ۱۳۵۷ش]]، با [[امام خمینی]] دیدار کرد و پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] | ابراهیم زکزاکی، در سفر به پاریس در [[سال ۱۳۵۷ش]]، با [[امام خمینی]] دیدار کرد و پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
زَکزاکی، پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، به [[ایران]] سفر کرد و پس از بازگشت، [[جنبش اسلامی نیجریه]] را در کشور خود راه‌اندازی کرد.<ref>«امام خمینی منادی حق و احیاگر تفکر دینی»، ص۲۶.</ref> وی حدود ۳۰۰ مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرد.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> زکزاکی همچنین یکی از اعضای عمومی [[مجمع جهانی اهل بیت|مجمع جهانی اهل بیت(ع)]] است.<ref>[http://fa.abna24.com/service/africa/archive/2014/11/19/652306/story.html «ارتحال والده شیخ ابراهیم زکزاکی/ حضور گسترده مسلمانان در مراسم تشییع والده رهبر شیعی نیجریه + تصاویر»]، سایت ابنا.</ref> تأسیس مؤسسه الشهدا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و یتیمان، تأسیس مؤسسه خیریه الزهرا با هدف ارائه خدمات اجتماعی و عمرانی و تأسیس مرکزی با هدف ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از دیگر اقدامات ابراهیم زکزاکی بوده است.<ref>[http://alwaght.com/fa/News/123868/ «جنبش شیعیان نیجریه ، از شکلگیری تا کشتار زاریا»]، سایت الوقت.</ref> | زَکزاکی، پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، به [[ایران]] سفر کرد و پس از بازگشت، [[جنبش اسلامی نیجریه]] را در کشور خود راه‌اندازی کرد.<ref>«امام خمینی منادی حق و احیاگر تفکر دینی»، ص۲۶.</ref> وی حدود ۳۰۰ مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرد.<ref>«چهار دهه مجاهدت برای تبلیغ اندیشه‌های امام در نیجریه»، ص۱۲.</ref> زکزاکی همچنین یکی از اعضای عمومی [[مجمع جهانی اهل بیت|مجمع جهانی اهل بیت(ع)]] است.<ref>[http://fa.abna24.com/service/africa/archive/2014/11/19/652306/story.html «ارتحال والده شیخ ابراهیم زکزاکی/ حضور گسترده مسلمانان در مراسم تشییع والده رهبر شیعی نیجریه + تصاویر»]، سایت ابنا.</ref> تأسیس مؤسسه الشهدا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و یتیمان، تأسیس مؤسسه خیریه الزهرا با هدف ارائه خدمات اجتماعی و عمرانی و تأسیس مرکزی با هدف ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از دیگر اقدامات ابراهیم زکزاکی بوده است.<ref>[http://alwaght.com/fa/News/123868/ «جنبش شیعیان نیجریه ، از شکلگیری تا کشتار زاریا»]، سایت الوقت.</ref> | ||
به گفته نسیبه زکزاکی فرزند ابراهیم زکزاکی، با تلاش‌های وی، ۱۲ میلیون نفر در [[نیجریه]] شیعه شده‌اند.<ref>«پدرم ۱۲ میلیون نفر را به مذهب شیعه دعوت کرد».</ref> چنان‌که زکزاکی گفته، فعالیت تبلیغی وی در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی (هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران) با جذب ده‌ها نفر آغاز شده و بعد از ده سال، به صدها هزار نفر رسیده و در دهه ۱۳۹۰ش به میلیونها نفر پیرو [[اهل بیت (ع) | به گفته نسیبه زکزاکی فرزند ابراهیم زکزاکی، با تلاش‌های وی، ۱۲ میلیون نفر در [[نیجریه]] شیعه شده‌اند.<ref>«پدرم ۱۲ میلیون نفر را به مذهب شیعه دعوت کرد».</ref> چنان‌که زکزاکی گفته، فعالیت تبلیغی وی در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی (هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران) با جذب ده‌ها نفر آغاز شده و بعد از ده سال، به صدها هزار نفر رسیده و در دهه ۱۳۹۰ش به میلیونها نفر پیرو [[اهل بیت (ع)]] رسیده است.<ref>«شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیونها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد».</ref> | ||
==دستگیری و زندان== | ==دستگیری و زندان== | ||
[[پرونده:فرزندان شهید شیخ ابراهیم زاکزاکی.jpg|بندانگشتی|فرزندان شیخ ابراهیم زکزاکی که در راهپیمایی [[روز قدس]] ۱۳۹۳ توسط پلیس [[نیجریه]] کشته شدند]] | [[پرونده:فرزندان شهید شیخ ابراهیم زاکزاکی.jpg|بندانگشتی|فرزندان شیخ ابراهیم زکزاکی که در راهپیمایی [[روز قدس]] ۱۳۹۳ توسط پلیس [[نیجریه]] کشته شدند]] | ||
در جریان برگزاری [[اربعین حسینی|مراسم اربعین]] در سال ۱۴۳۷ق (۱۳۹۴ش) از سوی [[جنبش اسلامی نیجریه]]، حمله نیروهای ارتش نیجریه به مراسم شیعیان، موجب کشته‌شدن ده‌ها تن از آنها شد.<ref>«بازگشت دیرهنگام پرونده شیخ زکزاکی به کانون توجهات بین المللی»، ص۱.</ref> زکزاکی و همسرش نیز در ابتدای ربیع الاول ۱۴۳۷ق (دی ۱۳۹۴ش)، در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به حسینیه | در جریان برگزاری [[اربعین حسینی|مراسم اربعین]] در سال ۱۴۳۷ق (۱۳۹۴ش) از سوی [[جنبش اسلامی نیجریه]]، حمله نیروهای ارتش نیجریه به مراسم شیعیان، موجب کشته‌شدن ده‌ها تن از آنها شد.<ref>«بازگشت دیرهنگام پرونده شیخ زکزاکی به کانون توجهات بین المللی»، ص۱.</ref> زکزاکی و همسرش نیز در ابتدای ربیع الاول ۱۴۳۷ق (دی ۱۳۹۴ش)، در جریان حمله نیروهای ارتش نیجریه به [[حسینیه بقیة الله زاریا]] که منجر به کشته و مجروح‌شدن تعدادی از شیعیان شد، دستگیر و زندانی شدند.<ref>گفی، «LEADER OF NIGERIAN SHIITE MUSLIMS ARRESTED AFTER DEADLY CLASHES WITH ARMY»؛ «بازداشت شیخ زکزاکی و کشتار شیعیان عزادار در نیجریه+تصاویر»؛ «رئیس جمهور نیجریه خطاب به حسن روحانی: درباره حادثه زاریا تحقیق می‌کنیم»؛ «۳۵ شهید در حمله ارتش نیجریه به شیعیان زاریا».</ref> | ||
پیش از آن، در مرداد ۱۳۹۳ش نیز سه پسر ابراهیم زکزاکی به همراه ۳۳ تن از شیعیان، در جریان حمله نیروهای نظامی نیجریه به راهپیمایان روز قدس، کشته شدند.<ref>«تسلیت آیت الله العظمی وحید خراسانی به شیخ زکزاکی».</ref> | پیش از آن، در [[مرداد]] [[۱۳۹۳ش]] نیز سه پسر ابراهیم زکزاکی به همراه ۳۳ تن از شیعیان، در جریان حمله نیروهای نظامی نیجریه به راهپیمایان روز قدس، کشته شدند.<ref>«تسلیت آیت الله العظمی وحید خراسانی به شیخ زکزاکی».</ref> | ||
دادگاه عالی نیجریه، در شهریور ۱۳۹۵ش، با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد<ref>«دادگاه عالی نیجریه به دلایل واهی با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد».</ref> ولی در آذر ۱۳۹۵ش حکم آزادی زکزاکی و همسرش را صادر کرد.<ref>«دادگاه حکم آزادی فوری «شیخ زکزاکی» را صادر کرد»</ref> با این حال وی آزاد نشد و در دی | دادگاه عالی نیجریه، در شهریور ۱۳۹۵ش، با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد<ref>«دادگاه عالی نیجریه به دلایل واهی با آزادی شیخ زکزاکی مخالفت کرد».</ref> ولی در آذر ۱۳۹۵ش حکم آزادی زکزاکی و همسرش را صادر کرد.<ref>«دادگاه حکم آزادی فوری «شیخ زکزاکی» را صادر کرد»</ref> با این حال وی آزاد نشد و در دی ۱۳۹۶ش در پی انتشار شایعاتی درباره درگذشتش در زندان، در جمع خبرنگاران حضور یافت.<ref>«افشاگری‌های شیخ زکزاکی»، ص۸.</ref> زکزاکی در اردیبهشت ۱۳۹۷ش، در تماسی تلفنی با فرزند خود، کشتار شیعیان در شهر زاریای نیجریه را ناشی از کمک مالی دولت [[عربستان سعودی]] به ارتش نیجریه دانست.<ref>«شیخ زکزاکی عربستان را عامل کشتار شیعیان نیجریه دانست».</ref> زکزاکی در سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۵ش (۱۹۸۱ تا ۱۹۸۹م) هم سه بار و جمعا به مدت هفت سال از سوی دولت نیجریه زندانی شد.<ref>«امام خمینی منادی حق و احیاگر تفکر دینی»، ص۲۶؛ «شیخ ابراهیم زکزاکی؛ رهبری که باعث گرویدن میلیونها آفریقایی به مکتب اهل بیت شد»، ص۱۲.</ref> | ||
===واکنش‌ها=== | ===واکنش‌ها=== | ||
حمله به شیعیان، کشتن آنها و بازداشت زکزاکی و همسرش در [[نیجریه]]، اعتراضات فراوانی را در نیجریه<ref>«ادامه کشتار شیعیان در نیجریه»، ص۱۵.</ref> و نقاط دیگر جهان از جمله [[ایران]]،<ref>«اربعین شهدای نیجریه در قم برگزار شد».</ref> [[امریکا]]، [[استرالیا]]، [[سوئد]] و [[ترکیه]] برانگیخت.<ref>«ادامه اعتراضات علیه کشتار شیعیان نیجریه در امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه»؛ «استانبول صحنه تظاهرات گسترده در حمایت از رهبر شیعیان نیجریه شد».</ref> | حمله به شیعیان، کشتن آنها و بازداشت زکزاکی و همسرش در [[نیجریه]]، اعتراضات فراوانی را در نیجریه<ref>«ادامه کشتار شیعیان در نیجریه»، ص۱۵.</ref> و نقاط دیگر جهان از جمله [[ایران]]،<ref>«اربعین شهدای نیجریه در قم برگزار شد».</ref> [[امریکا]]، [[استرالیا]]، [[سوئد]] و [[ترکیه]] برانگیخت.<ref>«ادامه اعتراضات علیه کشتار شیعیان نیجریه در امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه»؛ «استانبول صحنه تظاهرات گسترده در حمایت از رهبر شیعیان نیجریه شد».</ref> | ||
آیت الله [[حسین وحید خراسانی]]، از [[مراجع تقلید شیعه]]، مرداد | آیت الله [[حسین وحید خراسانی]]، از [[مراجع تقلید شیعه]]، در مرداد [[۱۳۹۳ش]]، در واکنش به کشته‌شدن راهپیمایان [[روز قدس]] در [[نیجریه]] و همچنین کشته‌شدن سه فرزند ابراهیم زکزاکی توسط نیروهای دولتی نیجریه، در تماس تلفنی با زکزاکی، شهادت شیعیان و سه فرزندش را به وی تسلیت گفت.<ref>«تسلیت آیت الله العظمی وحید خراسانی به شیخ زکزاکی».</ref> آیت الله [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ابراهیم زکزاکی را از شخصیت‌های مظلوم دنیا خواند<ref>«دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه با رهبر انقلاب».</ref> و در جمع مسئولان کشور ایران و مهمانان [[کنفرانس وحدت اسلامی]]، با اشاره به وقایع نیجریه، زکزاکی را «مصلح تقریبی مؤمن» دانست که شش فرزند او در طی دو سال به شهادت رسیده‌اند.<ref>«بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی».</ref> آیت الله خامنه‌ای همچنین حمله به شیعیان در [[نیجریه]] را فاجعه خواند.<ref>«بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی».</ref> [[شیخ عیسی قاسم]]، رهبر شیعیان [[بحرین]]، حمله به شیعیان و کشتن آنها را جنایت، و دولت نیجریه را مسئول آن دانست.<ref>«ادامه اعتراضات علیه کشتار شیعیان نیجریه در امریکا، استرالیا، سوئد و ترکیه».</ref> | ||
بنابر اعلام [[نیجریه|دولت نیجریه]]، حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، پس از حمله مأموران دولتی نیجریه به حسینیه شیعیان در شهر [[زاریا]]، در تماس تلفنی با محمد بوهاری، رئیس جمهور نیجریه، از وی خواست کمیته حقیقت‌یاب برای بررسی خشونت‌ها بر ضد شیعیان تشکیل شود.<ref>«گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه»؛ «رئیس جمهور نیجریه خطاب به حسن روحانی: درباره حادثه زاریا تحقیق می‌کنیم».</ref> وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در واکنش به حملات علیه شیعیان، سفیر نیجریه در [[تهران]] را احضار و خواستار محافظت از شیعیان در نیجریه شد.<ref>«گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه».</ref> | بنابر اعلام [[نیجریه|دولت نیجریه]]، حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، پس از حمله مأموران دولتی نیجریه به حسینیه شیعیان در شهر [[زاریا]]، در تماس تلفنی با محمد بوهاری، رئیس جمهور نیجریه، از وی خواست کمیته حقیقت‌یاب برای بررسی خشونت‌ها بر ضد شیعیان تشکیل شود.<ref>«گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه»؛ «رئیس جمهور نیجریه خطاب به حسن روحانی: درباره حادثه زاریا تحقیق می‌کنیم».</ref> وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، در واکنش به حملات علیه شیعیان، سفیر نیجریه در [[تهران]] را احضار و خواستار محافظت از شیعیان در نیجریه شد.<ref>«گزارش نیوزویک از شیخ زکزاکی قدرتمندترین روحانی شیعه در نیجریه».</ref> | ||
عدم اجرای حکم آزادی زکزاکی واکنش‌هایی را در نیجریه نیز در پی داشت. در مراسم [[اربعین]] سال | عدم اجرای حکم آزادی زکزاکی واکنش‌هایی را در نیجریه نیز در پی داشت. در مراسم [[اربعین]] [[سال ۱۳۹۷ شمسی]] گروهی از شیعیان نیجریه در واکنش به زندانی بودن و عدم اجرای حکم آزادی او در شهر ابوجا دست به تظاهرات زدند و خواستار آزادی او شدند. ارتش نیجریه به تظاهرکنندگان حمله کرد و بنا به گزارش منابع خبری بیش از ۴۰ تن از شیعیان در این حملات کشته شدند.<ref>«شمار شهدای شیعیان عزادار اربعین حسینی در نیجریه به ۴۲ نفر رسید.»</ref> همچنین در اواخر تیر ۱۳۹۸ش در پی وخامت حال زکزاکی، گروهی از شیعیان در ابوجا، پایتخت نیجریه در راهپیمایی خواستار آزادی وی شدند، پلیس و نیروهای امنیتی نیجریه به آنها حمله کردند، بنا به گزارش منابع خبری در این حمله ۱۱ تن کشته و ۳۰ تن زخمی شدند.<ref>«افزایش تعداد تلفات راهپیمایی مسالمت‌آمیز نیجریه به ۱۱ شهید + تصاویر»</ref> | ||
===آزادی=== | ===آزادی=== | ||