Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
حضرموت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mohamadpur جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:حضرموت.jpg|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی حضرموت در کشور یمن]] | [[پرونده:حضرموت.jpg|بندانگشتی|موقعیت جغرافیایی حضرموت در کشور یمن]] | ||
'''حَضْرَمَوْت''' نام قبیله و نام منطقه‌ای وسیع است که در شرق کشور [[یمن]] در جنوب [[جزیرة العرب]] و ساحل دریای عرب قراردارد. به مردم آن، حَضرَمی گفته می‌شود. ساکنین آن در زمان [[پیامبر اسلام(ص)]] مسلمان شدند. در طول تاریخ اسلام، [[شیعیان]] در آن زندگی می‌کردند. | |||
==علت نام‌گذاری== | ==علت نام‌گذاری== | ||
حضرموت از دو کلمه حضر (حضور داشتن) و موت (مرگ) تشکیل شده و به معنای سرزمین مرگ است. علت نامیدن این سرزمین به این نام عبارت است از: | حضرموت از دو کلمه حضر (حضور داشتن) و موت (مرگ) تشکیل شده و به معنای سرزمین مرگ است. علت نامیدن این سرزمین به این نام عبارت است از: | ||
#برخی معتقدند [[هود|حضرت هود]](ع) پس از نفرین | #برخی معتقدند [[هود|حضرت هود]](ع) پس از نفرین کردن کافران، گفت: الان مرگ حاضر شده است.<ref>بکری یافعی، فی جنوب الجزیرة العربیة، ۱۴۲۵ق، ص۳۸</ref> | ||
# بنابر افسانه‌ای یونانی درختان آنجا ( | # بنابر افسانه‌ای یونانی درختان آنجا (کندر و بُخور که وادی حضرموت به تولید آن مشهور بوده است) بوی کشنده‌ای دارند.<ref>سَقّاف،عبدالرحمان إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت، ص۲۳</ref> | ||
#قول دیگر حضرموت را به «حضرموت بن یقطن بن عامر» نسبت می‌دهد. اولین منبعی | #قول دیگر حضرموت را به «حضرموت بن یقطن بن عامر» نسبت می‌دهد. اولین منبعی که در آن از فردی به نام حضرموت (به صورت حَضَرْمَاوِث) صحبت به میان آورده [[تورات]] است. وی سومین فرزند یقطان (قحطان) است.<ref>کتاب مقدس، سفر پیدایش، ۲۶:۱۰</ref> | ||
#بعضی نیز حضرموت را لقب عامر بن قحطان میدانند. وی به هنگام جنگ بسیار | #بعضی نیز حضرموت را لقب عامر بن قحطان میدانند. وی به هنگام جنگ بسیار می‌کشت؛ لذا او را به حَضرموت ملقب ساختند. در نتیجه قبیله و سرزمینش هم به این نام ملقب گشت.<ref>یاقوت حموی، معجم بلدان، ص۲۶۹</ref> که برخی به همین جهت حضرموت را نام قبیله‌ای در این منطقه میدانند.<ref>کحّاله، جغرافیة شبه جزیرة العرب، ۱۳۸۴ق، ج۱، ص۲۸۲</ref> | ||
#برخی نسبت به «حضرموت عمرو بن قیس بن معاویه» دانسته‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم بلدان، ص۲۶۹</ref> | #برخی نسبت به «حضرموت عمرو بن قیس بن معاویه» دانسته‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم بلدان، ۱۹۹۵م، ص۲۶۹</ref> | ||
== در دوران گذشته == | == در دوران گذشته == | ||
این سرزمین دارای تمدنی کهن بوده که تقریبا پنج قرن پیش از میلاد شروع و به حدود قرن سوم میلادی ختم می‌شود.<ref>مونس حسین اطلس تاریخی اسلام،نقشه ۲۹ ص۴۸</ref> این منطقه به عنوان اقامتگاه [[قوم عاد]] هم نام برده شده<ref>ابن اثیر، الکامل فی | این سرزمین دارای تمدنی کهن بوده که تقریبا پنج قرن پیش از میلاد شروع و به حدود قرن سوم میلادی ختم می‌شود.<ref>مونس حسین اطلس تاریخی اسلام،نقشه ۲۹ ص۴۸</ref> این منطقه به عنوان اقامتگاه [[قوم عاد]] هم نام برده شده<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۸۵</ref> که در [[قرآن]] در [[سوره فجر]] آیات هفت به بعد از آن سخن به میان آمده است. | ||
در این سرزمین اماکن و[[آثار باستانی]] متعددی وجود دارد. از مهم‌ترین آنان قبر منسوب به [[حضرت هود]] (ع) و ویرانه‌هایی از مواضع و | در این سرزمین اماکن و[[آثار باستانی]] متعددی وجود دارد. از مهم‌ترین آنان قبر منسوب به [[حضرت هود]](ع) و ویرانه‌هایی از مواضع و اماکن اقوام [[عاد]] و [[ثمود]] است.<ref>کحّاله، جغرافیة شبه جزیرة العرب، ۱۳۸۴ق، ص۳۵۰-۳۵۵</ref> | ||
مردم این منطقه در زمان [[پیامبر]] مسلمان شدند. رسول خدا، فردی به نام [[زیاد بن لبید]] را حاکم بر آنجا و مأمور جمع آوری [[زکات]] آن قرار داد که او کِنده را نیز ضمیمه ولایت او کرد.<ref>بلاذری، فتوح | مردم این منطقه در زمان [[پیامبر]] مسلمان شدند. رسول خدا، فردی به نام [[زیاد بن لبید]] را حاکم بر آنجا و مأمور جمع آوری [[زکات]] آن قرار داد که او کِنده را نیز ضمیمه ولایت او کرد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۳۸۵ق، ص۱۰۳</ref> | ||
در ایام خلافت [[ابوبکر]]، طایفه‌ای از کِنده که ساکن حَضْرَموت بودند، حاضر به پرداخت [[زکات]] به وی نشدند. در نتیجه زیاد بن لبید شبانه از آن منطقه فرارکرد و مردم این منطقه را [[مرتد]] نامید. ابوبکر نیزسپاهی فرستاد که با آنها وارد [[جنگ]] شد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، | در ایام خلافت [[ابوبکر]]، طایفه‌ای از کِنده که ساکن حَضْرَموت بودند، حاضر به پرداخت [[زکات]] به وی نشدند. در نتیجه زیاد بن لبید شبانه از آن منطقه فرارکرد و مردم این منطقه را [[مرتد]] نامید. ابوبکر نیزسپاهی فرستاد که با آنها وارد [[جنگ]] شد.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۲۶۹</ref> | ||
==دوران معاصر== | ==دوران معاصر== | ||
در تقسیمات جغرافیایی قدیم این منطقه | در تقسیمات جغرافیایی قدیم این منطقه یکی از چهار بخش مهم و بزرگ [[یمن]] بود که در تقسیمات جدید وسعت آن شامل ده استان از ۲۱ استان این کشور است.<ref>جیو پروجکتس، اطلس الجمهوریة الیمنیة والعالم، ص۲۴</ref> | ||
در سال‌های اخیر، برخی جهانگردان و باستان‌شناسان از | در سال‌های اخیر، برخی جهانگردان و باستان‌شناسان از کشورهای مختلف از آثار باستانی حضرموت بازدید و نتایج کاوش‌ها را تدوین و منتشر کرده‌اند.<ref>بکری یافعی، فی جنوب الجزیرة العربیة، ۱۴۲۵ق، ص۴۲</ref> | ||
== شیعه در حضرموت == | == شیعه در حضرموت == | ||
[[یمن]] تنها کشوری است که مردمانش بدون جنگ و خونریزی و با رسیدن [[حضرت علی]](ع) به عنوان فرستاده ویژه [[پیامبر]] اکرم(ص) به اسلام گرویدند.<ref>طبری، تاریخ | [[یمن]] تنها کشوری است که مردمانش بدون جنگ و خونریزی و با رسیدن [[حضرت علی]](ع) به عنوان فرستاده ویژه [[پیامبر]] اکرم(ص) به اسلام گرویدند.<ref>طبری، تاریخ طبری، بی‌تا، ج۲ص ۲۵۵-۲۵۷</ref> | ||
دوستی میان یمنی‌ها و حضرت علی (ع) به حدی بود که از تعداد بیست و سه نفری که هستۀ اولیۀ تشیع بعد از ماجرای سقفیه را تشکیل دادند، ده نفر از انصار یمنی بودند. در گزارش دیگری آمده است که وقتی زیاد بن لَبید أنصاری، نمایندۀ خلیفه در «حضر موت» بود، حارث بن معاویه تمیمی، حارثه بن سُراقه کندی، اشعث بن قیس کندی از سران قبایل یمنی به او گفتند: ما از اهل بیت پیامبر(ص) اطاعت خواهیم کرد، چرا شما آنان را از خلافت باز داشتید.<ref>منتظر قائم، نقش قبایل یمنی در حمایت از | دوستی میان یمنی‌ها و حضرت علی(ع) به حدی بود که از تعداد بیست و سه نفری که هستۀ اولیۀ تشیع بعد از ماجرای سقفیه را تشکیل دادند، ده نفر از انصار یمنی بودند. در گزارش دیگری آمده است که وقتی زیاد بن لَبید أنصاری، نمایندۀ خلیفه در «حضر موت» بود، حارث بن معاویه تمیمی، حارثه بن سُراقه کندی، اشعث بن قیس کندی از سران قبایل یمنی به او گفتند: ما از اهل بیت پیامبر(ص) اطاعت خواهیم کرد، چرا شما آنان را از خلافت باز داشتید.<ref>منتظر قائم، نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل‌بیت، ۱۳۸۰ش، ص۸۶-۹۴</ref> | ||
در زمان بالا گرفتن اختلاف [[امام علی]] (ع) با [[معاویه]]، ساکنین این منطقه از [[حضرت علی]] (ع) حمایت کردند. لذا در سال [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰]] هجری [[بُسربن أرطاة فهری]] به همراه سپاه سه هزار نفره از [[دمشق]] برای سرکوب کردن شیعیان به حضرموت رفت و با طرفداران امام‌علی (ع) جنگ کرد.<ref> | در زمان بالا گرفتن اختلاف [[امام علی]](ع) با [[معاویه]]، ساکنین این منطقه از [[حضرت علی]](ع) حمایت کردند. لذا در سال [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰]] هجری [[بُسربن أرطاة فهری]] به همراه سپاه سه هزار نفره از [[دمشق]] برای سرکوب کردن شیعیان به حضرموت رفت و با طرفداران امام‌علی(ع) جنگ کرد.<ref>ابن دیبع، قرّةالعیون، ۱۴۰۹ق، ص۶۹؛ ابن‌قاسم، غایة الامانی، ۱۳۸۸ق، ج ۱، ص۹۶</ref> | ||
در این سرزمین، خاندان‌هایی از نسل [[امام حسین]] (ع) و [[علویان]] بسیاری چون خاندان‌های بار، بِیتی، جِفْری، جِنَید، حامد، حداد، سَقّاف، شاطری، بافَقیه و حِبْشی زندگی | در این سرزمین، خاندان‌هایی از نسل [[امام حسین]](ع) و [[علویان]] بسیاری چون خاندان‌های بار، بِیتی، جِفْری، جِنَید، حامد، حداد، سَقّاف، شاطری، بافَقیه و حِبْشی زندگی می‌کنند.<ref>مقحفی، معجم‌البلدان و القبائل الیمنیة، ۱۴۲۲ق ص۴۵</ref> و [[سادات]] علوی احترام و جایگاه والایی دارند.<ref>کحاله، جغرافیة شبه‌جزیرةالعرب، ۱۳۸۴ق، ص۷۳؛ واسعی‌یمانی، تاریخ الیمن، ۱۹۹۱م، ص۶۶</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * بکری یافعی، صلاح عبدالقادر، فی جنوب الجزیرة العربیة، قاهره، ۱۴۲۵ق. | ||
* | * کحّاله، عمررضا، جغرافیة شبه‌جزیرةالعرب، چاپ احمد علی، مکه، ۱۳۸۴ق. | ||
* سَقّاف، عبدالرحمان، معجم بلدان حضرموت، المسمی إدام القوت فی | * سَقّاف، عبدالرحمان، معجم بلدان حضرموت، المسمی إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت، تحقیق ابراهیم احمد مقحفی و عبدالرحمان حسن سقّاف، صنعا ۱۴۲۳ق. | ||
* مونس حسین، اطلس تاریخی اسلام، مترجم آذرنوش آذرتاش، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۵ق. | * مونس حسین، اطلس تاریخی اسلام، مترجم آذرنوش آذرتاش، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۵ق. | ||
* | * جیو پروجکتس، اطلس الجمهوریة الیمنیة و العالم، بیروت، ۲۰۰۳م. | ||
* بلاذری، احمد بن | * بلاذری، احمد بن یحیی،فتوح البلادن، بیروت مکتبه الهلال، ۱۳۸۵ق. | ||
* جزری، ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، | * جزری، ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ ق. | ||
* یاقوت حموی، ابوعبدالله، معجم البلدان، | * یاقوت حموی، ابوعبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م. | ||
* ابراهیم احمد مقحفی، معجم‌البلدان و القبائل الیمنیة، صنعا ۱۴۲۲ق. | * ابراهیم احمد مقحفی، معجم‌البلدان و القبائل الیمنیة، صنعا ۱۴۲۲ق. | ||
* ابندیبع، | * ابندیبع، کتاب قرّةالعیون باخبار الیمن المیمون، چاپ محمدبن علی اکوع، بیروت، ۱۴۰۹ ق. | ||
* ابن‌قاسم، غایة الامانی فی اخبار القطر الیمانی، چاپ سعید عبدالفتاح عاشور، قاهره ۱۳۸۸ق. | * ابن‌قاسم، غایة الامانی فی اخبار القطر الیمانی، چاپ سعید عبدالفتاح عاشور، قاهره ۱۳۸۸ق. | ||
* عبدالواسع بن یحیی واسعی یمانی، تاریخ الیمن، المسمّی فرجة الهموم و الحزن فی حوادث و تاریخ الیمن، صنعا ۱۹۹۱م. | * عبدالواسع بن یحیی واسعی یمانی، تاریخ الیمن، المسمّی فرجة الهموم و الحزن فی حوادث و تاریخ الیمن، صنعا ۱۹۹۱م. | ||