ده فرمان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ده فرمان'''،‌ از ریشه یونانی deda logoi و در عبری aseret ha-dvarim به معنای ده گفتار، آیاتی از [[تورات]] است که در [[کوه سینا]] بر [[حضرت موسی(ع)]] نازل شد و شامل دستورات مهم توحیدی و اجتماعی است. به این فرامین در [[انجیل]] و [[قرآن کریم]] هم اشاره شده است.

تعبیر ده فرمان از خود تورات گرفته شده است: «(خداوند) سخنان اين پيمان، (یعنی) همان ده‌ فرمان را روی آن لوح‌ها نوشت».<ref>کتاب مقدس،‌ سفر خروج، باب ۳۴، آیه ۲۸.</ref>

#چشم طمع به مال و ناموس دیگران نداشته باش. به فکر تصاحب غلام و کنیز، گاو و الاغ و اموال همسایه ات مباش.<ref>کتاب مقدس،‌ سفر خروج،باب۲۰، آیه ۱تا۱۸</ref>

*در مورد فرمان چهارم یعنی تعطیل بودن روز شنبه دو دلیل گفته شده است اول اینکه این روز مقدس است؛ زیرا روزی است که خداوند در آن قوم [[بنی‌اسرائیل]] را از [[مصر]] خارج کرد و دلیل دوم اینکه روزی است که خداوند بعد از خلقت عالم در شش روز، روز شنبه را به استراحت پرداخت پس شما هم در این روز کار نکنید و استراحت کنید.<ref>کتاب مقدس: سفر خروج، باب۲۰، آیه۱۱</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.zien.maarefefelestin.com/index.php/%D8%AF%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86 |عنوان =ده فرمان | ناشر = پایگاه دانشنامه صهیونیسم|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۱ مارس ۲۰۱۷}}</ref>

بقایای شکسته شده [[الواح]] که ده فرمان بر آن نوشته شده بود را حضرت موسی(ع) در [[تابوت سکینه]] قرار داد.{{یادداشت|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَن يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَىٰ وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَة. ترجمه: و پیامبرشان به اشان گفت: «‌در حقیقت، نشانه پادشاهی او این است که آن صندوقِ [عهد] که در آن آرامش خاطری از جانب پروردگارتان، و بازمانده‌ه‏ای از آنچه خاندان موسی و خاندان هارون [در آن‏] بر جای نهاده‌‏اند -در حالی که فرشتگان آن را حمل می‌‏کنند- به سوی شما خواهد آمد.سوره بقره، آیه ۲۴۸. منظور از این بازمانده های خاندان موسی(ع) خرده های الواح بوده است. حویزی، نور الثقلین، ج۱، ص۲۴۷}} همچنین کاسه زرین مخصوص غذاهای آسمانی که بر حضرت موسی(ع) و قومش نازل می شد به همراه عصای هارون را هم در این تابوت مقدس قرار داد و تابوت در مقدس ترین بخش خیمه عبادت (قدس الاقداس) قرار گرفت.<ref>کتاب مقدس، سفر تثنیه، باب۱۰، آیه ۳تا۵.</ref> به این تابوت از آن جهت که الواح و ده فرمان یعنی عهد خداوند با بنی اسرائیل در آن بود تابوت عهد هم گفته می شد. <ref>کتاب مقدس، سفر خروج، باب۲۵، آیه۱۶.</ref> <ref>بجنوردی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، کلمه تابوت عهد.</ref>

پیرامون سرگذشت این تابوت و الواح اقوال متفاوتی وجود دارد. هورن یهودی معتقد است تورات و الواح پس از رحلت حضرت موسی(ع) در صندوق عهد بود و قرن ها قبل از میلاد مسیح طعمه حوادث شد.  

بر اساس برخی روایت های یهودی، یوشیا تابوت را در غاری پنهان کرد تا در هنگام ویرانی معبد در امان باشد. <ref>کاظم بجنوردی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، کلمه تابوت عهد.</ref> از آنجا که بعضی معتقدند که این تابوت در اورشلیم در هیکل سلیمان و در محراب معبد در قدس الاقداس می باشد یکی از انگیزه های یهودیان و صهیونیزم از حفاری ها در بیت المقدس پیدا کردن این تابوت است.{{مدرک}}

[[حضرت عیسی(ع)]] به ده فرمان اشاره کرده و مورد سفارش قرار داده است. علاوه بر ذکر همه ده فرمان در انجیل متی، اینگونه بر آن می افزاید و می گوید: شنیده‌اید که به اولین گفته شده است که زنا مکن. لیکن من به شما می‌گویم که هر کسی به زنی نگاه شهوت آلود بکند، همان دم در دل خود با او زنا کرده است. <ref>کتاب مقدس، متی، باب۵،‌آیه۲۸</ref>

یک روحانی یهودی از عیسی(ع) پرسید کدام فرمان از همه مهمتر است؟ حضرت عیسی(ع) پاسخ داد: اولین فرمان این است که ای بنی اسرائیل بشنوید خدای ما خدای واحد است و دومین فرمان این است که همسایه ی خود را مانند خودتان دوست بدارید. <ref>مرقس 29:12</ref>شبیه این دو دستور در آیات قرآن کریم اینچنین آمده است: وَقَضَىٰ رَ‌بُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا. ترجمه: و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد. <ref>سوره اسراء، آیه۲۳.</ref>

آیات قرآن به محتوای ده فرمان اشاره می‌کند اما محتوای کامل ده فرمان را یک به یک و با جزئیات ذکر نمی کند. موارد زیر از جمله آیاتی است که به ده فرمان اشاره دارد:

* آیات ۲۲تا۳۹ [[سوره اسراء]]. نقل است که ابن عباس محتوای همه تورات را در نیمه اول سوره اسراء می‌دانسته است. <ref>دانشنامه بزرگ اسلامی،‌ج۸، ص۳۳۷۳.</ref>

* آیه ۱۴۵ [[سوره اعراف]] از الواحی که به موسی داده شد سخن آمده است: و كَتَبْنَا لَهُ فِي الْأَلْوَاحِ مِن كُلِّ شَيْءٍ مَّوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِّكُلِّ شَيْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ‌ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا ۚ سَأُرِ‌يكُمْ دَارَ‌ الْفَاسِقِينَ.{{یادداشت| ترجمه: و در الواح [تورات‌] براى او در هر موردى پندى، و براى هر چيزى تفصيلى نگاشتيم، پس [فرموديم:] «آن را به جدّ و جهد بگير و قوم خود را وادار كن كه بهترين آن را فرا گيرند، به زودى سراى نافرمانان را به شما مى‌نمايانم.}}

* آیات ۸۳ و ۸۴ [[سوره بقره]]:‌ وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّـهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِّنكُمْ وَأَنتُم مُّعْرِضُونَ۸۳ وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ۸۴ {{یادداشت| ترجمه: و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که: «‌جز خدا را نپرستید، و به پدر و مادر، و خویشان و یتیمان و مستمندان احسان کنید، و با مردم [به زبانِ‏] خوش سخن بگویید، و نماز را به پا دارید، و زکات را بدهید‌» آن‌گاه، جز اندکی از شما، [همگی‏] به حالت اعراض روی برتافتید.۸۳ و چون از شما پیمان محکم گرفتیم که: «‌خون همدیگر را مریزید، و یکدیگر را از سرزمین خود بیرون نکنید‌» سپس [به این پیمان‏] اقرار کردید، و خود گواهید.۸۴ }}

* به صورت خلاصه در آیات ۱۵۱تا۱۵۳ [[سوره انعام]] <ref>تاکیم و محمدپور، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، مجله پژوهش های قرآنی،شماره ۶۵و۶۶.</ref>  

ارتباط [[الواح]] و [[تورات]] از نگاه مفسران مشخص نیست و حدس و گمان‌های متعددی پیرامون آن وجود دارد. بعضی محتوای تورات و الواح را مساوی می‌دانند و بعضی تورات را اعم از الواح و بعضی تورات را اخص از الواح می دانند. همچنین در مورد تعداد الواح هم اختلاف نظر دارند، تعداد الواح را دو، هفت یا نه عدد بوده است که بعد از به زمین زدن آنها توسط موسی(ع) تنها یک یا دو مورد در دست موسی(ع) باقی ماند و خداوند بقیه را بازپس گرفت. <ref>تاکیم و محمدپور، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، مجله پژوهش های قرآنی،شماره ۶۵و۶۶.</ref> جنس این الواح را زمرد،‌ زبرجد،‌ یاقوت سرخ یا سنگی سخت گفته‌اند و بعضی بر اساس روایتی از پیامبر اکرم(ص) جنس آن را از درخت سدر بهشت می‌دانند. <ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۴، ص۷۳۳؛ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان،‌ ج۸، ص ۲۶۱.</ref>

در روایات شیعه پیرامون مضمون الواح حضرت موسی(ع) آمده است که تفصیل همه چیز در آن می‌باشد و روایات متعددی از رسیدن این الواح به صاحبان اصلی آنها یعنی ائمه اطهار(ع)‌سخن آمده است. بر خلاف اکثر مفسران اهل سنت،‌ گروهی از عالمان تشیع مخصوصا در دوران [[آل بویه]] معتقدند این الواح در بردارنده همه علوم و اخبار آیندگان است و [[علم جفر]] که در اختیار امامان شیعه است از همین الواح و دیگر آثار انبیاء سرچشمه گرفته است.<ref>تاکیم و محمدپور، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، مجله پژوهش های قرآنی،شماره ۶۵و۶۶.</ref>

روایاتی با این مضمون وارد شده است که ائمه اطهار وارث علم و ودایع انبیاء هستند. امام صادق(ع) فرمودند: الواح موسی(ع) و عصای او نزد ماست و ما وارث پیامبرانیم. <ref>کلینی،‌ اصول کافی، ج۲، ص ۳۳۵.</ref>

ده فرمان از موضوعات جذاب دینی برای تولید فیلم و سریال بوده است که می توان به فیلم ده فرمان تولید سال ۱۹۵۶ در ایالت متحده آمریکا اشاره کرد که نامزد و برنده چندین جایزه اسکار در آن سال بود.{{مدرک}} همچنین سریالی به همین نام اثر فیلمساز لهستانی کریستف کیشلوفسکی در سال ۱۹۸۹ از جمله سریال های موفق در ژانر معناگرا می باشد.{{مدرک}}

 

{{پانویس}}

* تاکیم، لیاقت و محمد پور، محمد حسین، «ده فرمان و الواح در تفاسیر شیعه و سنی»، در مجله پژوهش های قرآنی، شماره۶۵و۶۶، تابستان۱۳۹۰.