دستور المدینه: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح پانویس‌ها و افزودن منابع
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح پانویس‌ها و افزودن منابع) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دُستورُ المَدینَة'''، '''صحیفة النبی'''، یا '''پیمان مدینه'''، قراردادی درباره روابط میان مسلمانان و همچنین مناسبات مسلمانان و یهودیان. این پیمان، از مهمترین اقدامات [[پیامبر(ص)|پیامبر]] بوده و در اولین سال [[هجرت به مدینه]] روی داده است. بر اساس پیمان مدینه، پیامبر(ص)، مرجع اعلام جنگ و صلح، و تنها مرجع حل و فصل اختلافات در [[مدینه]] است. نقش پیمان مذکور در متحد کردن مسلمانان در برابر دشمنان، مورد تأکید قرار گرفته است. | '''دُستورُ المَدینَة'''، '''صحیفة النبی'''، یا '''پیمان مدینه'''، قراردادی درباره روابط میان مسلمانان و همچنین مناسبات مسلمانان و یهودیان. این پیمان، از مهمترین اقدامات [[پیامبر(ص)|پیامبر]] بوده و در اولین سال [[هجرت به مدینه]] روی داده است. بر اساس پیمان مدینه، پیامبر(ص)، مرجع اعلام جنگ و صلح، و تنها مرجع حل و فصل اختلافات در [[مدینه]] است. نقش پیمان مذکور در متحد کردن مسلمانان در برابر دشمنان، مورد تأکید قرار گرفته است. | ||
متن پیمان مدینه، ابتدا در کتاب [[سیره ابن هشام]]، به روایت از ابن اسحاق نقل | متن پیمان مدینه، ابتدا در کتاب [[سیره ابن هشام]]، به روایت از ابن اسحاق نقل شده است. احتمال ساختگی بودن متن پیمان مذکور، با اتکا به تشابه به دیگر نامه‌های پیامبر، رد شده است. زمان دقیق تدوین پیمان مدینه روشن نیست؛ با این حال، بیشتر منابع تاریخی، زمان تدوین پیمان را ماه پنجم یا هشتم، یعنی در سال اول پس از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] دانسته‌اند. برخی محققان، از تدوین دستور المدینه پس از [[جنگ بدر]]، یعنی در سال دوم هجرت سخن گفته‌اند. | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
== سند و منابع== | == سند و منابع== | ||
متن کامل دستور المدینه را نخستین بار ابن هشام<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، | متن کامل دستور المدینه را نخستین بار ابن هشام<ref>بیات، «وثاقت پیمان نامه مدینه»، ص۸۸-۸۹؛ همچنین نگاه کنید به: ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۲، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> به روایت از ابن اسحاق (متوفی ۱۵۱)، با حذف سند نقل کرده و سپس کسانی همچون سهیلی،<ref>سهیلی، الروض الانف، ۱۳۸۷-۱۳۹۰ق، ج۴، ص۲۴۰-۲۴۳.</ref> ابن سیدالناس<ref>ابن سیدالناس، عیون‌الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۸-۳۲۰.</ref> و ابن کثیر<ref>ابن کثیر، السیرة النبویة، ۱۳۸۳-۱۳۸۶ق، ج۲، ص۳۲۰-۳۲۳.</ref> آن را نقل کرده‌اند. | ||
ابوعبید و ابن زَنْجُویه نیز متن کامل پیمان مدینه را به همراه سند آن، به نقل از ابن شهاب زُهری (متوفی ۱۲۴) نقل کرده‌اند.<ref>ابوعبید، کتاب الاموال، ۱۴۰۸ق، ص۲۶۰-۲۶۴؛ ابن زنجویه، کتاب الاموال، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۶۶-۴۷۰.</ref> | |||
احتمال ساختگی بودن متن دستور المدینه رد شده است؛ چرا که از نظر سبک، بسیار شبیه به نامه‌ها و پیام‌های دیگرِ [[پیامبر(ص)]] ارزیابی شده است.<ref>عمری، السیرة النبویة الصحیحة، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۷۵؛ معروف الحسنی، سیرة المصطفی، ۱۹۷۵م، ص۲۸۰.</ref> | احتمال ساختگی بودن متن دستور المدینه رد شده است؛ چرا که از نظر سبک، بسیار شبیه به نامه‌ها و پیام‌های دیگرِ [[پیامبر(ص)]] ارزیابی شده است.<ref>عمری، السیرة النبویة الصحیحة، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۷۵؛ معروف الحسنی، سیرة المصطفی، ۱۹۷۵م، ص۲۸۰.</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۶: | ||
بنابر بسیاری از منابع تاریخی از جمله تاریخ طبری، المغازی و انساب الاشراف، پیامبر اکرم در آغاز ورود به مدینه قرار صلحی با یهود نوشت و با آنان معاهده بست<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۷۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م، ج۱، ص۳۳۴؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۴۱۳ق، ص۱۷؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. بلاذری این امر را پیش از نزول فرمان الهی مبنی بر [[جهاد]] و قبل از اقدام پیامبر به هر گونه جنگ دانسته است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م، ج۱، ص۳۳۴.</ref> | بنابر بسیاری از منابع تاریخی از جمله تاریخ طبری، المغازی و انساب الاشراف، پیامبر اکرم در آغاز ورود به مدینه قرار صلحی با یهود نوشت و با آنان معاهده بست<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۷۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م، ج۱، ص۳۳۴؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۴۱۳ق، ص۱۷؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۴۷۹.</ref>. بلاذری این امر را پیش از نزول فرمان الهی مبنی بر [[جهاد]] و قبل از اقدام پیامبر به هر گونه جنگ دانسته است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م، ج۱، ص۳۳۴.</ref> | ||
دیاربکری، در کتاب تاریخ الخمیس، تاریخ عقد عهدنامه پیامبر با یهودیان مدینه را ماه پنجم هجرت نوشته است.<ref>دیاربکری، تاریخ الخمیس، ۱۲۸۳ق، ج۱، ص۳۵۳.</ref> ابن هشام، دستور المدینه را پیش از عقد اخوت میان مهاجران و انصار | دیاربکری، در کتاب تاریخ الخمیس، تاریخ عقد عهدنامه پیامبر با یهودیان مدینه را ماه پنجم هجرت نوشته است.<ref>دیاربکری، تاریخ الخمیس، ۱۲۸۳ق، ج۱، ص۳۵۳.</ref> ابن هشام، دستور المدینه را پیش از عقد اخوت میان مهاجران و انصار ذکر کرده؛<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۲، ص۱۵۰.</ref> بنابراین از آنجا که [[عقد اخوت]]، در ماه پنجم<ref>ابن قتیبه دینوری، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۵۲.</ref> یا هشتم هجرت صورت گرفته، <ref>مقریزی، امتاع الاسماع، قاهره، ج۱، ص۴۹.</ref> می‌توان تاریخ تقریبی پیمان مدینه را به دست آورد. | ||
با این حال برخی از محققان معاصر، دستور المدینه را مربوط به پس از جنگ بدر دانسته‌اند که پیامبر و یارانش به واسطه پیروزی در جنگ مذکور، پایگاهی برتر در مدینه | با این حال برخی از محققان معاصر، دستور المدینه را مربوط به پس از جنگ بدر دانسته‌اند که پیامبر و یارانش به واسطه پیروزی در جنگ مذکور، پایگاهی برتر در مدینه داشته‌اند؛ محققان مذکور همچنین صدور دستور المدینه در چنین زمانی را با هدف مقابله با تلاش‌های روزافزون یهودیان علیه مسلمانان در مدینه قلمداد کرده‌اند.<ref>دوری، النظم الاسلامیة، ۲۰۰۸م، ص۲۱-۲۲؛ علی، «تنظیمات الرسول الاداریة فی المدینة»، ص۵۳، ۶۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۰: | ||
*ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عُکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م. | *ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عُکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م. | ||
*ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی عبدالواحد، قاهره، ۱۳۸۳-۱۳۸۶ق/۱۹۶۴-۱۹۶۶م، چاپ افست بیروت، بی‌تا. | *ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی عبدالواحد، قاهره، ۱۳۸۳-۱۳۸۶ق/۱۹۶۴-۱۹۶۶م، چاپ افست بیروت، بی‌تا. | ||
*ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة لابن هشام، تحقیق مصطفی سقا و ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شلبی، ج۲، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | |||
*ابوعبید، قاسم بن سلام، کتاب الاموال، تحقیق محمد خلیل هراس، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م. | *ابوعبید، قاسم بن سلام، کتاب الاموال، تحقیق محمد خلیل هراس، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م. | ||
*احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول(ص): مصححة و منقحة و مزیدة، ج۳، تهران، دار الحدیث، ۱۴۱۹ق. | *احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول(ص): مصححة و منقحة و مزیدة، ج۳، تهران، دار الحدیث، ۱۴۱۹ق. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۶: | ||
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمود فردوس عظم، دمشق، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م. | *بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمود فردوس عظم، دمشق، ۱۹۹۶-۲۰۰۰م. | ||
*بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، تحقیق دخویه، لیدن، ۱۸۶۶م، افست فرانکفورت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | *بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، تحقیق دخویه، لیدن، ۱۸۶۶م، افست فرانکفورت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م. | ||
*بیات، علی، و قدریه تاج‌بخش، «وثاقت پیمان‌نامه مدینه»، در مجله پژوهش دینی، ش۱۵، پاییز ۱۳۸۶ش. | |||
*پاینده، ابوالقاسم، «پیمان مدینه»، در مجله معارف اسلامی، ش۲۹، شهریور ۱۳۵۷ش. | *پاینده، ابوالقاسم، «پیمان مدینه»، در مجله معارف اسلامی، ش۲۹، شهریور ۱۳۵۷ش. | ||
*الحسنی، هاشم معروف، سیرة المصطفی، قم، ۱۹۷۵م. | *الحسنی، هاشم معروف، سیرة المصطفی، قم، ۱۹۷۵م. | ||