مکارم الاخلاق (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

رضی‌الدین حسن بن فضل طبرسی از عالمان شیعه در قرن ششم قمری و فرزند [[امین الاسلام طبرسی]] صاحب [[تفسیر]] [[مجمع البیان]] است.<ref>پاک‌نیا، آشنایی با منابع دست اول شیعه،۱۳۸۷ش.</ref> هرچند به گفته سید محسن امین برخی این کتاب را به امین الاسلام طبرسی نسبت داده‌اند<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۴.</ref> اما چنانچه [[رضا استادی]] گفته، استناد مکارم الاخلاق به حسن بن فضل طبرسی قطعی است و توجه علما و وجود نسخه‌های فراوان، انتساب آن را به وی تأیید می‌کند.<ref>استادی، تحریف «مکارم الأخلاق» و عکس‌العمل فقهای شیعه، ۱۳۷۷ش.</ref> به گفته امین، طبرسی مکارم الاخلاق را در زمان زنده بودن پدرش نوشته است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۴.</ref> در برخی از نسخه‌ها با عنوان مکارم الاخلاق و معالم الاعلاق منتشر شده است.<ref> صدرایی خویی و حافظیان، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی آیت الله گلپایگانی، ج۹، ص۵۷۶۲.</ref>

 

طبرسی در مقدمه کتاب مکارم الاخلاق، ضمن اشاره به [[آیه تأسی]]،  انگیزه خود از نگارش کتاب را گردآوردن شمه‌ای از  اعمال و حالات [[پیامبر(ص)]] و آنچه که امتش را به آن امر کرده، ذکر کرده است.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۷۷ش، ص۸.</ref> باب‌های دوزاده‌گانه کتاب به این شرح است:<ref> احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۲۷۷. </ref>

# مسائل متفرقه در عرصه اخلاق و حقوق فردی و اجتماعی.<ref>مظفر، عقائد الامامیه، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸-۴۸۰.</ref><ref>پاک‌نیا، آشنایی با منابع دست اول شیعه، ۱۳۸۷ش.</ref>

چانچه در مقدمه ناشر کتاب آمده، در مکارم الاخلاق احادیثی از اهل بیت پیامبر و شمه‌ای از احوال و اخلاق آنها نیز آمده است.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۷۷ش، ص۶.</ref>

به گفته محسن امین کتاب مکارم الاخلاق در زمان حیات مؤلفش منتشر شده است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۴.</ref> این کتاب در کشورهای ایران، لبنان، عراق و مصر چاپ شده است.<ref>استادی، ص۱۹۴.</ref> البته در چاپ‌های مختلف آن در مصر که در سال‌های ۱۳۰۰ق تا ۱۳۰۶ق انجام شده، تحریفات و تصرفاتی صورت گرفته است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۴.</ref> برخی از این تحریفات عبارتند از:

* احادیث فضائل امیرمؤمنان [[علی(ع)]] و [[حضرت زهرا]]، [[حسنین]] و... حذف شده است.

* افزودن احادیثی از کتاب‌های اهل سنت مانند صحیح مسلم، صحیح مسلم به کتاب.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۴.</ref>

تحریف مکارم الاخلاق با واکنش عالمان شیعه مواجه شد. [[محمدباقر بهاری همدانی]] (متوفای ۱۳۳۳ق) در رساله  «''تَسْدیدُ الْمَکارم وَ تَفْضیحُ الظّالم فی بَیان تَحْریف مَکارمِ الْاَخْلاق''» تحریفات کتاب را که شامل تغییرات، اضافات و حذفیات می‌شد، آورده است.<ref>استادی، ص۱۹۶.</ref> همچنین [[میرزا حبیب الله رشتی]]، [[محمدحسن مامقانی]]، [[میرزا حسین نوری]]، [[ملا حسینقلی همدانی]]، [[سید محمدکاظم طباطبایی]]، [[شیخ محمدطه نجف]]، [[محمدکاظم خراسانی]] و [[سید محمدحسن شیرازی]] از عالمان شیعه در اعتراض به چاپ مصر، نظرات خود را به ضمیمه رساله تسدید المکارم منتشر کردند.<ref>استادی، تحریف «مکارم الأخلاق» و عکس‌العمل فقهای شیعه، ۱۳۷۷ش.</ref>

به دستور [[میرزای شیرازی]] در سال ۱۳۱۴ق  کتاب مکارم الاخلاق از روی نسخه اصلی آن چاپ و منتشر شد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۵.</ref> شیخ محمود بن ملا صالح بروجروی  کتاب را تصحیح کرد و در آن به تحریفات چاپ مصر اشاره کرده است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۴.</ref>

* ترجمه مکارم الاخلاق، سیدابراهیم میرباقری، در دو جلد، ناشر: فراهانی، تهران، ۱۳۶۵ش.

*آداب زندگی اسلامی، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی.<ref>پاک‌نیا، آشنایی با منابع دست اول شیعه، ۱۳۸۷ش.</ref> به گفته محسن امین برخی ترجمه فارسی مکارم الاخلاق را به خود طبرسی نسبت داده‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۵، ص۲۲۵.</ref>

*پاک‌نیا، عبدالکریم، آشنایی با منابع دست اول شیعه (مکارم الاخلاق)، مبلغان، آبان و آذر ۱۳۸۷ش- شماره ۱۰۹.

* امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق: حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.