پرش به محتوا

سید رضی: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۷۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۱۸
جز
تمیزکاری
جز (خلاصه سازی)
جز (تمیزکاری)
خط ۸۴: خط ۸۴:
روزگار سید رضی با دورهای از خلافت [[عباسیان]] (۴۴۷-۳۳۴ق) همزمان بود که [[آل بویه]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بر [[عراق]] فرمانروایی می‌کردند<ref>جعفری، سید رضی، ص۱۱.</ref> سید رضی با سیاستمداران، دولتمردان، بزرگان دین و ارکان قضا پیوندی نزدیک داشت.<ref>شریف الرضی، ص۷؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۲۱.</ref>
روزگار سید رضی با دورهای از خلافت [[عباسیان]] (۴۴۷-۳۳۴ق) همزمان بود که [[آل بویه]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بر [[عراق]] فرمانروایی می‌کردند<ref>جعفری، سید رضی، ص۱۱.</ref> سید رضی با سیاستمداران، دولتمردان، بزرگان دین و ارکان قضا پیوندی نزدیک داشت.<ref>شریف الرضی، ص۷؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۲۱.</ref>


پس از تسلط [[عضدالدوله دیلمی|عضد الدوله]] در سال ۳۶۷ق بر [[بغداد]]، وی برای کاستن از درگیری بین [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]]، [[حسین بن موسی علوی|ابواحمد]] (پدر سید رضی) و چند تن از دیگر بزرگان شیعه را در سال ۳۶۹ق دستگیر کرد و پس از مصادره اموالشان، آنان را به قلعه اصطخر (در [[فارس]]) فرستاد و به زندان انداخت.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۴.</ref> محدودیت او حدود ده سال ادامه یافت. در سال ۳۷۹ق حاکم وقت همه مناصب ابواحمد را به او باز گرداند، لیکن او بر اثر پیری و خستگی و رنج زندان، همه آنها را در سال ۳۸۰ق به فرزندش سید رضی واگذار کرد.<ref>ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۳، ص۱۵۵؛ جعفری، سید رضی، ص۲۲.</ref> سید رضی در ۲۱ سالگی [[نقیب]] [[علویان]] در [[بغداد]] شد.<ref>آقابزرگ، بی‌تا،ص۱۶۴.</ref>
پس از تسلط [[عضدالدوله دیلمی|عضد الدوله]] در سال ۳۶۷ق بر [[بغداد]]، وی برای کاستن از درگیری بین [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]]، [[حسین بن موسی علوی|ابواحمد]] (پدر سید رضی) و چند تن از دیگر بزرگان شیعه را در سال ۳۶۹ق دستگیر کرد و آنان را به قلعه اصطخر (در [[فارس]]) فرستاد و زندانی کرد.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۴.</ref> در سال ۳۷۹ق حاکم وقت همه مناصب ابواحمد را به او باز گرداند، اما او بر اثر پیری، آنها را در سال ۳۸۰ق به فرزندش سید رضی واگذار کرد.<ref>ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۳، ص۱۵۵؛ جعفری، سید رضی، ص۲۲.</ref> سید رضی در ۲۱ سالگی [[نقیب]] [[علویان]] در [[بغداد]] شد.<ref>آقابزرگ، بی‌تا،ص۱۶۴.</ref>


==تأسیس مدرسه‌ دارالعلم==
==تأسیس مدرسه‌ دارالعلم==
سید رضی برای گروهی از [[طلبه|طلاب]] و شاگردانش خانه‌ای تهیه کرد و آن را به صورت مدرسه‌ای درآورد و نام آن را [[دارالعلم سیدرضی|دارالعلم]] نهاد. او برای دارالعلم کتابخانه و خزانه‌ای با همه وسایل فراهم کرد و مایحتاج طلاب را در خزانه دارالعلم جمع کرد.<ref>عمدة الطالب، ص۱۷۱؛ به نقل دوانی، سید رضی مؤلف نهج البلاغه، ص۹۳-۹۴.</ref> او خزانه‌داری دارالعلم را به [[عبدالسلام بن حسین بصری]] سپرده بود،<ref>کاخ دلاویز، ص۵۸؛ به نقل دوانی، سید رضی مؤلف نهج البلاغه، ص۹۴.</ref> او کلیدهایی به تعدادی از طلاب نیز داد تا هر وقت چیزی خواستند، خودشان بردارند.<ref name= "dava94">دوانی، سید رضی مؤلف نهج البلاغه،ص۹۴.</ref>
سید رضی برای گروهی از [[طلبه|طلاب]] و شاگردانش خانه‌ای تهیه کرد و آن را به صورت مدرسه‌ای درآورد و نام آن را [[دارالعلم سیدرضی|دارالعلم]] نهاد. او برای دارالعلم کتابخانه و خزانه‌ای با همه وسایل فراهم کرد و مایحتاج طلاب را در خزانه دارالعلم جمع کرد.<ref>عمدة الطالب، ص۱۷۱؛ به نقل دوانی، سید رضی مؤلف نهج البلاغه، ص۹۳-۹۴.</ref> او خزانه‌داری دارالعلم را به [[عبدالسلام بن حسین بصری]] سپرده بود،<ref>کاخ دلاویز، ص۵۸؛ به نقل دوانی، سید رضی مؤلف نهج البلاغه، ص۹۴.</ref> او کلیدهایی به تعدادی از طلاب نیز داد تا هر وقت چیزی خواستند، خودشان بردارند.<ref name= "dava94">دوانی، سید رضی مؤلف نهج البلاغه،ص۹۴.</ref>


گرچه بیشتر مورخان و شرح حال نویسان، خواجه نظام الملک طوسی (وزیر نیرومند دو تن از شاهان دوره سلجوقی) مؤسس [[مدرسه نظامیه بغداد]] را اولین کسی دانسته‌اند که در [[اسلام]] مدرسه جهت تعلیم علوم دینی تأسیس کرد، مطلب بالا نشان می‌دهد نظام الملک (متوفی سال ۴۸۵ ق) تقریباً یکصد سال بعد از رحلت سید رضی دست به این کار زده است و باید سید رضی را پیشگام در تأسیس چنین مدارسی دانست.<ref name= "dava94"/>
البته بیشتر مورخان و شرح حال‌نویسان، خواجه نظام الملک طوسی(درگذشته ۴۸۵ق) (وزیر دو تن از شاهان دوره سلجوقی) مؤسس [[مدرسه نظامیه بغداد]] را اولین کسی دانسته‌اند که در [[اسلام]] مدرسه جهت تعلیم علوم دینی تأسیس کرد.<ref name= "dava94"/>
 
گویا دارالعلم سید رضی بعدها توسط برادرش [[سید مرتضی]] به حیات علمی خود ادامه داده باشد، و اینکه در بعضی از کتاب‌ها از‌دار العلم سید مرتضی سخن به میان آمده، ادامه کار سید رضی یا مشابه آن از طرف برادرش سید مرتضی بوده است. از‌دار العلم سید مرتضی دانشمندانی همچون [[شیخ طوسی|شیخ الطائفه حسن بن محمد طوسی]] به کمال رسیده است.<ref name= "dava94"/>


== آثار ==
== آثار ==
{{اصلی|فهرست آثار سید رضی}}
{{اصلی|فهرست آثار سید رضی}}
[[احمد بن علی نجاشی]] (متوفای ۴۵۰) کتاب‌های سید رضی را چنین ذکر می‌کند:<ref>النجاشی، رجال، ص۳۹۸.</ref>
[[پرونده:نهج البلاغه.jpg|بندانگشتی|۲۰۰px|[[نهج البلاغه]] اثر سیدرضی]]
{{ستون-شروع|۳}}
سید رضی در موضوعاتی همچون فقه، کلام، تفسیر، حدیث و شعر آثاری دارد. برخی از آنها به زبان‌های دیگر از جمله فارسی ترجمه شده است. نجاشی و آقا بزرگ هر کدام ۱۲ کتاب به سید رضی منسوب کرده‌اند.
#[[نهج البلاغة]]
#نهج البلاغه؛ مجموعه‌ای از خطبه‌ها، نامه‌ها و سخنان [[امام علی(ع)]] است. سید رضی این اثر را در سال ۴۰۰ق به پایان رساند و آن مایه مباهات خود می‌دانست. معیار او در انتخاب، بلاغت ادبی بوده است.
#[[خصائص الأئمة]] علیهم السلام
 
{{ستون-شروع|۲}}
#[[خصائص الأئمة]]
#[[حقائق التنزیل]]
#[[حقائق التنزیل]]
# مجاز القرآن
# مجاز القرآن
# الزیادات فی شعر أبی تمام
# الزیادات فی شعر أبی‌تمام
# تعلیق خلاف الفقهاء
# تعلیق خلاف الفقهاء
# مجازات الآثار النبویة
# مجازات الآثار النبویة
خط ۱۰۷: خط ۱۰۷:
# الجید من شعر ابن الحجاج
# الجید من شعر ابن الحجاج
# الزیادات فی شعر ابن الحجاج
# الزیادات فی شعر ابن الحجاج
# مختار شعر أبی إسحاق الصابی
# مختار شعر أبی‌إسحاق الصابی
# ما‌دار بینه و بین أبی إسحاق من الرسائل شعر
# ما‌ دار بینه و بین أبی‌إسحاق من الرسائل شعر<ref>النجاشی، رجال، ص۳۹۸.</ref>
{{پایان}}
 
[[آقا بزرگ طهرانی]]، آثار سید رضی را چنین ذکر می‌کند:<ref>آقابزرگ، بی‌تا، صص ۱۶۴-۱۶۵.</ref>
 
[[پرونده:نهج البلاغه.jpg|بندانگشتی|۲۰۰px|[[نهج البلاغه]] از آثار مهم سیدرضی]]
{{ستون-شروع|۲}}
#[[نهج البلاغة]]
#[[تلخیص البیان]]
#[[تلخیص البیان]]
#[[خصائص الائمة (کتاب)|خصائص الائمة]]
#[[حقائق التنزیل]]
# اخبار قضاة بغداد
# اخبار قضاة بغداد
# دیوان شعر
# دیوان شعر
خط ۱۲۵: خط ۱۱۶:
# طیف الخیال
# طیف الخیال
# الحسن من شعر الحسین
# الحسن من شعر الحسین
# المتشابه فی القرآن
# المتشابه فی القرآن<ref>آقابزرگ، بی‌تا، صص ۱۶۴-۱۶۵.</ref>
# المجازات النبویة
{{پایان}}
 
=== آثار چاپ شده ===
برخی از آثار چاپ شده ذیل به فارسی نیز برگردان شده‌اند.
{{ستون-شروع}}
#[[نهج البلاغة]]
#[[تلخیص البیان فی مجازات القرآن]]
#[[حقائق التأویل فی متشابه التنزیل]]
#[[المجازات النبویة]]
#[[خصائص الأئمة]]
#[[دیوان الشریف الرضی]]
{{پایان}}
{{پایان}}
==نهج البلاغه==
{{اصلی|نهج البلاغه}}
نهج البلاغه گلچینی از گفته‌ها و نوشته‌های [[امام علی(ع)]] است که در اواخر قرن چهارم قمری به کوشش سید رضی گردآوری شده است. معیار انتخاب سخنان، بلاغت ادبی بوده است. سید رضی، با اینکه شاعر و ادیب بود، این اثر را مایه مباهات خود دانسته است. تألیف نهج البلاغه در سال ۴۰۰ق. پایان یافته است.


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۶۲: خط ۱۳۷:
*نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی (فهرست أسماء مصنفی الشیعة)، مصحح: سید موسی شبیری زنجانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ ه‍.ق.
*نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی (فهرست أسماء مصنفی الشیعة)، مصحح: سید موسی شبیری زنجانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ ه‍.ق.
{{پایان}}
{{پایان}}
== مطالعه بیشتر ==
*جعفری، سیدمحمدمهدی، سیدرضی، تهران: طرح نو، ۱۳۷۵.
*دوانی، علی، سیدرضی مؤلف نهج البلاغه، تهران: بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۵۹.


{{نهج البلاغه}}
{{نهج البلاغه}}