کیسانیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کیسانیه''' فرقه‌ای مذهبی و از اولین انشعابات [[شیعه|شیعی]] است. اعضای این فرقه به سرکردگی [[مختار ثقفی]] به همراه شیعیان [[کوفه]]، انتقام سختی از قاتلان [[امام حسین(ع)]] گرفتند. این شاخه از شیعه به همان شتابی که پدید آمده بود، تجزیه شد.<ref>مادلونگ، فرقه‌های اسلامی، ص۱۲۷.</ref> اعتقاد به [[امامت]] [[محمد حنفیه]] و قول به [[بداء]] از معتقدات این فرقه است.

==علت نام‌گذاری==

علت نامگذاری آنان به کیسانیه استنادشان به [[کیسان]] است. (کیس) در لغت به معنای باهوش و با کیاست است.<ref>الفیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۲، ج ۲، ص۳۸۶.</ref> در تاریخ فرق اسلامی<ref>ج۲، صص۳۶-۳۵.</ref> درباره این که کیسان چه کسی است نظرات مختلفی وجود دارد.

==باورهای کیسانیه==

برخی پژوهشگران فرق و مذاهب اسلامی معتقدند محمد بن حنفیه اولین کسی بود که در اسلام [[مهدی]] نامیده شد.<ref>صابری، ج۲، ص۵۵.</ref> معتقدین به مهدویت او ادعا می‎کردند او در [[کوه رضوی|کوه رَضْویٰ]] سکونت کرده و از دو نهر از شیر و عسل ارتزاق می‌کند تا زمانی که خداوند امرش را بگشاید.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، تحقیق: محمد محیی‎الدین عبدالحمید، ج۱، ص۹۰ و ۹۱؛ بغدادی، الفرق بین الفرق، قاهره، مکتبة محمد صبیح و اولاده، ص۳۹، ۴۱ و ۴۳.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] محمد بن حنفیه را مبرای از کیسانیه دانسته و معتقد بود کیسانیه بعد از وی به وجود آمدند.<ref>معجم الرجال، ج ۱۸ص ۱۰۳-۱۰۲.</ref>

"هرچند از دیدگاه [[شیعه]] نظریه [[بداء]] دیرینه بسیار دارد، اما در [[روایت]] منابع فرقه‌شناختی این نظریه به مختار نسبت داده شده است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۴۷.</ref> بغدادی می‌نویسد: وقتی لشکریان مختار با شکست از [[مدائن]] برگشتند و به او خرده گرفتند که چرا به ما وعده پیروزی دادی، او به [[آیه]] (یمْحُوا اَللّٰهُ مٰا یشٰاءُ وَ یثْبِتُ) استناد کرد و گفت بداء صورت گرفته است. و این امر سبب اعتقاد کیسانیه به بداء شد.<ref> نک. بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۳۶ و بغدادی، الملل و النحل، صص۴۹-۴۸.</ref>

درباره حلول و [[تناسخ]]، به برخی از شاخه‌های این فرقه نسبت داده‌اند که معتقدند: [[امامت]] در[[ علی(ع) ]]و سپس [[حسن(ع)]] و سپس [[حسین(ع)]] و بعد از آن در محمد حنفیه جریان یافته است، معنی این سخن آنان این است که روح خدا در نبی(ص)، روح [[محمد|نبی]] در علی(ع)، روح علی(ع) در حسن(ع)، روح حسن(ع) در حسین(ع) و روح حسین(ع) در [[محمد حنفیه]] و روح محمد حنفیه در فرزندش هاشم و... حلول کرده است.<ref>اشعری، المقالات و الفرق، ص۲۷.</ref>

بغدادی می‌نویسد: برخی از [[غلو|غلات]] [[شیعه]] مختار را فریفتند و به او گفتند تو حجت این زمان هستی و وی را بر ادعای [[نبوت]] ترغیب کردند. و مختار هم نزد برخی از خواص از یارانش چنین ادعایی کرد.<ref>نک. بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۳۴.</ref>این مطلب ازآنجا قوت گرفته که مختار عباراتی سجع گونه داشت،<ref>انساب الاشراف، ج ۶ص۴۰۳ .</ref>ولی با توجه به استقرار وی در کوفه و تشکیل حکومت و حمایت مسلمانان و احادیث اهل بیت این مطلب نمی‌تواند درست باشد. عامل بعدی این اتهام نامه وی به احنف بن قیس است،<ref> انساب الاشراف ج ۶ص۴۱۸ .</ref>از آنجا که احنف طرفدار زبیریان بود این نامه را دستمایه ادعای نبوت مختار قرار داده و حتی بعد از مرگ مختار نیز بر آن دامن می‌زد.<ref>انساب الاشراف ج۶ص۴۱۸.</ref> اکراه محمد بن حنفیه از کذاب دانستن مختار آن‌هم نزد عبدالله بن زبیر پس از قتل مختار<ref> انساب الاشراف ج ۳ص ۲۸۷.</ref> خود دلیلی بر واهی بودن این تهمت نسبت به مختار است.

**گروهی معتقدند [[محمد بن حنفیه]] زنده و همان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|مهدی منتظر]](عج) است. این فرقه [[کربیه]] نام دارند. علت نامگذاری آنها به کربیه انتسابشان به پیرمردی نابینا به نام [[ابوکرب الضریر]] است. اینان معتقد بودند؛ محمد بن حنفیه در [[کوه رضوی]] است و تا زمان ظهور؛ از آسمان برایش غذا آورده می‌شود و حیواناتی از او محافظت می‌کنند.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۱۹.</ref>

****گروهی می‌گویند: امامت به [[بیان بن سمعان]] رسیده که [[بیانیه]] نامیه می‌شوند؛

****گروهی هم می‌گویند: امامت به عبدالله بن عمرو بن حرب رسیده که [[حربیه]] نامیده می‌شوند.<ref>برای تقسیمات کیسانیه نک. رازی، گرایش‌ها و مذاهب اسلامی، صص ۱۴۰-۱۳۵ و بغدادی، الفرق بین الفرق، صص۲۸-۲۷ و صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، صص۶۱-۵۵.</ref>

==پیوند به بیرون==

* [http://www.wikifeqh.ir/%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87#foot-main3 ویکی فقه، کیسانیه]

{{فرقه های شیعه}}