۱۷٬۵۰۷
ویرایش
عصمت اکتسابی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''عصت اِکتسابی''' یا '''عصمت اختیاری''' نوعی از [[عصمت]]، به معنای دوری اختیاری انسان از [[گناه]] و خطا که با تلاش و مبارزه با [[هوای نفس]] به دست می‌آید. در مقابل آن، عصمت موهبتی قرار دارد که [[معصوم]] به خاطر وجود نیرویی که [[خدا]] در وجود او نهاده، گناه نمی‌کند و یا اینکه نمی‌تواند گناه کند. | '''عصت اِکتسابی''' یا '''عصمت اختیاری''' نوعی از [[عصمت]]، به معنای دوری اختیاری انسان از [[گناه]] و خطا که با تلاش و مبارزه با [[هوای نفس]] به دست می‌آید. در مقابل آن، عصمت موهبتی قرار دارد که [[معصوم]] به خاطر وجود نیرویی که [[خدا]] در وجود او نهاده، گناه نمی‌کند و یا اینکه نمی‌تواند گناه کند. | ||
[[متکلمان]] شیعه، انبیاء و چهارده معصوم را دارای عصمت ذاتی و اکتسابی دانسته‌اند. به عقیده برخی عصمت اکتسابی مراتبی دارد و پایین‌ترین مرتبه آن [[تقوا]] است. همچنین برخی با انکار عصمت اکتسابی، آن را | [[متکلمان]] شیعه، [[انبیاء]] و [[چهارده معصوم]] را دارای عصمت ذاتی و اکتسابی دانسته‌اند. به عقیده برخی عصمت اکتسابی مراتبی دارد و پایین‌ترین مرتبه آن [[تقوا]] است. همچنین برخی با انکار عصمت اکتسابی، آن را [[عدالت (فقه)|عدالت در فقه]] دانسته‌اند. | ||
[[اشاعره]] عصمت اکتسابی را انکار کرده و براین باورند که خداوند قدرت انجام دادن [[گناه]] را از معصومان گرفته است. | [[اشاعره]] عصمت اکتسابی را انکار کرده و براین باورند که خداوند قدرت انجام دادن [[گناه]] را از [[معصومان]] گرفته است. | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
عصمت اکتسابی یا اختیاری نوعی از عصمت، که برخلاف [[عصمت اهل بیت|عصمت موهبتی]]، انسان با اختیار و اراده خود و با مبارزه با هوای نفسش، از [[گناه]] دوری می‌کند.<ref>سبحانی، الفکرالخالد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۲۲۷-۲۳۷؛ رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref> در عصمت موهبتی یا ذاتی انسان، به‌واسطه وجود نیرویی که [[خداوند]] در او قرار داده، از گناه اجتناب می‌کند.<ref>سبحانی، الفکرالخالد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۲۲۷-۲۳۷؛ رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref> به عقیده برخی عصمت ذاتی یا موهبتی بعد از تلاش و کوشش انسان و بعد از به دست آوردن عصمت اکتسابی به برخی از انسانها داده می‌شود.<ref>دیانتی‌پور، نعمتی، «عصمت حضرت زهرا(س) الهی یا اکتسابی»، ص۱۰۸.</ref> | عصمت اکتسابی یا اختیاری نوعی از عصمت، که برخلاف [[عصمت اهل بیت|عصمت موهبتی]]، انسان با اختیار و اراده خود و با مبارزه با هوای نفسش، از [[گناه]] دوری می‌کند.<ref>سبحانی، الفکرالخالد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۲۲۷-۲۳۷؛ رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref> در عصمت موهبتی یا ذاتی انسان، به‌واسطه وجود نیرویی که [[خداوند]] در او قرار داده، از گناه اجتناب می‌کند.<ref> سبحانی، الفکرالخالد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۲۲۷-۲۳۷؛ رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref> به عقیده برخی عصمت ذاتی یا موهبتی بعد از تلاش و کوشش انسان و بعد از به دست آوردن عصمت اکتسابی به برخی از انسانها داده می‌شود.<ref>دیانتی‌پور، نعمتی، «عصمت حضرت زهرا(س) الهی یا اکتسابی»، ص۱۰۸.</ref> | ||
به گفته گروهی، عصمت اکتسابی مختص [[معصوم]] نبوده<ref>دیانتی‌پور، نعمتی، «عصمت حضرت زهرا(س) الهی یا اکتسابی»، ص۱۰۸.</ref> و ممکن است عده‌ای از عالمان و عارفان به مقام عصمت برسند. عمصت دارای مراتبی است که اولین مرتبه آن، [[تقوا]] و مراتب بالاتر آن مختص به [[انبیاء(ع)]] و [[امامان(ع)]] است.<ref>ناصری، «موهبت عصمت از منظر آیات»، ص۱۴۹.</ref> | به گفته گروهی، عصمت اکتسابی مختص [[معصوم]] نبوده<ref>دیانتی‌پور، نعمتی، «عصمت حضرت زهرا(س) الهی یا اکتسابی»، ص۱۰۸.</ref> و ممکن است عده‌ای از عالمان و عارفان به مقام عصمت برسند. عمصت دارای مراتبی است که اولین مرتبه آن، [[تقوا]] و مراتب بالاتر آن مختص به [[انبیاء(ع)]] و [[امامان(ع)]] است.<ref>ناصری، «موهبت عصمت از منظر آیات»، ص۱۴۹.</ref> | ||
همچنین | همچنین برخی، عصمت اکتسابی را به معنای [[عدالت (فقه)|عدالت]] دانسته‌اند.<ref>السند، الوراثةالإصطفائیه، ۱۴۳۱ق، ص۳۶.</ref> به عقیده آنان عصمت اکتسابی به معنای گناه نکردن در طول عمر است که این معنای [[عدالت (فقه)|عدالت]] است.<ref>السند، الوراثةالإصطفائیه، ۱۴۳۱ق، ص۳۶.</ref> [[اشاعره]] نیز با انکار عصمت اکتسابی معتقدند، با توجه به مجبور بودن انسان، خداوند قدرت انجام را از معصومان گرفته است.<ref>ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ش، ص۲۸۰؛ سبحانی، الفکرالخالد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۲۲۷-۲۳۷؛ رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref> | ||
== انبیاء و معصومان == | == انبیاء و معصومان == | ||
متکلمان | متکلمان شیعه، معتقدند که انبیاء و معصومان از عصمت اکتسابی و موهبتی برخوردار بوده‌اند.<ref>سبحانی، الفکرالخالد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۲۲۷-۲۳۷؛ رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.</ref> به گفته [[محقق طوسی]]، معصومان(ع) قادر به انجام گناه بوده ولی با هوای نفس خود مبارزه و از گناه خوددرای می‌کنند.<ref>طوسی، تلخیص المحصل، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۴۳۰.</ref> به عقیده برخی، معصومان(ع) با [[تزکیه نفس]] و لطف خاص خداوند، به عصمت اکتسابی دست یافته‌اند.<ref>الحسینی، لقد شیعنی الحسین(ع)، ۱۴۱۵ق، ص۳۷۵.</ref> همچنین پژوهشگران منشأ عصمت [[حضرت زهرا(س)]] را اکتسابی و موهبتی دانسته‌اند.<ref>دیانتی‌پور، نعمتی، «عصمت حضرت زهرا(س) الهی یا اکتسابی»، ص۱۰۸.</ref> | ||
==عصمت و اختیار== | ==عصمت و اختیار== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
در مقابل این نظر عده‌ای از اندیشمندان با برشمردن پیامدهای جبری انگاشتن عصمت از جمله سقوط ارزش انسانی پیامبران، عدم شایستگی انبیای الهی برای الگو شدن،<ref>ری شهری، فلسفه وحی و نبوت، ۱۳۶۶ش.ص۲۰۷-۲۰۸.</ref> برتری نداشتن معصومان بر سایر انسانها<ref>یوسفیان و شریفی، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۴۶.</ref> و عدم استحقاق [[پاداش]] آنها،<ref>فاضل مقداد، ارشادالطالبین، ۱۴۰۵، ص۳۰۱.</ref> معتقدند عصمت پیامبران با اختیار آدمی قابل جمع است. بر اساس این دیدگاه اگرچه مقام عصمت به اراده خدا نصیب معصوم می‌شود و برخی آیات بر موهبتی بودن آن تاکید دارد؛ ولی مقدمات کسب مقام عصمت به دلیل تلاش و مجاهدت با خواست‌های نفسانی محقق می‌شود.<ref>سبحانی، عصمة الانبیاء فی القرآن الکریم، ۱۴۲۰ق، ص۲۹؛ مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۱۶۱.</ref> | در مقابل این نظر عده‌ای از اندیشمندان با برشمردن پیامدهای جبری انگاشتن عصمت از جمله سقوط ارزش انسانی پیامبران، عدم شایستگی انبیای الهی برای الگو شدن،<ref>ری شهری، فلسفه وحی و نبوت، ۱۳۶۶ش.ص۲۰۷-۲۰۸.</ref> برتری نداشتن معصومان بر سایر انسانها<ref>یوسفیان و شریفی، پژوهشی در عصمت معصومان(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۴۶.</ref> و عدم استحقاق [[پاداش]] آنها،<ref>فاضل مقداد، ارشادالطالبین، ۱۴۰۵، ص۳۰۱.</ref> معتقدند عصمت پیامبران با اختیار آدمی قابل جمع است. بر اساس این دیدگاه اگرچه مقام عصمت به اراده خدا نصیب معصوم می‌شود و برخی آیات بر موهبتی بودن آن تاکید دارد؛ ولی مقدمات کسب مقام عصمت به دلیل تلاش و مجاهدت با خواست‌های نفسانی محقق می‌شود.<ref>سبحانی، عصمة الانبیاء فی القرآن الکریم، ۱۴۲۰ق، ص۲۹؛ مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۱۶۱.</ref> | ||
به عقیده [[علامه طباطبایی]] مقام عصمت سلب‌کننده اختیار معصوم نیست بلکه علمی است که خداوند به افراد شایسته داده تا باطن گناه را درک کرده، از نزدیک شدن به آن خودداری کنند. به نظر وی علم انبیا به باطن گناه هرگز قوای ادراکی و حسی انسان را از حالت یکسان انجام کار و ترک آن خارج نمی‌کند؛ بلکه اراده انسانی را عامل انجام یا ترک کاری می‌داند. وی برای توضیح بیشتر این مطلب علم انبیا به گناهان را مانند علم انسانها به مسموم بودن یک غذا تشبیه می‌کند که در نتیجه آن از خوردن غذای مسموم دوری می‌کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۵۴.</ref> | به عقیده [[علامه طباطبایی]]، مقام عصمت سلب‌کننده اختیار معصوم نیست بلکه علمی است که خداوند به افراد شایسته داده تا باطن گناه را درک کرده، از نزدیک شدن به آن خودداری کنند. به نظر وی علم انبیا به باطن گناه هرگز قوای ادراکی و حسی انسان را از حالت یکسان انجام کار و ترک آن خارج نمی‌کند؛ بلکه اراده انسانی را عامل انجام یا ترک کاری می‌داند. وی برای توضیح بیشتر این مطلب علم انبیا به گناهان را مانند علم انسانها به مسموم بودن یک غذا تشبیه می‌کند که در نتیجه آن از خوردن غذای مسموم دوری می‌کنند.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۵۴.</ref> | ||
قائلین به امکان جمع میان مقام عصمت و اختیار برای تایید نظر خود به آیاتی از [[قرآن]] نیز تمسک کرده‌اند. آیه ۸۸ [[سوره انعام]] که بر امکان | قائلین به امکان جمع میان مقام عصمت و اختیار برای تایید نظر خود به آیاتی از [[قرآن]] نیز تمسک کرده‌اند. آیه ۸۸ [[سوره انعام]] که بر امکان شرک‌ورزی پیامبران و آیه ۶۷ [[سوره مائده]] که بر توان عصیان [[پیامبر اسلام(ص)]] در عدم ابلاغ حکم خدا اشاره دارد، از جمله این آیات است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۱، ص۱۶۳؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۲۹.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||