امام صادق علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

[[احمد بن علی طبرسی]] در کتاب[[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)| الاحتجاج]] مجموعه‌ای از مناظرات امام صادق(ع) را گرد آورده است که برخی از آنها عبارت است از:

* مناظره با [[ابن‌ ابی‌العوجاء|ابن ابی‌العوجاء]] درباره وجود خدا<ref>طبرسی، احتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۳۵، ۳۳۶.</ref>

در سال‌های پایانی حکومت [[بنی‌امیه]]، گروهی از [[بنی‌هاشم]] از جمله [[عبدالله بن حسن مثنی]] و پسرانش و سفاح و منصور در [[ابواء]] جمع شدند تا برای قیام برضد حکومت، با یکی از خودشان بیعت کنند. در این جلسه عبدالله پسرش، [[ محمد بن عبدالله بن حسن|محمد]] را [[مهدی]] معرفی کرد و از حاضران خواست با او [[بیعت]] کنند.{{سخ}}امام صادق(ع) وقتی از این داستان مطلع شد، گفت: پسر تو مهدی نیست و اکنون نیز هنگام [[ظهور امام زمان|ظهور]] مهدی نیست. عبدالله از سخنان وی خشمگین شد و او را به [[حسد|حسادت]] متهم کرد. امام صادق(ع) [[سوگند|قسم]] خورد که از روی [[حسد|حسادت]] سخن نمی‌گوید و گفت که پسران او کشته می‌شوند و خلافت به [[سفاح عباسی|سَفّاح]] و [[منصور عباسی |منصور]] می‌رسد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۹۸۷م/۱۴۰۸ق، ص۱۸۵، ۱۸۶.</ref> [[رسول جعفریان]] ریشه اختلاف میان فرزندان [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و فرزندان [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] را همین داستان دانسته است.<ref>جعفریان، حیات فکری‌سیاسی امامان شیعه، ۱۳۹۳ش، ص۳۷۱.</ref>

با وجود دوری امام صادق(ع) از قیام مسلحانه برضد حکومت‌ها، وی روابط حسنه‌ای با حاکمان زمان خود نداشته است. زمانی که همراه پدرش، [[ امام محمد باقر علیه‌السلام|امام محمد باقر(ع)]] به [[حج]] رفته بود، در مراسم حج، [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل‌بیت(ع)]] را برگزیدگان خدا معرفی و به دشمنی خلیفه [[هشام بن عبدالملک]] با اهل‌بیت(ع) اشاره کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۳۰۶.</ref> وی در پاسخ به [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] که از او خواست مانند دیگر مردم نزد او برود، نوشت: ما چیزی نداریم که به جهت آن از تو بترسیم و تو چیزی از امور اخروی نداری که ما به جهت آن به تو امیدوار باشیم و نه تو در نعمتی هستی که ما آن را به تو تبریک گوییم و نه باور داری که در مصیبتی هستی که آن را به تو تسلیت گوییم. پس چرا نزد تو بیاییم؟!<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۱۸۴.</ref>

بنا بر روایتی که از امام صادق در الکافی نقل شده است آن حضرت در روزی که برای مردم [[یوم‌الشک]] بود و حضرت آن روز را اول ماه رمضان می‌دانست به درخواست سفاح خلیفه وقت از باب تقیه غذا خورد و در پاسخ فردی که به او اعتراض کرد که آیا روزی را که مُسَلَّماً از ماه رمضان است روزه خودت را می‌شکنی و غذا می‌خوری؟!» گفت «آری سوگند به خدا اگر من یک روز روزه ماه رمضان را بخورم نزد من پسندیده‌تر است از آنکه گردنم زده شود!»<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۳.</ref> امام صادق(ع) به [[سفیان ثوری]] که به دیدار او آمده بود، توصیه کرد به جهت آنکه هر دوی آنها را حکومت تحت‌نظر گرفته است، برود.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۴۸.</ref> در حدیث دیگری امام صادق(ع) از [[ابان بن تغلب|اَبان بن تغلب]] خواسته است که در پاسخ به پرسش‌های فقهی مردم، برای آنکه مشکلی پیش نیاید، دیدگاه‌های علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] را برایشان نقل کند.<ref>کشی، رجال الکشی، ۱۴۰۹ق، ص۳۳۰.</ref> همچنین روایاتی از امام صادق(ع) نقل شده است که بر تقیه تأکید می‌کنند. در برخی از آنها تقیه در جایگاهی برابر با [[نماز]] قرار گرفته است.<ref>فتال نیشابوری، روضةالواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۹۳.</ref>از نظر [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، نمودارهای برجسته زندگی امام صادق(ع) عبارتند از:

در منابع روایی در زمینه ویژگی‌های اخلاقی امام صادق(ع) گزارش‌هایی از [[زهد]]، [[انفاق]]، علم فراوان، عبادت بسیار و تلاوت [[قرآن]] آمده است. محمد بن طلحه، امام صادق(ع) را از بزرگترین افراد اهل‌بیت، دارای علم فراوان، بسیار اهل عبادت و زهد و تلاوت قرآن توصیف کرده است.<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۶۹۱.</ref> [[مالک بن انس]] از ائمه فقهی [[اهل سنت و جماعت |اهل‌سنت]] گفته است: در مدتی که پیش امام صادق(ع) می‌رفته، همیشه او را در یکی از سه حالت [[نماز]]خواندن، [[روزه|روزه‌داری]] و [[ذکر]]گفتن دیده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۱۶.</ref>{{سخ}}در کتاب [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] چنین آمده که امام صادق(ع) در پاسخ به درخواست فقیری، چهارصد درهم به او داد و چون سپاس‌گزاری او را دید، انگشترش را هم که ده هزار درهم می‌ارزید، به وی بخشید.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۶۱.</ref> روایت‌هایی نیز از انفاق‌های پنهانی امام صادق(ع) در دست است. به نوشته کتاب [[ الکافی (کتاب)|کافی]]، او شب‌ها مقداری نان و گوشت و پول در کیسه می‌ریخت و به صورت ناشناس به در خانه تهیدستان شهر می‌برد و میان آنها تقسیم می‌کرد.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸.</ref> [[ابوجعفر خثعمی]] نقل کرده است که امام صادق(ع) کیسه پولی را به او داد و از او خواست آن را به فردی از [[بنی‌هاشم]] بدهد و نگوید که چه کسی آن را فرستاده است. به گفته خثعمی هنگامی که آن فرد پول را گرفت، برای فرستنده آن [[دعا]] کرد و از امام صادق(ع) گله کرد که با وجود ثروتش چیزی به او نمی‌دهد.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ۱۳۷۹ش، ج‏۴، ص۲۷۳.</ref> ابوعبدالله بلخی نیز نقل کرده است که روزی امام صادق(ع) به درخت نخل پوسیده‌ای خطاب کرد که ای نخلی که مطیع پروردگارت هستی از آنچه خداوند در تو قرار داده ما را اطعام کن، در آن حال از آن درخت خرماهای رنگارنگ بر ما بارید.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث، ج۴۷، ص۷۶.</ref>

امام صادق(ع) در زمان حکومت [[سفاح عباسی|سفّاح]] و نیز حکومت [[منصور عباسی|منصور دوانیقی]] به علت احضار حکومت، سفرهایی به [[عراق]] داشته است. او در این سفرها به [[کربلا]]، [[نجف]]، [[کوفه]] و [[حیره]] هم رفته است.<ref>مظفر، الامام الصادق، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۱۲۶و۱۳۰.</ref> محمد بن معروف هلالی نقل کرده است که در سفر امام صادق(ع) به حیره، مردم به شدت از او استقبال کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که تا چند روز به جهت ازدحام مردم، نتوانسته است امام را ملاقات کند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۷، ص۹۳، ۹۴.</ref>{{سخ}}[[محراب]] امام صادق(ع) در [[مسجد کوفه]] که در بخش شرقی مسجد، نزدیک قبر [[مسلم بن عقیل]] قرار دارد و محراب او در [[مسجد سهله]] از جمله یادگارهای وی در عراق است.<ref>مظفر، الامام الصادق، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۱۲۹.</ref> امام صادق(ع) [[حرم امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]] در کربلا را [[زیارت]] کرده است.<ref>مظفر، الامام الصادق، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۱۳۰.</ref> در ساحل رود حسینیه در شهر کربلا، بنایی است که محرابی [[مقام امام جعفر صادق (کربلا)|منسوب به امام صادق(ع)]] در آن قرار دارد.<ref>مظفر، الامام الصادق، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۱۳۰.</ref>

[[شیخ طوسی]] در [[رجال الطوسی (کتاب)| رجال]] خود از حدود ۳۲۰۰ [[حدیث|راوی]] برای امام صادق(ع) نام می‌بَرد.<ref>طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۵۵–۳۲۸.</ref> [[شیخ مفید]] در کتاب [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]] شمار راویان او را به چهار هزار نفر می‌رساند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۵۴.</ref> گفته‌اند [[احمد بن محمد بن سعید همدانی|ابن‌عقده]] کتابی در خصوص راویان امام صادق(ع) داشته است که در آن نام ۴۰۰۰ راوی آمده است.<ref>محدث قمی، الکنی والالقاب، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۵۸.</ref>{{سخ}}بیشتر نویسندگان [[اصول اربعمائه]] (اصول چهارصدگانه شیعه)، شاگردان امام صادق(ع) بوده‌اند.<ref>پاکتچی، «جعفر صادق، امام»، ص۱۸۷.</ref> همچنین در مقایسه با دیگر ائمه، وی بیشترین شاگرد را از میان [[اصحاب اجماع]] داشته است که مورداعتمادترین راویان ائمه هستند.<ref>پاکتچی، «جعفر صادق، امام»، ص۱۸۷.</ref> برخی از مشهورترین شاگردان امام صادق(ع) که جزو اصحاب اجماع هستند، عبارتند از: