|
|
| خط ۴۶: |
خط ۴۶: |
|
| |
|
| === تفاوت وحی با تجربه عرفانی === | | === تفاوت وحی با تجربه عرفانی === |
|
| |
| ==چیستی حقیقت وحی==
| |
| حقیقت و چیستی وحی در نگاه متکلمان، فلاسفه و عالمان عرفان نظری پاسخ‌های متفاوتی یافته است.<ref>باقری اصل، نقد و بررسی نظریه‌های وحی، ۱۳۸۴ش، ص۱۱۵.</ref>
| |
|
| |
| تبیین حقیقت وحی از نظر فیلسوفان وابسته به [[هستی‌شناسی|فهم نظام هستی]] و سلسله مراتب آن است.<ref>درگاه‌زاده، «تبیین فلسفی وحی از نگاه ابن‌سینا»، ص۲۹.</ref> [[فلسفه مشاء|فلاسفه مکتب مشاء]] مثل [[فارابی]] و [[ابن سینا|ابن‌سینا]] وحی را اتصال قوی و رابطه فوق‌العاده نفس پیامبر با [[عقل فعال]] یا عقل دهم می‌دانند.<ref>باقری اصل، نقد و بررسی نظریه‌های وحی، ۱۳۸۴ش، ص۱۱۹.</ref> با این تفاوت که ابن‌سینا وحی را از سنخ القاء از سوی عقل فعال می‌داند ولی فارابی قائل به نوعی اتحاد بین پذیرنده وحی با عقل فعال می‌شود.<ref>دانش، بررسی تطبیقی حقیقت وحی، ۱۳۸۷ش، ص۲۲۸.</ref> چنان‌که ملاصدرا نیز نظریه اتحاد را پذیرفته است.<ref>دانش، بررسی تطبیقی حقیقت وحی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۳.</ref>
| |
|
| |
| در این نگاه شخصِ پذیرنده‌ی وحی موضوعیت دارد و هر شخصی نمی‌تواند چنین جایگاهی داشته باشد.<ref>خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۲۰، ص۵</ref> چنان‌که امام خمینی اشاره می‌کند که قلب پیامبر است که جبرئیل را نازل می‌کند.<ref>خمینی، تفسیر سوره حمد، ص۱۶۴؛ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۹، ص۴۸؛ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۲۰، ص۵</ref>
| |
|
| |
| از نگاه متکلمان آن‌چه در وحی اصالت دارد منبع و فرستنده وحی است و این فرایند از بالا شروع می‌شود
| |
|
| |
| گروهی از متکلمان شیعه وحی را نوعی ادراک و شعور مرموز دانسته‌اند که ناشی از قوه‌ای در درون پیامبر است و دیگران از چنین قوه‌ای بی‌بهره‌اند.<ref>باقری اصل، «تبیین وحی از دیدگاه متکلمان مسلمان»، ص۵۲.</ref> دریافت معانی از طریق این قوای ادرکی صورت می‌گیرد و این قوا مستقل از قوای ادراکی همگانی مثل حواس ظاهری و عقل و شهود است.<ref>باقری اصل، «تبیین وحی از دیدگاه متکلمان مسلمان»، ص۵۲.</ref> [[شیخ مفید]]، [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبائی]] و [[مرتضی مطهری]] از باورمندان این نظریه شمرده شده‌اند.<ref>باقری اصل، «تبیین وحی از دیدگاه متکلمان مسلمان»، ص۵۲.</ref>
| |
|
| |
| در عرفان نظری وحی نوعی [[کشف و شهود]] است<ref>معموری، «دیدگاه‌های گوناگون در تفسیر و تحلیل وحی»، ص۱۴.</ref> یعنی پیامبر حقایقی را مشاهده می‌کند
| |
|
| |
| === مباحث معاصر ===
| |
| در دوره معاصر، مباحث جدید و تبیین‌های نوینی از پدیده وحی و فرایند آن ارائه شده است. در جهان عرب، نصر حامد ابوزید، محمد ارکون، فضل الرحمن پاکستانی، حسن حنفی، محمد خلف اللّه و در ایران [[عبدالکریم سروش]] و [[مجتهد شبستری]] به ارائه تفسیری جدید از وحی پرداخته‌اند.<ref>[http://farhangemrooz.com/news/7604/چرایی-اقبال-نواندیشان-معاصر-به-وحی-شناسی-و-قرآن-پژوهی «چرایی اقبال نواندیشان معاصر به وحی‌شناسی و قرآن‌پژوهی»، پایگاه فرهنگ و علوم انسانی]</ref>
| |
|
| |
| با اینکه این دیدگاه‌ها، به یک صورت نیست و با هم اختلاف نظرهای جدی دارند، اما اکثر این نظرات، در دو چیز اشتراک نظر دارند. یکی آنکه به متون دینی، بیرون از حوزۀ انسانی و جدا از تاریخ و فرهنگ انسانی نگاه نمیشود(نه نگاه فرابشری و ماورائی) و همه می‌خواهند به گونهای به نقش «انسان» در آن تأکید کنند و دیگر اینکه وحی، برگرفته از حقایق و گزارهها نیست، بلکه از سنخ مواجهه و تجربۀ باطنی تلقی می‌شود.<ref>[http://farhangemrooz.com/news/7604/چرایی-اقبال-نواندیشان-معاصر-به-وحی-شناسی-و-قرآن-پژوهی «چرایی اقبال نواندیشان معاصر به وحی‌شناسی و قرآن‌پژوهی»، پایگاه فرهنگ و علوم انسانی]</ref>
| |
|
| |
| مباحث مطرح شده از سوی این افراد، با مخالفت طرفداران دیدگاه رایج روبرو شد.{{مدرک}}
| |
|
| |
|
| ==منابع مطالعاتی== | | ==منابع مطالعاتی== |
