Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۱۲۷
ویرایش
دعا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←صوفیان و عارفان مسلمان
جز (←فیلسوفان مسلمان) |
|||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
=== صوفیان و عارفان مسلمان === | === صوفیان و عارفان مسلمان === | ||
دعا در زبان صوفیان با اوصافی چون نردبان گنهکاران، زبان اشتیاق به محبوب، مکاتبه به دوست، | دعا در زبان صوفیان با اوصافی چون نردبان گنهکاران، زبان اشتیاق به محبوب، مکاتبه به دوست، سخن گفتن در برابر حضرت حق به زبان شرم<ref>قشیری، ص۳۸۵-۳۸۶.</ref> و نوعی خدمت که بنده، جوارحش را بدان می‌آراید، وصف شده است و چون خدا بندگان را به دعا کردن امر فرموده، دعا را تن به فرمان خدا دادن قلمداد می‌کنند.<ref>ابونصر سراج، صص۲۶۲-۲۶۳.</ref> | ||
<br /> | |||
ابوالقاسم قشیری | [[ابوالقاسم قشیری]] ضمن گنجانیدن دعا در زمره «مقامات»، تصویر نسبتاً جامعی از دیدگاه‌های صوفیه در این باب عرضه کرده که در سخن و آثار بعد از او کم و بیش تکرار شده و بسط و تعمیق یافته است. او دیدگاه‌های صوفیه را در باب اینکه دعا کردن بهتر است یا سکوت اختیار کردن به چهار گونه تقسیم کرده است: | ||
# دعا، فارغ از اینکه اجابت شود یا نه، نوعی عبادت محسوب می‌شود و به جا آوردنش بهتر از ترک آن است.<ref>رکـ: قشیری، ص۳۸۰؛ ابن عطاءالله اسکندری، ص۱۲۰.</ref> | |||
# دعا، فارغ از اینکه اجابت شود یا نه، نوعی عبادت محسوب می‌شود و به جا آوردنش بهتر از | |||
# خاموشی اختیار کردن و به خواست و قضای الهی تن دادن بهتر از دعا کردن است.<ref>قشیری، ص۳۸۰؛ انصاری، ص۳۴۳.</ref> گاهی هم ادب بندگی و حیا، انگیزه ترک دعا تلقی شده است.<ref>ابن عطاءالله اسکندری، صص۱۲۳، ۱۳۱.</ref> | # خاموشی اختیار کردن و به خواست و قضای الهی تن دادن بهتر از دعا کردن است.<ref>قشیری، ص۳۸۰؛ انصاری، ص۳۴۳.</ref> گاهی هم ادب بندگی و حیا، انگیزه ترک دعا تلقی شده است.<ref>ابن عطاءالله اسکندری، صص۱۲۳، ۱۳۱.</ref> | ||
# گروهی هم این دو نظر را باهم جمع کرده و دعا کردن را | # گروهی هم این دو نظر را باهم جمع کرده و دعا کردن را منافی با رضایت قلبی به مقدرات خداوند نداسته‌اند.<ref>رکـ: قشیری، ص۳۸۰.</ref> | ||
# گروهی هم دعا را با مفهوم عرفانی وقت پیوند داده و دعا کردن یا خاموشی گزیدن را ناظر به وقتِ | # گروهی هم دعا را با مفهوم عرفانی وقت پیوند داده و دعا کردن یا خاموشی گزیدن را ناظر به وقتِ دعاکننده دانسته و معتقدند که این وقت است که تعیین می‌کند بنده لب به دعا بگشاید یا سکوت پیشه کند.<ref>قشیری، ص۳۸۰؛ عزالدین کاشانی، صص۳۲۶-۳۲۷.</ref> | ||
<br /> | |||
قشیری<ref>قشیری، ص۳۸۵.</ref> در یک تقسیم بندی ساده دعا را از حیث نحوه ابراز به سه قسم تقسیم کرده است | قشیری<ref>قشیری، ص۳۸۵.</ref> در یک تقسیم بندی ساده دعا را از حیث نحوه ابراز به سه قسم تقسیم کرده است: | ||
* دعای عامه مردم که به گفتار است. | * دعای عامه مردم که به گفتار است. | ||
* دعای زاهدان که به کردار است. | * دعای زاهدان که به کردار است. | ||
* دعای عارفان که به احوال است. | * دعای عارفان که به احوال است. | ||
ابن عربی در باب مفهوم و سازوکار اجابت دعا معتقد است که اجابت دعا و درخواست بندگان در واقع نوعی منت نهادن خداوند در حق ایشان است و چون نزدیکی خدا به بندگان از قبیل نزدیکی انسان به خودش است، | ابن عربی در باب مفهوم و سازوکار اجابت دعا معتقد است که اجابت دعا و درخواست بندگان در واقع نوعی منت نهادن خداوند در حق ایشان است و چون نزدیکی خدا به بندگان از قبیل نزدیکی انسان به خودش است، هیچ فاصله زمانی میان دعا و اجابت آن وجود ندارد<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۲۵۵، ص۱۷۷؛ صدرالدین قونیوی، ۱۳۷۴ش، ص۸۰.</ref> و چون بر اساس آیه ۱۸۶ [[سوره بقره]]، خداود اجابت دعای بندگان را تضمین کرده است، بندگان بهتر است در عرضه نوع خواست خود احتیاط و مراقبت کنند و ترجیحاً آن را معین نکنند و اگر معین کردند آن چیزی را بخواهند که خیر و سلامت در آن است.<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۱۷۷؛ صدرالدین قونیوی، ۱۳۷۴ش، ص۸۰.</ref> | ||
<br /> | |||
دعا نزد صوفیه مجموعاً دارای شش عنصر است: | دعا نزد صوفیه مجموعاً دارای شش عنصر است: | ||
# انگیزه (فقر ذاتی) | # انگیزه (فقر ذاتی) | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۸: | ||
# [[حضور قلب]] نه صرفاً لقلقه زبان.<ref>قشیری، ص۳۸۲؛ عطار، ص۶۱۰.</ref> | # [[حضور قلب]] نه صرفاً لقلقه زبان.<ref>قشیری، ص۳۸۲؛ عطار، ص۶۱۰.</ref> | ||
# اصرار بر دعا.<ref>مولوی، ج۳، دفتر۶، بیت۲۳۴۴.</ref> | # اصرار بر دعا.<ref>مولوی، ج۳، دفتر۶، بیت۲۳۴۴.</ref> | ||
اعتراف بر گناه.<ref>مولوی، ج۲، دفتر۴، بیت۱۳۸۷-۱۳۸۹.</ref> | # اعتراف بر گناه.<ref>مولوی، ج۲، دفتر۴، بیت۱۳۸۷-۱۳۸۹.</ref> | ||
توجه به اوقات دعا.<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۴۷۷.</ref> | # توجه به اوقات دعا.<ref>ابن عربی، الفتوحات المکیة، ج۴، ص۴۷۷.</ref> | ||
شروط اجابت دعا از نظر صوفیان عبارت است از: | و شروط اجابت دعا از نظر صوفیان عبارت است از: | ||
* خوردن لقمه حلال.<ref>قشیری، ص۳۸۲.</ref> | * خوردن لقمه حلال.<ref>قشیری، ص۳۸۲.</ref> | ||
* شناختن مدعو و دریافت صحیح و با علم و بصیرت داعی از مدعو.<ref>صدرالدین قونیوی، ۱۳۸۱ش، صص۲۸۰-۲۸۱.</ref> | * شناختن مدعو و دریافت صحیح و با علم و بصیرت داعی از مدعو.<ref>صدرالدین قونیوی، ۱۳۸۱ش، صص۲۸۰-۲۸۱.</ref> | ||
* دل شکسته بودن و از اندوه و اضطرار دعا کردن.<ref>خرگوشی، ص۴۰۴؛ قشیری، ص۳۸۵؛ مولوی، ج۳، دفتر۵، بیت۴۹۳.</ref> | * دل شکسته بودن و از اندوه و اضطرار دعا کردن.<ref>خرگوشی، ص۴۰۴؛ قشیری، ص۳۸۵؛ مولوی، ج۳، دفتر۵، بیت۴۹۳.</ref> | ||
<br /> | |||
دعاهای برخی از بزرگان صوفیه نظیر [[حسن بصری]]، [[حلاج]]، [[بایزید بسطامی]]، [[جنید بغدادی|جُنید بغدادی]]، ذوالنون مصری و ابن عطاء الله اسکندری چنان درخور توجه و اهمیت تلقی شده که بخشی از کتاب‌های اصلی تصوف به ذکر آنها اختصاص یافته است.<ref>رکـ: ابونصر سراج، صص۲۵۷-۲۶۳؛ خرگوشی، صص۴۰۴-۴۰۹؛ ابن عطاء الله اسکندری، صص۱۹۵-۲۱۳.</ref> | دعاهای برخی از بزرگان صوفیه نظیر [[حسن بصری]]، [[حلاج]]، [[بایزید بسطامی]]، [[جنید بغدادی|جُنید بغدادی]]، ذوالنون مصری و ابن عطاء الله اسکندری چنان درخور توجه و اهمیت تلقی شده که بخشی از کتاب‌های اصلی تصوف به ذکر آنها اختصاص یافته است.<ref>رکـ: ابونصر سراج، صص۲۵۷-۲۶۳؛ خرگوشی، صص۴۰۴-۴۰۹؛ ابن عطاء الله اسکندری، صص۱۹۵-۲۱۳.</ref> | ||