Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۳٬۳۰۷
ویرایش
ام ولد: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع: تکمیل منابع
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع: تکمیل منابع) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
'''ام ولد''' کنیزی است که از مالک خود دارای فرزند شده باشد. در کتب فقهی برای اشاره به مفهوم ام ولد و احکام آن از واژه استیلاد استفاده شده است. فرزند به دنیا آمده از ام ولد، آزاد خواهد بود و بردگی مادرش به او سرایت نمی‌کند. به نقل [[شیخ مفید]] مادر هفت تن از [[امامان شیعه]] از جمله [[امام سجاد(ع)]] و [[امام زمان(ع)]] ام ولد بوده‌اند. | '''ام ولد''' کنیزی است که از مالک خود دارای فرزند شده باشد. در کتب فقهی برای اشاره به مفهوم ام ولد و احکام آن از واژه استیلاد استفاده شده است. فرزند به دنیا آمده از ام ولد، آزاد خواهد بود و بردگی مادرش به او سرایت نمی‌کند. به نقل [[شیخ مفید]] مادر هفت تن از [[امامان شیعه]] از جمله [[امام سجاد(ع)]] و [[امام زمان(ع)]] ام ولد بوده‌اند. | ||
در فقه برای ام ولد شدن کنیز شرایطی قرار داده شده از جمله اینکه پدر فرزند نباید برده باشد و کنیز هم در ملک صاحبش باردار شده باشد. | در فقه برای ام ولد شدن کنیز شرایطی قرار داده شده از جمله اینکه پدر فرزند نباید برده باشد و کنیز هم در ملک صاحبش باردار شده باشد. استیلاد موجب محدود شدن اختیارات مالک دربارۀ كنیز می‌شود؛ به همین دلیل مالک نمی‌توان ام ولد را بفروشد یا هبه کند. ام ولد پس از مرگ مالک (پدرفرزند) به واسطه [[ارث]] فرزند خود یا بخشی از آن، آزاد خواهد شد. | ||
==مفهوم‌شناسی و جایگاه== | ==مفهوم‌شناسی و جایگاه== | ||
ام ولد به‌معنای مادر فرزند، [[کنیز|کنیزی]] است که از مالک خود دارای فرزند شده باشد.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه؛ علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰، ج۴، ص۲۸۵.</ref> | ام ولد به‌معنای مادر فرزند، [[کنیز|کنیزی]] است که از مالک خود دارای فرزند شده باشد.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه؛ علامه حلی، تحریر الاحکام، ۱۴۲۰، ج۴، ص۲۸۵.</ref> | ||
در کتب فقهی از واژه استیلاد برای اشاره به مفهوم ام ولد و احکام آن استفاده می‌شود.<ref>مجلسی، یک دوره فقه کامل، ۱۴۰۰ق، ص۱۷۱؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۴.</ref> این واژه در معنای عام آن، استعداد بادار کردن یا باردار شدن است که هم شامل زن و مرد آزاد و هم شامل برده می‌شود و احکام آن در [[نکاح|باب نکاح]] می‌آید.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۵.</ref> استیلاد در معنای خاص خود بر کنیزی اطلاق می‌شود که از مولای (مالک) خود صاحب فرزند شده است و نام ام ولد بر او گذاشته می‌شود.<ref>مجلسی، یک دوره فقه کامل، ۱۴۰۰ق، ص۱۷۱.</ref> استیلاد در معنای دوم در چند [[ابواب فقه|باب فقه]] از جمله [[تجارت]]، [[ | در کتب فقهی از واژه استیلاد برای اشاره به مفهوم ام ولد و احکام آن استفاده می‌شود.<ref>مجلسی، یک دوره فقه کامل، ۱۴۰۰ق، ص۱۷۱؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۴.</ref> این واژه در معنای عام آن، استعداد بادار کردن یا باردار شدن است که هم شامل زن و مرد آزاد و هم شامل برده می‌شود و احکام آن در [[نکاح|باب نکاح]] می‌آید.<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۵.</ref> استیلاد در معنای خاص خود بر کنیزی اطلاق می‌شود که از مولای (مالک) خود صاحب فرزند شده است و نام ام ولد بر او گذاشته می‌شود.<ref>مجلسی، یک دوره فقه کامل، ۱۴۰۰ق، ص۱۷۱.</ref> استیلاد در معنای دوم در چند [[ابواب فقه|باب فقه]] از جمله [[تجارت]]، [[وصیت]]، [[طلاق]]، [[ارث]] و [[قصاص]] مورد بررسی قرار گرفته شده است.<ref>أنصاری، الموسوعة الفقهیة المیسرة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۶۵؛ هاشمی شاهرودی، المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۸۴؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۴۷۴-۴۷۵.</ref> | ||
بر اساس نقل [[شیخ مفید]] در [[الارشاد]]، مادر هفت تن از [[امامان شیعه]]، ام ولد بوده‌اند. بر این اساس [[شهربانو]] مادر [[امام سجاد(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref> [[حمیده]] مادر [[امام کاظم(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> ام البنین مادر [[امام رضا(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۴۷.</ref> [[سبیکه]] مادر [[امام جواد(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷۳.</ref> [[سمانه | بر اساس نقل [[شیخ مفید]] در [[الارشاد]]، مادر هفت تن از [[امامان شیعه]]، ام ولد بوده‌اند. بر این اساس [[شهربانو]] مادر [[امام سجاد(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۷.</ref> [[حمیده]] مادر [[امام کاظم(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۵.</ref> ام البنین مادر [[امام رضا(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۴۷.</ref> [[سبیکه]] مادر [[امام جواد(ع)]]،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷۳.</ref> [[سمانه مغربیه|سمانه]] مادر [[امام هادی(ع)]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷.</ref>، حدیث مادر امام حسن عسکری<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> و [[نرجس]] مادر [[امام مهدی]] ام ولد بوده‌اند.<ref>مفید، إرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ۳۳۹.</ref> | ||
==شرایط== | ==شرایط== | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
==احکام== | ==احکام== | ||
بعد از تحقق عنوان ام ولد، برای او و فرزندش احکام خاصی در کتب فقهی تدوین شده است. | بعد از تحقق عنوان ام ولد، برای او و فرزندش احکام خاصی در کتب فقهی تدوین شده است. | ||
* | * استیلاد امرى مشروع و موجب محدود شدن اختیارات مولا (مالک) دربارۀ كنیز است؛<ref>هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶، ج۱، ص۴۷۵.</ref> بنابراین فروختن ام ولد یا هبه کردن آن به دیگری جایز نیست، مگر در شرایط که مالک قیمت کنیز را بدهکار باشد و توان پرداخت آن را جز با فروختن کنیز نداشته باشد.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۷؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۷۲؛ نجفی، جواهر الكلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۲، ص۳۷۳ و ج۳۴، ص۳۷۸.</ref> | ||
* فرزند به دنیا آمده از ام ولد، آزاد خواهد بود و بردگی مادرش به او سرایت نمی‌کند.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۵.</ref> | * فرزند به دنیا آمده از ام ولد، آزاد خواهد بود و بردگی مادرش به او سرایت نمی‌کند.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۵.</ref> | ||
* ام ولد تا زمان مرگ مالک برده خواهد بود و پس از مرگ مالک از سهم [[ارث]] فرزند خود آزاد خواهد شد؛ ولی اگر فرزندش به دلیل وجود مانعی از ارث محروم شود، یا قبل از پدرش از دنیا برود، ام ولد همچنان [[برده]] خواهد ماند.<ref>طوسی، المبسوط، المکتبه المرتضویه، ج۶، ص۱۸۶؛ حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۴، ص۳۷۷.</ref> | * ام ولد تا زمان مرگ مالک برده خواهد بود و پس از مرگ مالک از سهم [[ارث]] فرزند خود آزاد خواهد شد؛ ولی اگر فرزندش به دلیل وجود مانعی از ارث محروم شود، یا قبل از پدرش از دنیا برود، ام ولد همچنان [[برده]] خواهد ماند.<ref>طوسی، المبسوط، المکتبه المرتضویه، ج۶، ص۱۸۶؛ حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۸۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۴، ص۳۷۷.</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* انصاری، محمدعلی، الموسوعة الفقهیة المیسرة، قم، مجمع الفكر الإسلامی، ۱۴۱۵ق. | * انصاری، محمدعلی، الموسوعة الفقهیة المیسرة، قم، مجمع الفكر الإسلامی، ۱۴۱۵ق. | ||
* | * بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحكام العترة الطاهرة، قم انتشارات اسلامی، ۱۴۰۵ق. | ||
* دهخدا، | * دهخدا، علی‌اکبر دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش. | ||
* | * شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، کتاب‌فروشی داوری، ۱۴۱۰ق | ||
* طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، به تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبه المرتضویه، بیتا. | * طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، به تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبه المرتضویه، بیتا. | ||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحكام الشرعیة على مذهب الإمامیة، محقق ابراهیم بهادری، قم، موسسه امام صادق، ۱۴۲۰ق. | |||
* مجلسی، محمدتقی، یک دوره فقه کامل، تهران، انتشارات فراهانی، ۱۴۰۰ق. | |||
* مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | |||
* هاشمی شاهرودی، سید محمود، المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی، قم، موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۳ش. | |||
* هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۶ق. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{احکام خانواده}} | |||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||
| پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | ||
| خط ۵۶: | خط ۶۳: | ||
| توضیحات = | | توضیحات = | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[ar:أم ولد]] | [[ar:أم ولد]] | ||