تأویل: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه تاویل از ریشه «أ- وـ  ل» و به معنای  پیش یا وضعیت پیشین را بازگرداندن یا بازگشتن به اول است.<ref>پاکتچی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل «تأویل»؛ دهخدا، ذیل «تأویل».</ref> آنجا که تاویل درباره فهم چیزی به کار رود ناظر به بازگردان چهره بیرونی به معنای درونی است که به گونه‌های مختلف در قران کریم دیده می‌شود مانند تاویل خواب به معنایی که در پس رویا نهفته است(نک: یوسف/۶۱۲؛ کهف/۱۸ / ۷۸۹ و ۸۲) در کاربردی فراتر، مقصود از تاویل فرا بردن یک دال از معنایی ظاهری به معنایی دور از ظاهر است که تصور می شود مهم‌تر از معنای ظاهر و پیش از معنای ظاهر مقصود گوینده بوده است.<ref>پاکتچی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل «تأویل».</ref> برخی قرآن‌پژوهان معاصر در توضیح معنای تأویل آورده‌اند: «هر لفظ يا عملی كه متشابه باشد، وقتی برای آن، توجيه خردپسندی وجود داشته باشد، اين توجيه، تأويل آن لفظ يا عمل خواهد بود. شخص تأويل كننده، هنگامی كه برای سخن متشابه معنای معقولی را بيان می‏‌دارد، در حقيقت مهار لفظ را به دست می‏‌گيرد و آن را به سوی معنای درستی كه ارائه می‌دهد، باز می‏‌گرداند، به همين خاطر در نيكو نشان دادن عملی كه شبهه‌انگيز است نيز واژه تأويل كاربرد دارد همان‌گونه كه در داستان حضرت خضر و موسي ـ عليهما السلام ـ كلمه تأويل در ضمن آيات شريف قرآن مجيد آمده است: قال هذا فراقٌ بيني و بينك سَأُنبّئُكَ بتأويل ما لَمْ تَسْتَطِعْ عليه صبرا؛ گفت اينک هنگام جدايی من و توست. به زودی تو را از تأويل آنچه نتوانستی درباره آن صبر كنی آگاه خواهم ساخت.»<ref>معرفت، حقيقت تأويل قرآن، </ref>