اصول مذهب شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اصول مذهب شیعه'''، باورهای بنیادین [[مذهب تشیع]] شامل [[توحید]]، [[نبوت]]، [[معاد]]، [[عدل الهی|عدل]] و [[امامت]] است. به باور [[شیعیان]]، انکار هر کدام از سه اصل نخست (توحید، نبوت و معاد) که [[اصول دین]] هستند موجب [[کفر]] می‌شود اما باور نداشتن به هر کدام از دو اصل عدل و امامت، موجب خروج از مذهب تشیع می‌گردد نه [[دین اسلام]]. قرار گرفتن امامت ذیل اصول دین باعث تمایز شیعه از سایر فرق اسلامی شده و آنان را به همین دلیل [[امامیه]] می‌خوانند. همچنین اعتقاد به اصل عدالت، [[معتزله]] را نیز از [[اشاعره]] متمایز کرده است و باعث نام‌گذاری شیعه و معتزله به [[عدلیه]] شده است.

اصول مذهب شیعه، به اصل‌های پنجگانه‌ای ([[توحید]]، [[نبوت]]، [[معاد]]، [[امامت]] و [[عدل]]) گفته می‌شود<ref> نگاه کنید به: محمدی ری‌شهری، دانشنامه عقاید اسلامی، ۱۳۸۵ش، ج۸، ص۹۹.</ref> که پایه و اساس [[مذهب شیعه]] را تشکیل می‌دهند.<ref>نگاه کنید به محمدی ری‌شهری، دانشنامه عقاید اسلامی، ۱۳۸۵ش، ج۸، ص۹۷.</ref> اعتقاد داشتن به همه این اصول، باعث می‌شود فرد شیعه محسوب شود و اعتقاد نداشتن به هر کدام از آنها، او را از مذهب تشیع خارج می‌کند. البته سه اصل توحید، نبوت و معاد از [[اصول دین]] هستند که باور نداشتن به هر کدام از آنها موجب [[کفر|کُفر]] و خروج از [[اسلام|دین اسلام]] نیز می‌گردد.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۰؛ نگاه کنید به امام خمینی، کتاب الطهاره، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۴۳۷-۴۳۸.</ref>

باور به اینکه امامت (رهبری جامعه اسلامی و جانشینی حضرت محمد(ص)) منصبی الهی است<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعه و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۱.</ref> و از سوی خدا، دوازده تن از فرزندان پیامبر(ص) به این مقام منصوب شده‌اند.<ref>نگاه کنید به لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۵۸۵.</ref> اسامی [[امامان شیعه|امامان]] به ترتیب امامت چنین است: [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]]، [[امام حسین(ع)]]، [[امام سجاد(ع)]]، [[امام باقر(ع)]]، [[امام صادق(ع)]]، [[امام کاظم(ع)]]، [[امام رضا(ع)]]، [[امام جواد عليه‌السلام|امام جواد(ع)]]، [[امام هادی(ع)]]، [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام عسکری(ع)]]، [[امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]].<ref>خزاز رازی، کفایة‌الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۵۳-۵۵؛ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱‌، ص۲۵۴-۲۵۳.</ref>

به گفته [[محمدحسین کاشف‌الغطاء]] در کتاب [[اصل الشیعة و اصولها (کتاب)|اصل الشیعة و اصولها]]، امامت اصلی است که شیعه را از دیگر فرق اسلامی متمایز می‌کند.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۲۱.</ref> به‌خاطر همین قائلان به [[امامت امامان دوازده‌گانه|امامتِ امامان دوازده‌گانه]] به [[امامیه]] مشهورند<ref>کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۲.</ref> و امامت جزو اصول مذهب شیعه قرار گرفته است<ref>[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/407905 ««عدل» و «امامت» از اصول مذهب شیعه و چرایی آن؟»]، آئین رحمت.</ref> و کسی که آن را قبول نداشته باشد از دایره تشیع خارج می‌گردد.<ref> کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۱۲.</ref>

به گفته [[محمدتقی مصباح یزدی|مصباح یزدی]] فیلسوف شیعه (۱۳۱۳-۱۳۹۹ش)، عدل به خاطر اهمیتی که در [[علم کلام]] دارد از اصول مذهب شیعه و [[اصول معتزله|معتزله]] محسوب شده است.<ref> مصباح یزدی، آموزش عقائد، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱.</ref> همچنین [[مرتضی مطهری]] متکفر شیعه (۱۲۹۸-۱۳۵۸ش) علت اینکه عدل جزو اصول مذهب شیعه قرار گرفته است، پیدایش عقایدی همچون انکار آزادی و [[اختیار انسان]] در میان مسلمانان می‌دانست که بر اساس آنها کیفر دادن انسانِ مجبور با عدالت خدا سازگار نبود.<ref> مطهری، مجموعه آثار، صدرا، ج۲، ص۱۴۹.</ref> شیعه و معتزله، مجبور بودنِ انسان را منافی عدل الهی می‌دانستند و به همین خاطر به [[عدلیه]] مشهور شدند.<ref> مطهری، مجموعه آثار، صدرا، ج۲، ص۱۴۹.</ref>

*[[معاد]]: باور به اینکه انسان پس از مرگ، زنده می‌شود و به اعمال نیک و بد او رسیدگی خواهد شد.<ref> لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۵۹۵؛ کاشف‌الغطاء، اصل الشیعة و اصولها، مؤسسة الامام علی(ع)، ص۲۲۲.</ref>