پرش به محتوا

مجهول المالک: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
مجهول‌ المالک، مالی است که مالک آن یا مکان مالکش معلوم نیست و راهی برای رساندن مال به صاحبش یا وارث او وجود ندارد.<ref>سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - الوقف، ۱۴۳۰ق، ص۴۳۴.</ref>
مجهول‌ المالک، مالی است که مالک آن یا مکان مالکش معلوم نیست و راهی برای رساندن مال به صاحبش یا وارث او وجود ندارد.<ref>سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - الوقف، ۱۴۳۰ق، ص۴۳۴.</ref>


به فتوای فقیهان شیعه اموال مجهول المالک را پس از تحقیق و ناامیدشدن از پیدا کردن مالک آن باید [[صدقه]] داد. البته برخی از فقیهان مانند [[صاحب جواهر]]<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۳۸، ص۳۳۶.</ref> و [[امام خمینی]]<ref> امام خمینی، رساله توضیح المسائل، ص۴۶۶.</ref> معتقدند که باید از حاکم شرع هم اجازه گرفت. در مقابل فقیهانی همچون [[سید ابوالقاسم خویی]] در صدقه دادن مجهول‌المالک، اجازه حاکم شرع را لازم نمی‌دانند.<ref>خویی، موسوعة الامام الخویی، ج۳۵، ص۷۸۸،</ref> [[بشیر حسین نجفی]] از مراجع تقلید نیز معتقد است که بنا بر [[احتیاط مستحب]] از حاکم شرع هم اجازه گرفته شود.<ref> نجفی، بحوث فقهیة معاصرة، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۴.</ref> همچنین در قانون مدنی ایران آمده است که اموال مجهول المالک با اذن حاکم یا کسی که از حاکم اجازه دارد، به مصارف [[فقیر|فقرا]] می‌رسد.<ref> قانون مدنی ایران، ماده ۲۸.</ref>
به فتوای فقیهان شیعه اموال مجهول المالک را پس از تحقیق و ناامیدشدن از پیدا کردن مالک آن باید [[صدقه]] داد. البته برخی از فقیهان مانند [[صاحب جواهر]]<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶ش، ج۳۸، ص۳۳۶.</ref> و [[امام خمینی]]<ref> امام خمینی، رساله توضیح المسائل، ص۴۶۶.</ref> معتقدند که باید از حاکم شرع هم اجازه گرفت. در مقابل فقیهانی همچون [[سید ابوالقاسم خویی]] در صدقه دادن مجهول‌المالک، اجازه حاکم شرع را لازم نمی‌دانند.<ref>خویی، موسوعة الامام الخویی، مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة، ج۳۵، ص۷۸۸،</ref> [[بشیر حسین نجفی]] از مراجع تقلید نیز معتقد است که بنا بر [[احتیاط مستحب]] از حاکم شرع هم اجازه گرفته شود.<ref> نجفی، بحوث فقهیة معاصرة، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۴.</ref> همچنین در قانون مدنی ایران آمده است که اموال مجهول المالک با اذن حاکم یا کسی که از حاکم اجازه دارد، به مصارف [[فقیر|فقرا]] می‌رسد.<ref> قانون مدنی ایران، ماده ۲۸.</ref>


همچنین گفته شده که از روایات به دست می‌آید که اختیار اموال مجهول المالک با حاکم شرع است و هر گونه که او مصلحت بداند تصرف می‌کند.<ref> سنایی و دیگران، «مدیریت اموال مجهول‌المالک با توجه به شرایط جامعه امروزی»، ص۴۶۰.</ref>
همچنین گفته شده که از روایات به دست می‌آید که اختیار اموال مجهول المالک با حاکم شرع است و هر گونه که او مصلحت بداند تصرف می‌کند.<ref> سنایی و دیگران، «مدیریت اموال مجهول‌المالک با توجه به شرایط جامعه امروزی»، ص۴۶۰.</ref>
خط ۱۵: خط ۱۵:
* '''مال ربوی، غصبی، دزدی و قمار''': اموالی که از راه [[ربا]]، [[غصب]]، [[سرقت]] یا [[قمار]] به دست آمده‌اند، در صورت ناشناخته بودن مالک و ناامیدی از یافتن او، در حکم مجهول المالک‌اند.<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۱۰، ص۲۰۹و۲۱۰؛ سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا، ۱۴۳۰ق، ص۱۳۳.</ref>
* '''مال ربوی، غصبی، دزدی و قمار''': اموالی که از راه [[ربا]]، [[غصب]]، [[سرقت]] یا [[قمار]] به دست آمده‌اند، در صورت ناشناخته بودن مالک و ناامیدی از یافتن او، در حکم مجهول المالک‌اند.<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۱۰، ص۲۰۹و۲۱۰؛ سیفی مازندرانی، دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا، ۱۴۳۰ق، ص۱۳۳.</ref>
* '''آثار باستانی و عتیقه''': طبق نظر برخی [[فقه|فقها]]، آثار باستانی که در زمین یا ملک بدون مالک یا در ملکی که برای [[احیای موات]] خریداری شده یافت شود اگر بداند مال مسلمانی است اما او را نشناسد در حکم مجهول المالک است.<ref>هاشمی شاهرودی، «آثار باستانی»، ج۱، ص۱۰۶.</ref>  
* '''آثار باستانی و عتیقه''': طبق نظر برخی [[فقه|فقها]]، آثار باستانی که در زمین یا ملک بدون مالک یا در ملکی که برای [[احیای موات]] خریداری شده یافت شود اگر بداند مال مسلمانی است اما او را نشناسد در حکم مجهول المالک است.<ref>هاشمی شاهرودی، «آثار باستانی»، ج۱، ص۱۰۶.</ref>  
* '''بدهی به طلبکار غایب''': کسی که زمان پرداخت بدهی‌اش رسیده اما به طلبکار دسترسی ندارد، باید بدهی را به [[حاکم شرع]] پرداخت کند و اگر حاکم شرع نبود بنا بر نظر مشهور، بدهی حکم مجهول المالک را دارد و باید آن را از طرف صاحبش [[صدقه]] بدهد.<ref>هاشمی شاهرودی، «دَین»، ج۳، ص۶۸۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۴۴.</ref>
* '''بدهی به طلبکار غایب''': کسی که زمان پرداخت بدهی‌اش رسیده اما به طلبکار دسترسی ندارد، باید بدهی را به [[حاکم شرع]] پرداخت کند و اگر حاکم شرع نبود بنا بر نظر مشهور، بدهی حکم مجهول المالک را دارد و باید آن را از طرف صاحبش [[صدقه]] بدهد.<ref>هاشمی شاهرودی، «دَین»، ج۳، ص۶۸۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۵، ص۴۴.</ref>
* '''اموال بلا وارث''': اموال اشخاص بدون [[ارث|وارث]] در حکم اموال مجهول المالک محسوب می‌شود.<ref>محقق داماد یزدی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۳.</ref>
* '''اموال بلا وارث''': اموال اشخاص بدون [[ارث|وارث]] در حکم اموال مجهول المالک محسوب می‌شود.<ref>محقق داماد یزدی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۳.</ref>
* '''زمین موات بالعرض''': (زمین‌ آبادی که آبادانی خود را از دست داده است) یکی از اقسام زمین‌های موات بالعرض زمینی است که مالک آن مجهول است به گفته محقق داماد طبق نظر برخی از فقیهان این زمین در حکم مجهول‌المالک است اما مشهور فقیهان این زمین‌ها را قابل تملک می‌دانند.<ref> محقق داماد یزدی، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۴۳.</ref>  
* '''زمین موات بالعرض''': (زمین‌ آبادی که آبادانی خود را از دست داده است) یکی از اقسام زمین‌های موات بالعرض زمینی است که مالک آن مجهول است به گفته محقق داماد طبق نظر برخی از فقیهان این زمین در حکم مجهول‌المالک است اما مشهور فقیهان این زمین‌ها را قابل تملک می‌دانند.<ref> محقق داماد یزدی، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۴۳.</ref>  
خط ۳۳: خط ۳۳:
* امام خمینی، سید روح‌الله، رساله توضیح المسائل امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۱ش.
* امام خمینی، سید روح‌الله، رساله توضیح المسائل امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۱ش.
* حائری، سید کاظم، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/756758 لقطه و مجهول‌المالک(۳)]»، در فصل‌نامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۵۸و۵۹، تابستان و پاییز ۱۳۸۸ش.
* حائری، سید کاظم، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/756758 لقطه و مجهول‌المالک(۳)]»، در فصل‌نامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۵۸و۵۹، تابستان و پاییز ۱۳۸۸ش.
* خوئی، سید ابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة،
* خوئی، سید ابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة، بی‌تا.
* سنایی، حسین، و دیگران، «مدیریت اموال مجهول المالک با توجه به شرایط جامعه امروزی»]، پژوهش های فقهی، دوره ۱۵، شماره۳، پاییز ۱۳۹۸ش.
* سنایی، حسین، و دیگران، «[http://ensani.ir/fa/article/408035 مدیریت اموال مجهول المالک با توجه به شرایط جامعه امروزی]»، پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۵، شماره۳، پاییز ۱۳۹۸ش.
* سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة - الوقف، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
* سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة - الوقف، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
* سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
* سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
خط ۴۲: خط ۴۲:
* محقق داماد یزدی، سید مصطفی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
* محقق داماد یزدی، سید مصطفی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
* نجفی، بشیر حسین، بحوث فقهیة معاصرة، نجف، دفتر آیت الله نجفی، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
* نجفی، بشیر حسین، بحوث فقهیة معاصرة، نجف، دفتر آیت الله نجفی، چاپ اول، ۱۴۲۷ق.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌، مصحح: عباس قوچانی و علی آخوندی‌، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌، تصحیح علی آخوندی‌، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.
* هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، ج۱و۲و۳، چاپ اول،۱۴۲۶ق.
* هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، ج۱و۲و۳، چاپ اول،۱۴۲۶ق.
{{پایان}}
{{پایان}}