Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۴٬۷۰۳
ویرایش
دعای ابوحمزه ثمالی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| موضوع = [[صفات خداوند]]، راه‌های تضرع به درگاه الهی، [[تقوا]]، [[قیامت]] و ... | | موضوع = [[اسما و صفات|صفات خداوند]]، راه‌های تضرع به درگاه الهی، [[تقوا]]، [[قیامت]] و ... | ||
| مأثور/غیرمأثور = | | مأثور/غیرمأثور = مأثور | ||
| صادره از = [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] | | صادره از = [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] | ||
| راوی = [[ابوحمزه ثمالی]] | | راوی = [[ابوحمزه ثمالی]] | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
'''دعای اَبوحَمزه ثُمالی ''' [[دعا|دعایی]] از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] شامل [[اسما و صفات|صفات خداوند]]، [[اسم اعظم]] و همچنین دربردارنده مفاهیمی مانند [[عذاب قبر|دشواری‌های قبر]] و [[قیامت]]، سنگینی بار [[گناه|گناهان]] و لزوم اطاعت و پیروی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|خاندان معصومش]] است. در این دعا راه‌های تضرع به درگاه خداوند، [[توبه]] و راه و رسم [[تقوا|پرهیزگاری]] ترسیم شده است. | '''دعای اَبوحَمزه ثُمالی ''' [[دعا|دعایی]] از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] شامل [[اسما و صفات|صفات خداوند]]، [[اسم اعظم]] و همچنین دربردارنده مفاهیمی مانند [[عذاب قبر|دشواری‌های قبر]] و [[قیامت]]، سنگینی بار [[گناه|گناهان]] و لزوم اطاعت و پیروی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|خاندان معصومش]] است. در این دعا راه‌های تضرع به درگاه خداوند، [[توبه]] و راه و رسم [[تقوا|پرهیزگاری]] ترسیم شده است. | ||
این دعا را [[ابوحمزه ثمالی]] از امام سجاد(ع) نقل کرده و به‌همین دلیل به این نام مشهور شده است. دعای ابوحمزه بیشتر در سحرهای ماه | این دعا را [[ابوحمزه ثمالی]] از امام سجاد(ع) نقل کرده و به‌همین دلیل به این نام مشهور شده است. دعای ابوحمزه بیشتر در سحرهای ماه رمضان خوانده می‌شود. | ||
شرح‌های متعددی بر این دعا نوشته شده است که از جمله می‌توان به شرح شیخ محمدابراهیم سبزواری، شرح ملامحمدتقی هروی اصفهانی و شرح [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] اشاره کرد. | شرح‌های متعددی بر این دعا نوشته شده است که از جمله می‌توان به شرح شیخ محمدابراهیم سبزواری، شرح ملامحمدتقی هروی اصفهانی و شرح [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] اشاره کرد. | ||
==نامگذاری== | ==نامگذاری== | ||
روایت‌کننده | روایت‌کننده دعای ابوحمزه، [[ابوحمزه ثمالی|ابوحمزه ثُمالی]] از [[فهرست اصحاب امام سجاد(ع)|یاران امام سجاد(ع)]]، [[فهرست اصحاب امام باقر(ع)|امام باقر(ع)]] و [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] معرفی شده است؛ به‌همین دلیل به این نام گذارده شده است.<ref>خزائلی، متن، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> | ||
==سند== | ==سند== | ||
{{جعبه نقل قول|عنوان =|نقل‌قول = [[امام خمینی]]: {{سخ}}'''«'''دعای ابوحمزه ثمالی از بالاترین مظاهر عبودیت است...'''»'''|تاریخ بایگانی|منبع =<small>شرح جنود جهل و عقل، ص۱۴۶.</small>|تراز = چپ| عرض = ۳۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول|عنوان =|نقل‌قول = [[امام خمینی]]: {{سخ}}'''«'''دعای ابوحمزه ثمالی از بالاترین مظاهر عبودیت است...'''»'''|تاریخ بایگانی|منبع =<small>شرح جنود جهل و عقل، ص۱۴۶.</small>|تراز = چپ| عرض = ۳۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
[[سید ابن طاووس]] <small>([[سال ۵۸۹ هجری قمری|۵۸۹]]-[[سال ۶۶۴ هجری قمری|۶۶۴]]ق)</small> در کتاب [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|اِقبالُ الاَعمال]] به سند خود از [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون بن موسی تَلَّعُکْبَری]] <small>(درگذشت: ۳۸۵ق)</small> به اِسناد [[حسن بن محبوب|حسن بن محبوب زَرّاد]] <small>(۱۲۹ یا [[سال ۱۴۹ هجری قمری|۱۴۹ق]]-۲۲۴ق)</small> از ابوحمزه ثمالی روایت کرده که | [[سید ابن طاووس]] <small>([[سال ۵۸۹ هجری قمری|۵۸۹]]-[[سال ۶۶۴ هجری قمری|۶۶۴]]ق)</small> در کتاب [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|اِقبالُ الاَعمال]] به سند خود از [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون بن موسی تَلَّعُکْبَری]] <small>(درگذشت: ۳۸۵ق)</small> به اِسناد [[حسن بن محبوب|حسن بن محبوب زَرّاد]] <small>(۱۲۹ یا [[سال ۱۴۹ هجری قمری|۱۴۹ق]]-۲۲۴ق)</small> از ابوحمزه ثمالی روایت کرده که [[امام سجاد علیه‌السلام|امام زین‌العابدین(ع)]] در شب‌های ماه [[رمضان]] بیشتر شب را به [[نماز]] می‌پرداخت و هنگام سحر این دعا را می‌خواند.<ref>سیدبن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۱۷ق، ص۳۴۵-۳۳۴.</ref> | ||
این دعا را [[شیخ طوسی]] در [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]،<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۸ق، ص۴۱۶-۴۰۵.</ref> [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|کفعمی]] در [[البلد الامین و الدرع الحصین (کتاب)|البلد الامین]]<ref>کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۲۹۹-۲۸۸.</ref> و [[جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة (کتاب)|المصباح]]،<ref>کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۷۹۷-۷۸۱.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]]<ref>مجلسی، زادالمعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۰۳-۹۲.</ref> و [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳، ج۹۵، ص۸۲.</ref> و [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، ذیل دعای ابوحمزه ثمالی.</ref> نقل کرده‌اند. [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] معتقد است که سند این دعا مورد اعتماد است.<ref>[https://ahlolbait.com/article/6882/ شرح دعای ابوحمزه ثمالی از آیت الله جوادی آملی]، سایت مؤسسه نشر و تحقیقات معارف اهل‌البیت.</ref> | این دعا را [[شیخ طوسی]] در [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]،<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۸ق، ص۴۱۶-۴۰۵.</ref> [[ابراهیم بن علی عاملی کفعمی|کفعمی]] در [[البلد الامین و الدرع الحصین (کتاب)|البلد الامین]]<ref>کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۲۹۹-۲۸۸.</ref> و [[جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة (کتاب)|المصباح]]،<ref>کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۷۹۷-۷۸۱.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[زاد المعاد (کتاب)|زاد المعاد]]<ref>مجلسی، زادالمعاد، ۱۴۲۳ق، ص۱۰۳-۹۲.</ref> و [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳، ج۹۵، ص۸۲.</ref> و [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]<ref>قمی، مفاتیح‌الجنان، ذیل دعای ابوحمزه ثمالی.</ref> نقل کرده‌اند. [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] معتقد است که سند این دعا مورد اعتماد است.<ref>[https://ahlolbait.com/article/6882/ شرح دعای ابوحمزه ثمالی از آیت الله جوادی آملی]، سایت مؤسسه نشر و تحقیقات معارف اهل‌البیت.</ref> | ||
==مضامین و آموزه‌ها== | ==مضامین و آموزه‌ها== | ||
برخی در تفسیر دعای ابوحمزه عنوان کرده‌اند که این دعا مشتمل بر مراحل مختلفی است که در لابلای آن مطالب مختلف عرفانی، اجتماعی، سیاسی، و اخلاقی ارائه شده‌است.<ref>خزائلی، | برخی در تفسیر دعای ابوحمزه عنوان کرده‌اند که این دعا مشتمل بر مراحل مختلفی است که در لابلای آن مطالب مختلف عرفانی، اجتماعی، سیاسی، و اخلاقی ارائه شده‌است.<ref>خزائلی، متن، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی، ۱۳۸۷ش، ص۲۶.</ref> یکی از مهمترین ویژگی‌های این دعا این است که شیوه راز و نیاز انسان با پروردگارش را به خوبی نشان داده‌است.<ref>خزائلی، متن، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی، ۱۳۸۷ش، ص۲۶.</ref> | ||
این دعا که با جمله «''إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِک''» آغاز و به جمله «''وَ رَضِّنِی مِنَ الْعَیشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ''» ختم می‌شود مشتمل بر معانی بلند و الفاظ فصیح و تعابیر بدیع است. راه [[توبه]] و انابه و تضرع و پرهیزگاری را ترسیم کرده و نعمت‌های بزرگ الهی را برشمرده، و دشواری‌ها [[قبر]] و [[قیامت]] و تاریکی و تنهایی و سنگینی بار [[گناه|گناهان]] را متذکر شده و لزوم اطاعت و پیروی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|خاندان معصومش]] را تأکید فرموده‌است. همچنین وسعت روزی و [[حج]] خانه خدا و محفوظ ماندن از شر [[شیطان]] و زمامداران و پاک شدن از صفات ناپسند و تنبلی و سرخوردگی و غم و اندوه درخواست شده‌است. در این دعا گذشته از درس‌های خداشناسی و معادشناسی و تأکید مقام [[نبوت]] و [[امامت]] جامع‌ترین خواسته‌های هر فرد [[ایمان|مؤمن]] برای سعادت دنیوی و اخروی بیان گردیده‌است.<ref>دایرة المعارف تشیع، ج ۷، ص۵۲۱.</ref> | این دعا که با جمله «''إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِک''» آغاز و به جمله «''وَ رَضِّنِی مِنَ الْعَیشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ''» ختم می‌شود مشتمل بر معانی بلند و الفاظ فصیح و تعابیر بدیع است. راه [[توبه]] و انابه و تضرع و پرهیزگاری را ترسیم کرده و نعمت‌های بزرگ الهی را برشمرده، و دشواری‌ها [[قبر]] و [[قیامت]] و تاریکی و تنهایی و سنگینی بار [[گناه|گناهان]] را متذکر شده و لزوم اطاعت و پیروی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|خاندان معصومش]] را تأکید فرموده‌است. همچنین وسعت روزی و [[حج]] خانه خدا و محفوظ ماندن از شر [[شیطان]] و زمامداران و پاک شدن از صفات ناپسند و تنبلی و سرخوردگی و غم و اندوه درخواست شده‌است. در این دعا گذشته از درس‌های خداشناسی و معادشناسی و تأکید مقام [[نبوت]] و [[امامت]] جامع‌ترین خواسته‌های هر فرد [[ایمان|مؤمن]] برای سعادت دنیوی و اخروی بیان گردیده‌است.<ref>دایرة المعارف تشیع، ج ۷، ص۵۲۱.</ref> | ||
| خط ۲۲۸: | خط ۲۲۸: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن بن علی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، ۱۳۷۸ق. | ||
* خزائلی، | * خزائلی، محمدعلی، متن، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی (موضوعی، قرآنی، روایی، اخلاقی، عرفانی و تربیتی) در محضر استاد عباس ایزدی، قم، ابتکار دانش، ۱۳۸۷ش. | ||
* «دعای ابوحمزه ثمالی در جوار پیکر شهدای گمنام قرائت می‌شود»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۳۹۷ش. | * «دعای ابوحمزه ثمالی در جوار پیکر شهدای گمنام قرائت می‌شود»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲ خرداد ۱۳۹۷ش. | ||
* | * سید ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، بیروت، انتشارات الاعلمی، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | ||
* [http://article.tebyan.net/24493/شرح-دعای-ابوحمزه-ثمالی-به-روایت-آیة-الله-جوادی-آملی-۱- «شرح دعای ابوحمزه ثمالی به روایت آیت الله جوادی آملی»]، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۲ مهر ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش. | * [http://article.tebyan.net/24493/شرح-دعای-ابوحمزه-ثمالی-به-روایت-آیة-الله-جوادی-آملی-۱- «شرح دعای ابوحمزه ثمالی به روایت آیت الله جوادی آملی»]، سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: ۲ مهر ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش. | ||
* صدر سید جوادی، احمد، دائره المعارف تشیع، تهران، | * صدر سید جوادی، احمد، دائره المعارف تشیع، ج۷، تهران، نشر شهید سعید محبی، ۱۳۸۰ش. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، | * طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، بیروت، چاپ علاءالدین اعلمی، ۱۴۱۸ق/ ۱۹۹۸م. | ||
* قمی، عباس، | * قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۹ش. | ||
* کفعمی، ابراهیم بن علی العاملی، | * کفعمی، ابراهیم بن علی العاملی، البلد الامین و الدرع الحصین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق. | ||
* کفعمی، ابراهیم بن علی العاملی، المصباح فی الادعیه و الصلوات و الزایارات، قم، دارالراضی، ۱۴۰۵م. | * کفعمی، ابراهیم بن علی العاملی، المصباح فی الادعیه و الصلوات و الزایارات، قم، دارالراضی، ۱۴۰۵م. | ||
* مجلسی، محمدباقر، | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء تراث عربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، | * مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، بیروت، چاپ علاءالدین اعلمی، ۱۴۲۳ق/ ۲۰۰۳م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/266456 دائرة المعارف بزرگ اسلامی | * [https://www.cgie.org.ir/fa/article/266456 «ابوحمزۀ ثمالی، دعا»،] دائرة المعارف بزرگ اسلامی. | ||
* [http://www.erfan.ir/farsi/mafatih116 | * [http://www.erfan.ir/farsi/mafatih116 «متن و ترجمه دعای ابوحمزه ثمالی».] | ||
* [http://article.tebyan.net/73616/%D9%88%D9%8A%DA%98%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84-87-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D9%8A-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87-%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A | * [http://article.tebyan.net/73616/%D9%88%D9%8A%DA%98%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84-87-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D9%8A-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87-%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A «شرح دعای ابوحمزه ثمالی به روایت آیة الله جوادی آملی».] | ||
{{دعا}} | {{دعا}} | ||
{{ماه رمضان}} | {{ماه رمضان}} | ||