پرش به محتوا

فرشته: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۶ اکتبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (افزایش جزیی)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
باور به وجود فرشتگان از اعتقادات مسلمانان است.<ref>سوره بقره، آیه۲۸۵.</ref> و ایمان به آنها مانند ایمان به [[نماز]] و [[روزه]] است و از لوازم ایمان به [[نبوت]] به شمار می‌رود.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۴۴۲.</ref> همچنین ملائکه از عوالم غیبند.<ref> اشقر، عالم الاملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۵.</ref>
باور به وجود فرشتگان از اعتقادات مسلمانان است.<ref>سوره بقره، آیه۲۸۵.</ref> و ایمان به آنها مانند ایمان به [[نماز]] و [[روزه]] است و از لوازم ایمان به [[نبوت]] به شمار می‌رود.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۴۴۲.</ref> همچنین ملائکه از عوالم غیبند.<ref> اشقر، عالم الاملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۵.</ref>


واژه ملک ۸۸ مرتبه در قرآن به‌کار رفته است.<ref>رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۴۷.</ref> امام علی(ع) در [[خطبه اشباح]]، به خلقت فرشتگان، اقسام، ویژگی‌ها و وظایف آنها پرداخته است.<ref>نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ۱۳۷۴، ص۱۲۸-۱۳۱.</ref> در بحارالانوار حدود ۱۴۰ روایت درباره چیستی ملائکه، وظایف آنان، عصمت فرشتگان و اوصاف فرشتگان مقرب آورده شده است.{{مدرک}} [[دعای سوم صحیفه سجادیه]] از [[امام سجاد(ع)]] به فرشتگان مقرب خدا اختصاص دارد او در این دعا [[صلوات]] و درود [[خدا]] را عامل فزونی [[طهارت]] آنها می‌داند.<ref>الصحیفة السجادیة، ۱۳۷۶ش، ص۳۶-۴۰.</ref>
واژه ملک ۸۸ مرتبه در قرآن به‌کار رفته است.<ref>رستمی و آل‌بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۴۷.</ref> امام علی(ع) در [[خطبه اشباح]]، به خلقت فرشتگان، اقسام، ویژگی‌ها و وظایف آنها پرداخته است.<ref>نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ۱۳۷۴، ص۱۲۸-۱۳۱.</ref> در بحارالانوار بیش از یکصد روایت درباره چیستی ملائکه، وظایف آنان، عصمت فرشتگان و اوصاف فرشتگان مقرب آورده شده است.<ref> نگاه کنید به علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۶، ص۱۴۴-۳۲۶.</ref> [[دعای سوم صحیفه سجادیه]] از [[امام سجاد(ع)]] به فرشتگان مقرب خدا اختصاص دارد او در این دعا [[صلوات]] و درود [[خدا]] را عامل فزونی [[طهارت]] آنها می‌داند.<ref>الصحیفة السجادیة، ۱۳۷۶ش، ص۳۶-۴۰.</ref>


بنابر روایات ملائکه پرتعدادترین مخلوقات خدایند و در روایات زیادی از کثرت آنها سخن به میان آمده است.<ref> بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۵۳۵.</ref> در احادیث آمده است که آفرینش ملائکه پس از خلقت نور [[پیامبر(ص)]] و [[امامان(ع)]] بوده است.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۱۵، ص۸ و ج۱۸، ص۳۴۵ و ج۲۴، ص ۸۸.</ref>
بنابر روایات ملائکه پرتعدادترین مخلوقات خدایند و در روایات زیادی از کثرت آنها سخن به میان آمده است.<ref> بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۵۳۵.</ref> در احادیث آمده است که آفرینش ملائکه پس از خلقت نور [[پیامبر(ص)]] و [[امامان(ع)]] بوده است.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۱۵، ص۸ و ج۱۸، ص۳۴۵ و ج۲۴، ص ۸۸.</ref>
خط ۳۷: خط ۳۷:
به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، شیعیان فرشته‌ها را از هرگونه [[گناهان کبیره|گناه کبیره]] و صغیره [[عصمت|معصوم]] می‌دانند. همچنین بیشتر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز بر این باورند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۲۴.</ref> با این حال برخی از اهل‌سنت عصمت فرشتگان را نمی‌پذیرند و بعضی از آنها تنها اقسامی خاصی از آنها مانند فرشتگان حامل وحی و فرشتگان مقرب را معصوم دانسته‌اند.<ref>زرکشی، البحر المحیط، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۲۱.</ref>
به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، شیعیان فرشته‌ها را از هرگونه [[گناهان کبیره|گناه کبیره]] و صغیره [[عصمت|معصوم]] می‌دانند. همچنین بیشتر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز بر این باورند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۲۴.</ref> با این حال برخی از اهل‌سنت عصمت فرشتگان را نمی‌پذیرند و بعضی از آنها تنها اقسامی خاصی از آنها مانند فرشتگان حامل وحی و فرشتگان مقرب را معصوم دانسته‌اند.<ref>زرکشی، البحر المحیط، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۲۱.</ref>


بنا بر آیه «لَا یسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِ‌هِ یعْمَلُونَ: که در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند، و به دستور او کار می‌کنند.» <ref>سوره انبیاء، آيه۲۷.</ref> و «لایعصون الله ما امرهم»<ref>سوره تحریم، آیه۶.</ref> ملائکه، معصوم‌اند و نافرمانی خدا را انجام نمی‌دهند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۲.</ref> البته برخی با استناد به ماجرای [[هاروت و ماروت]]<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۶.</ref> و نافرمانی [[فطرس]] در عصمت آنان تشکیک کرده‌اند.<ref>راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۲۷ و۱۲۸.</ref> به گفته [[آيت‌الله مکارم شیرازی]] آنچه که در روایات درباره تنبیه برخی از فرشتگان بر اثر کُندی در انجام اوامر الهی آمده، [[ترک اولی]] است نه گناه چنانکه درباره برخی از [[پیامبران]] هم به‌کار رفته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۶۸.</ref> همچنین نافرمانی هاروت و ماروت تحت تأثیر افسانه‌هایی دانسته که در احادیث و قرآن به آنها اشاره نشده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۷۵.</ref>
بنا بر آیه «لَا یسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِ‌هِ یعْمَلُونَ: که در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند، و به دستور او کار می‌کنند.» <ref>سوره انبیاء، آيه۲۷.</ref> و «لایعصون الله ما امرهم»<ref>سوره تحریم، آیه۶.</ref> ملائکه، معصوم‌اند و نافرمانی خدا را انجام نمی‌دهند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۲.</ref> البته برخی با استناد به ماجرای [[هاروت و ماروت]] و سجده نکردن ابلیس بر آدم<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۶.</ref> و نیز نافرمانی [[فطرس]] در عصمت آنان تشکیک کرده‌اند.<ref>راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۲۷ و۱۲۸.</ref> به گفته [[آيت‌الله مکارم شیرازی]] آنچه که در روایات درباره تنبیه برخی از فرشتگان بر اثر کُندی در انجام اوامر الهی آمده، [[ترک اولی]] است نه گناه چنانکه درباره برخی از [[پیامبران]] هم به‌کار رفته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۶۸.</ref> همچنین نافرمانی هاروت و ماروت تحت‌تأثیر افسانه‌هایی دانسته که در احادیث و قرآن به آنها اشاره نشده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۷۵.</ref> [[ابلیس]] نیز از فرشتگان نبوده است.<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۶.</ref>


[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است که فرشتگان هر آنچه را خدا اراده کند،‌ اراده می‌کنند و هر آنچه خدا امر کند، عمل می‌کنند از این رو گناه نمی‌کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۲.</ref>  
[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است که فرشتگان هر آنچه را خدا اراده کند،‌ اراده می‌کنند و هر آنچه خدا امر کند، عمل می‌کنند از این رو گناه نمی‌کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۲.</ref>  
خط ۴۶: خط ۴۶:
به گفته [[علامه حسن‎‌زاده آملی]]، [[ابن عربی]] از عرفا فرشتگان عالین (مهیمین) را برتر از بنی‌آدم می‌داند چرا که سجده بر حضرت آدم بر آنها واجب نبود.<ref> نگاه کنید به حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ۱۳۷۸ش، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> و محمد داوود قیصری انسان‌هایی که به مقام [[خلیفة الله|خلیفة‌اللهی]] رسیده‌اند را از فرشتگان عالین هم برتر می‌داند.<ref> حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ۱۳۷۸ش، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> [[ملاصدرا]] با استناد به آیه ۳۱ [[سوره بقره]] که به آموزش آدم به ملائکه اشاره دارد. معتقد است که آیه مذکور بر برتری آدم بر فرشتگان ساکن زمین و آسمان دلالت دارد نه فرشتگان مهیمین.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۰.</ref>  
به گفته [[علامه حسن‎‌زاده آملی]]، [[ابن عربی]] از عرفا فرشتگان عالین (مهیمین) را برتر از بنی‌آدم می‌داند چرا که سجده بر حضرت آدم بر آنها واجب نبود.<ref> نگاه کنید به حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ۱۳۷۸ش، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> و محمد داوود قیصری انسان‌هایی که به مقام [[خلیفة الله|خلیفة‌اللهی]] رسیده‌اند را از فرشتگان عالین هم برتر می‌داند.<ref> حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ۱۳۷۸ش، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> [[ملاصدرا]] با استناد به آیه ۳۱ [[سوره بقره]] که به آموزش آدم به ملائکه اشاره دارد. معتقد است که آیه مذکور بر برتری آدم بر فرشتگان ساکن زمین و آسمان دلالت دارد نه فرشتگان مهیمین.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۰.</ref>  
===برتری پیامبران بر ملائکه===
===برتری پیامبران بر ملائکه===
بیشتر مسلمانان [[پیامبران]] را از ملائکه برتر می‌دانند و دلیل آن هم وجود قوه غضب و شهوت در پیامبران است برخلاف فرشتگان.<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰؛ ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> همچنین برای برتری پیامبران بر آنها به آیاتی از قرآن که به سجده فرشتگان بر آدم و تعلیم آنها توسط آدم اشاره دارد نیز استناد شده است.<ref>ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۳-۲۸۵.</ref> همچنین شیعیان ائمه را برتر از ملائکه می‌دانند.<ref> اشقر، عالم الاملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۹۲.</ref>
بیشتر مسلمانان [[پیامبران]] را از ملائکه برتر می‌دانند و دلیل آن هم وجود قوه غضب و شهوت در پیامبران است برخلاف فرشتگان.<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰؛ ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> همچنین برای برتری پیامبران بر آنها به آیاتی از قرآن که به سجده فرشتگان بر آدم و تعلیم آنها توسط آدم اشاره دارد نیز استناد شده است.<ref>ایجی، شرح المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۳-۲۸۵.</ref> همچنین شیعیان [[ائمه]] را برتر از ملائکه می‌دانند.<ref> اشقر، عالم الاملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۹۲.</ref>


===تمثل بشری===
===تمثل بشری===
بنابر آیات قرآن،<ref>سوره مریم، آیه۱۷.</ref> [[روح الامین|روح‌الامین]] در صورت بشری به [[حضرت مریم|مریم]] تمثل یافته است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش، ص۳۴۲.</ref> همچنین بنا بر روایات جبرئیل بر پیامبر اکرم(ص) به صورت [[دحیه کلبی]] نازل می‌شد.<ref> برای نمونه نگاه کنید: علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۲۱۰.</ref> در روایات آمده که فرشتگان هنگام [[قبض روح]]، متناسب با آن که روح شخص [[مؤمن]] یا [[فاسق]] را قبض کنند، به شکل‌های مختلفی بر آن شخص، تمثّل می‌یابند.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۲، ص۷۴.</ref> تمثل یعنی فرشتگان با صورتی غیر از صورت اصلی خود ظاهر می‌شوند<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۳۶.</ref> و کسی به غیر از پیامبر ملائکه را در صورت اصلی خود ندیده است.<ref> اشقر، عالم الاملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۱۱.</ref>
بنابر آیات قرآن،<ref>سوره مریم، آیه۱۷.</ref> [[روح الامین|روح‌الامین]] در صورت بشری به [[حضرت مریم|مریم]] تمثل یافته است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش، ص۳۴۲.</ref> همچنین بنا بر روایات جبرئیل بر پیامبر اکرم(ص) به صورت [[دحیه کلبی]] نازل می‌شد.<ref> برای نمونه نگاه کنید: علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۲۱۰.</ref> در روایات آمده که فرشتگان هنگام [[قبض روح]]، متناسب با آن که روح شخص [[مؤمن]] یا [[فاسق]] را قبض کنند، به شکل‌های مختلفی بر آن شخص، تمثّل می‌یابند.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۲، ص۷۴.</ref> تمثل یعنی فرشتگان با صورتی غیر از صورت اصلی خود ظاهر می‌شوند<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۳.</ref> و کسی به غیر از پیامبر ملائکه را در صورت اصلی خود ندیده است.<ref> اشقر، عالم الاملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۱۱.</ref>


=== تجرد===
=== تجرد===
به باور فیلسوفان ملائکه مجردند.<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۷.</ref> نداشتن خواص ماده همچون قوه شهوت و غضب،<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰.</ref> تغییر، تحول، تکامل، عارض شدن خستگی، قابلیت درک با حواس<ref> اشقر، عالم الملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۵.</ref> و اشغال فضا از دلایل تجرد آنان ذکر شده است.{{مدرک}} هرچند که [[ملاصدرا]] برخلاف تعدادی از مفسران که فرشتگان را دارای مقام ثابتی می‌دانند<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۷۶؛ فخررازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۶۲.</ref> علم و کمال گروهی از آنان را قابل افزایش می‌داند.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۱.</ref> [[امام علی(ع)]] گروهی از فرشتگان را داناترین و نزدیکترین خلق به خدا... معرفی کرده که نه خواب بر دیدگانشان مسلط می‌شود، نه سهو بر عقل و نه خستگی بر بدن‌هایشان.<ref> قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۰۷.</ref>
به باور فیلسوفان ملائکه مجردند.<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۷.</ref> نداشتن خواص ماده همچون قوه شهوت و غضب،<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰.</ref> تغییر، تحول، تکامل<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۳.</ref> و قابلیت درک با حواس<ref> اشقر، عالم الملائکة الابرار، ۱۴۲۱ق، ص۵.</ref> از دلایل تجرد آنان است. هرچند که [[ملاصدرا]] برخلاف تعدادی از مفسران که فرشتگان را دارای مقام ثابتی می‌دانند<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۷۶؛ فخررازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۶۲.</ref> علم و کمال گروهی از آنان را قابل افزایش می‌داند.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۱.</ref> [[امام علی(ع)]] گروهی از فرشتگان را داناترین و نزدیکترین خلق به خدا... معرفی کرده که نه خواب بر دیدگانشان مسلط می‌شود، نه سهو بر عقل و نه خستگی بر بدن‌هایشان.<ref> قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۰۷.</ref>
===بال داشتن===
===بال داشتن===
بنا بر آیات قرآن<ref>برای نمونه نگاه کنید به سوره فاطر، آیه۱.</ref>و روایات فرشتگان دارای بال هستند از جمله بنا بر روایتی از [[ابن عباس]]، پیامبر(ص) در [[معراج]] جبرئیل را با ششصد بال مشاهده کرده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص ۶۲۵.</ref> درباره اینکه منظور از بال فرشتگان چیست نظرات مختلفی ارائه شده است:
بنا بر ظاهر آیات قرآن و روایات فرشتگان دارای بال هستند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص ۶۲۵.</ref> درباره اینکه منظور از بال فرشتگان چیست نظرات مختلفی ارائه شده است:


* علامه طباطبایی معتقد است منظور از بال داشتن فرشتگان این است که آنها به چیزی مجهزند که با آن از آسمان به زمین و از زمین به آسمان می‌روند، نه اینکه بالی مانند بال پرندگان داشته باشند.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۷.</ref>  
* علامه طباطبایی معتقد است منظور از بال داشتن فرشتگان این است که آنها به چیزی مجهزند که با آن از آسمان به زمین و از زمین به آسمان می‌روند، نه اینکه بالی مانند بال پرندگان داشته باشند.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۷.</ref>  
خط ۱۲۰: خط ۱۲۰:
  | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->دارد
  | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->دارد
  | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد
  | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد
  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص
  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد
  | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد
  | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد
  | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد