فرشته: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه ملک ۸۸ مرتبه در قرآن به‌کار رفته است.<ref>رستمی و آل بویه، سیری در اسرار فرشتگان، ۱۳۹۳ش، ص۴۷.</ref> امام علی(ع) در [[خطبه اشباح]]، به خلقت فرشتگان، اقسام، ویژگی‌ها و وظایف آنها پرداخته است.<ref>نهج‌البلاغه، صبحی صالح، ۱۳۷۴، ص۱۲۸-۱۳۱.</ref> علامه مجلسی در بحارالانوار حدود ۱۴۰ روایت درباره چیستی ملائکه، وظایف آنان، عصمت فرشتگان و اوصاف فرشتگان مقرب آورده است.{{مدرک}} [[دعای سوم صحیفه سجادیه]] از [[امام سجاد(ع)]] به فرشتگان مقرب خدا اختصاص دارد او در این دعا [[صلوات]] و درود [[خدا]] را عامل فزونی [[طهارت]] آنها می‌داند.<ref>الصحیفة السجادیة، ۱۳۷۶ش، ص۳۶-۴۰.</ref>

به گفته [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]، شیعیان [[اجماع]] دارند که فرشته‌ها از هرگونه [[گناهان کبیره|گناه کبیره]] و صغیره [[عصمت|معصوم]] هستند. بیشتر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز بر این باورند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۲۴.</ref> گفته شده برخی از اهل‌سنت عصمت فرشتگان را نمی‌پذیرند.<ref>محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۱۳۰.</ref> [[اشاعره]] دلایل موافقان و مخالفان عصمت را نارسا دانسته و قائل به توقف شده‌اند.<ref>محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۱۳۱.</ref> بعضی نیز تنها فرشتگان حامل وحی و مقرب را معصوم و عده‌ای نیز تنها فرشتگان آسمانی را معصوم دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به محقق، عصمت از دیدگاه شیعه و اهل تسنن، ۱۳۹۱ش، ص۱۳۰-۱۳۲.</ref>  

بنا بر آیه «لَا یسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِ‌هِ یعْمَلُونَ: که در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند، و به دستور او کار می‌کنند.» <ref>سوره انبیاء، آيه۲۷.</ref> و «لایعصون الله ما امرهم»<ref>سوره تحریم، آیه۶.</ref> ملائکه، معصوم و به دور از نافرمانی خدایند؛ البته با استناد به مواردی مانند [[هاروت و ماروت]]<ref>نگاه کنید به فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۴۲۶.</ref> و [[فطرس]] در عصمت آنان تشکیک شده است که از سوی عالمان مسلمان پاسخ داده شده است از  جمله ملک نبودن هاروت و ماروت و معتبر نبودن داستان آنها و فطرس.<ref>راستین و کهنسال، «عصمت فرشتگان، شواهد موافق و مخالف»، ص۱۲۷ و۱۲۸.</ref> به گفته آيت‌الله مکارم شیرازی که آنچه که در روایات درباره تنبیه برخی از فرشتگان بر اثر کُندی در انجام اوامر الهی آمده، [[ترک اولی]] است نه گناه چنانکه درباره برخی از [[پیامبران]] هم به کار رفته است.<ref>مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۶۸.</ref>

برخی از عالمان دینی با استناد به آیه «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ... وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلَی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا؛ به راستی فرزندان آدم را گرامی داشتیم... و آنان را بر بسیاری از آفریده‌های خود برتری دادیم.»<ref>سوره اسرا، آیه۷۰.</ref> فرشتگان را از انسان برتر می‌دانند برخی دیگر با استناد به ماجرای سجده کردن فرشتگان بر آدم و آموزش آنها توسط حضرت آدم، انسان را برتر از فرشتگان می‌دانند به شرط اینکه استعدادهای خود را به کار گیرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۱۹۹-۲۰۰.</ref>  

با این حال به گفته علامه حسن‎زاده آملی، [[ابن عربی]] از عرفا فرشتگان عالین (مهیمین) را برتر از بنی‌آدم می‌داند چرا که سجده بر حضرت آدم بر فرشتگان عالین واجب نبود.<ref> نگاه کنید به حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> همچنین محمد داوود قیصری انسان‌هایی که به مقام [[خلیفة الله|خلیفة‌اللهی]] رسیده‌اند را از فرشتگان عالین هم برتر می‌داند.<ref> حسن‌زاده آملی، ممد الهمم، ص۳۶۷-۳۶۹.</ref> ملاصدرا با استناد به آیه ۳۱ [[سوره بقره]] که به تعلیم آدم به ملائکه اشاره دارد معتقد است که آیه مذکور بر برتری آدم بر فرشتگان ساکن زمین و آسمان دلالت دارد نه فرشتگان مهیمین.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۳۷۰. </ref>به گفته [[علامه حلی]] بیشتر مسلمانان [[پیامبران]] را از ملائکه برتر می‌دانند و دلیل آن هم وجود قوه غضب و شهوت در پیامبران است برخلاف فرشتگان.<ref> علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰.</ref>

تمثل یعنی فرشتگان با صورتی غیر از صورت اصلی خود ظاهر می‌شوند. بنابر آیات قرآن،<ref>سوره مریم، آیه۱۷.</ref> [[روح الامین|روح‌الامین]] در صورت بشری به [[حضرت مریم|مریم]] تمثل یافته است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۳۷۸ش، ص۳۴۲.</ref> همچنین بنا بر روایات جبرئیل بر پیامبر اکرم(ص) به صورت [[دحیه کلبی]] نازل می‌شد.<ref> برای نمونه نگاه کنید: علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۲۱۰.</ref> در روایات آمده که فرشتگان هنگام [[قبض روح]]، متناسب با آن که روح شخص [[مؤمن]] یا [[فاسق]] را قبض کنند، به شکل‌های مختلفی بر آن شخص، تمثّل می‌یابند.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۲، ص۷۴.</ref>

*مکارم شیرازی، ناصر، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب، ۱۴۲۱ق.