مسجد شجره: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد ذوالحلیفه از مساجد تاریخی و بسیار مهم [[مدینه]] است که در منطقۀ «ذوالحلیفه» یا «آبارعلی» در فاصله هشت کیلومتری جنوب غربی [[مسجدالنبی]] در مسیر [[مکه]] قرار دارد. ذوالحليفه در حال اختيار، [[ميقات]] [[عمره تمتع|عمره تمتّع]] و [[عمره مفرده]] براى مردم مدينه و كسانى است كه از مدينه به مكّه مى‌روند. این محل با نام های دیگری همچون [[مسجد شجره]] و [[مسجد الاحرام]] نیز شناخته می شود. [[پیامبر اکرم]] نیز در سفرهای عمره و حج تمتع در این میقات، [[احرام|محرم]] شدند.

مسجد ذوالحلیفه از مساجد تاریخی و بسیار مهم مدینه است که در منطقۀ «ذوالحلیفه» یا «آبارعلی» در فاصله هشت کیلومتری جنوب غربی مسجدالنبی در مسیر مکه قرار دارد که اکنون با گسترش شهر، این مسافت کمتر شده است. <ref>رسول جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص275</ref>

==نام های دیگر==

این جایگاه از دیدگاه‌های مختلف به نام های گوناگون مشهور شده است که عبارت اند از:

* مسجد شجره: وجه تسمیه آن به شجره این است که پیامبر اکرم در جریان سفر سال ششم هجرت که منتهی به امضای [[صلح حدیبیه|معاهده حدیبیه]] شد. در این مکان، کنار درختی (شجره) به نام ‹‹سَمَره›› فرود آمده و احرام بستند. همین طور در سال هفتم جهت [[عمرة القضاء]] و نیز درسال دهم براى [[حجة الوداع]] در این مسجد احرام پوشید. <ref>رسول جعفریان، همان، ص275</ref>

*مسجد المیقات: این نام هم بدین علت است که این جایگاه یکی از میقات های حج و عمره حاجیان به شمار می آید.{{مدرک}}

*مسجد آبار علی یا مسجد چاه های [[علی(ع)]]: این نام از شهرت فراوانی برخوردار است. گفته می شود علت این نام گذاری آن است که پس از رحلت حضرت رسول (ص) و غصب خلافت، امام علی (ع) چاه های متعددی برای نخلستان های خود در این منطقه حفر نمود و به آبیاری آنها پرداخت. <ref>اصغر قائدان،تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه،409.</ref>

بنا یر روایتی از [[امام صادق (ع)]] این ناحیه به [[اقطاع]]، به امام علی (ع) واگذار گردید. به همین جهت، چاه‌های آن نیز که متعلق به آن حضرت بود، به نام آبار علی شناخته شده است.

*[[حجة الوداع]] در سال دهم هجری. <ref>رسول جعفریان، همان، ص275</ref>

پیامبر اکرم(ص) پس از اقامه دو رکعت نماز در مسجد شجره، احرام بسته و می فرمود: ‹‹ لبیک،اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد و النعمة لک و الملک، لاشریک لک لبیک››. {{مدرک}}روایت شده، که رسول خدا نخستین بار، هنگام انجام حج، زیر درختی در این مکان فرود آمد که در سالهای بعد در آن محل مسجدی ساخته شد.

اگرچه این مسجد در قرن هشتم دچار خرابى شد، اما همچنان مورد استفاده بوده است. گویا در بناى اولیه، شبستان و صحن داشته، اما در قرون هشتم و نهم تنها دیوارى گرد آن بوده است.

زین الدین الاستدار» در سال ۹۶۱ هـ. ق بنای مسجد را بازسازی کرد و اطراف آن دیواری بزرگ کشید که تا پایان [[دوره عثمانی]] همچنان پا برجا بود. وی مأذنه گوشه شمال غربی آن را نیز بازسازی نمود و سبب این که مکان محراب اصلی مشخص نبود، محراب دیگری در وسط دیوار قبله قرار داد که شاید مکان اصلی محراب باشد. همچنین پله‌هایی نیز در سه جهت برای مسجد ساخت تا از ورود چهارپایان به داخل جلوگیری شود. <ref>محمد باقر نجفی،مدینه شناسی،ج۱،ص ۱۶۷و۱۶۸/اصغر قائدان،تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ص۴۱۰</ref>

 

مسجد شجره در دوره عثمانى در سال 1058 ق.، به دست‏ یکى از هندیان مسلمان بازسازى و مناره‏اى براى آن ساخته شد. <ref>محمد باقر نجفی،مدینه شناسی،ج1، ص268/رسول جعفریان، همان، ص276</ref>

طول این مسجد از جنوب تا شمال 25 متر از شرق به غرب نیز به همین مقدار بوده است. در سال های اخیر این مسجد به گونه زیبایی بازسازی شده، مساحت آن به 88000 متر مربع رسیده است. <ref>اصغر قائدان،تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه،ص410</ref>

==احکام فقهی میقات ذوالحُلَيفَه==

[[فقها|فقهای]] [[امامیه]] در کتاب های فقهی خود احکام شرعی مربوط به این مسجد را به عنوان یکی از میقات های [[حج]] به تفصیل آورده اند، برخی احکام متعلق به این مسجد وموقعیت آن عبارت ا ند از:

* ذوالحليفه در حال اختيار (بدون ضرورت) ميقات عمره تمتّع و عمره مفرده براى مردم مدينه و كسانى است كه از مدينه به مكّه مى‌روند.<ref>محمد کاظم طباطبایی یزدی،عروه،ج2،ص551 /خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ج1، ص109</ref> در اينكه ميقات، خصوص مسجدِ واقع در اين محل است كه معروف به «مسجد شجره» است يا اعم از مسجد و اطراف آن، اختلاف است. <ref>محمد کاظم طباطبایی یزدی،عروه،ج2،ص551</ref>

*بنابر قول نخست، جنب و حائض، بنابر تصريح گروهى از فقها بايد در حال عبور از مسجد محرم شوند و در صورت عدم امكان، از بيرون مسجد محرم مى‌گردند.<ref>خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ج1، ص109</ref>

برخى احتياط را در جمع بين آن دو (احرام از بيرون مسجد و تجديد آن در [[جحفه|جُحفَه]]) دانسته‌اند.<ref>مناسک حج (محشی)، ص158</ref>

*ميقات مردم مدينه در حال ضرورت، مانند بيمارى و ناتوانى، جحفه است.<ref>محمد کاظم طباطبایی یزدی،عروه،ج2،ص552</ref>

{{پانویس|2}}

{{ستون-شروع|2}}

* خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، قم، موسسه مطبوعات دار العلم، اول، بی تا؛

* جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشرمشعر،سوم،1384ش؛

* قائدان،اصغر ،تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه،نشر مشعر، چهارم، 1381ش؛

* نجفی، محمد باقر ،مدینه شناسی،تهران،نشر مشعر، دوم، 1387ش؛

* محمودی، محمد رضا، مناسک حج (محشی)، تهران، مشعر، 1429ق.