پرش به محتوا

فهرست آثار ملا صدرا: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:


[[پرونده:دستخط ملاصدرا.jpg|۲۰۰px|بندانگشتی|صفحهٔ آخر کتاب الصراط المستقیم [[میرداماد]]، به خط و امضای ملاصدرا]]
[[پرونده:دستخط ملاصدرا.jpg|۲۰۰px|بندانگشتی|صفحهٔ آخر کتاب الصراط المستقیم [[میرداماد]]، به خط و امضای ملاصدرا]]
'''فهرست آثار ملا صدرا''' مجموعه آثار [[صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی]](متوفای ۱۰۵۰ق) فیلسوف، عارف و مفسر شیعی قرن یازدهم هجری است. او که به صدرالحکما و صدر المتألهین نیز شهرت دارد، کتاب‌های فراوانی را در موضوعات مختلف نگاشته و آثار وی بدین شرح است:
'''فهرست آثار ملا صدرا''' مجموعه آثار [[صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی]](متوفای ۱۰۵۰ق) فیلسوف، عارف و مفسر شیعی قرن یازدهم هجری است. او که به صدرالحکما و صدر المتألهین نیز شهرت دارد، کتاب‌های فراوانی را در موضوعات مختلف نگاشته است که از جمله مهم‌ترین آنها عبارتند از:      [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]، [[المبدأ و المعاد]]، [[شرح اصول الکافی]]، [[الشواهد الربوبیة]] و [[کسر اصنام الجاهلیة]].
== آثار مشهور==
== آثار مشهور==
* [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]: این کتاب مهم‌ترین اثر [[ملاصدرا]] است.
* [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة]]: این کتاب مهم‌ترین اثر [[ملاصدرا]] است.
* [[المبدأ و المعاد (کتاب)|المبدأ و المعاد]]؛ این کتاب با نام الحکمة‌المتعالیة نیز خوانده می‌شود. این کتاب را می‌توان خلاصه‌ای از بخش دوم اسفار دانست.
* [[المبدأ و المعاد (کتاب)|المبدأ و المعاد]]؛ این کتاب با نام الحکمة‌المتعالیة نیز خوانده می‌شود. این کتاب را می‌توان خلاصه‌ای از بخش دوم اسفار دانست.
* [[تفسیر ملا صدرا|تفسیر قرآن]]؛ وی به صورت پراکنده بر برخی آیات و سور تفسیر نوشته است. در آثار وی هر یک به صورت جداگانه ذکر می‌شود. در اواخر عمر از ابتدای [[قرآن]] شروع کرده است، اما با مرگ وی این کار ناتمام ماند.
* [[تفسیر ملا صدرا|تفسیر قرآن]]؛ وی به صورت پراکنده بر برخی آیات و سور تفسیر نوشته است. در آثار وی هر یک به صورت جداگانه ذکر می‌شود. در اواخر عمر از ابتدای [[قرآن]] شروع کرده است، اما با مرگ وی این کار ناتمام ماند.
*شرح اصول کافی: این کتاب شرح [[اصول کافی]] اثر [[کلینی]] است که ناتمام ماند. این اثر در ۷ جلد منتشر شده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/۷۹۴۱۵?ParentID=۷۸۴۶۰ نگاه کنید به: نصیری، «نگاهی به شرح صدرالمتألهین بر اصول الکافی».]</ref>
*شرح اصول الکافی: این کتاب شرح [[اصول کافی]] اثر [[کلینی]] است که ناتمام ماند. این اثر در ۷ جلد منتشر شده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/۷۹۴۱۵?ParentID=۷۸۴۶۰ نگاه کنید به: نصیری، «نگاهی به شرح صدرالمتألهین بر اصول الکافی».]</ref>
* [[الشواهد الربوبیة]]؛
* [[الشواهد الربوبیة]]؛
* [[کسر اصنام الجاهلیة]].
* [[کسر اصنام الجاهلیة]].
خط ۳۹: خط ۳۹:


*متشابه القرآن ـ متشابهات القرآن: از همان آغاز اسلام آشکار بود که برخی از آیات قرآن ساده و روشن و برخی دیگر چند پهلو و تأویل پذیراند. پس از پیدایش مذاهب گوناگون چون هر مذهبی برای اثبات راه خود به آیتی چند از قرآن استدلال می‌کرد و دشمنان ایشان برای پاسخ دادن، آن آیات را متشابه می‌خواندند. اندک اندک بعد از سده سوم، عده‌ای به گردآوری و مشخص ساختن آیات متشابه پرداختند. ملاصدرا در این رساله علوم قرآنی به زبان عربی از فواید آمدن چنین آیاتی در قرآن و تفسیر برخی از آن‌ها از دیدگاه عرفان و فلسفه الهی گفتگو می‌کند و معتقد است که می‌توان از راه تأویل و مکاشفه معنی حقیقی آن‌ها را دریافت.
*متشابه القرآن ـ متشابهات القرآن: از همان آغاز اسلام آشکار بود که برخی از آیات قرآن ساده و روشن و برخی دیگر چند پهلو و تأویل پذیراند. پس از پیدایش مذاهب گوناگون چون هر مذهبی برای اثبات راه خود به آیتی چند از قرآن استدلال می‌کرد و دشمنان ایشان برای پاسخ دادن، آن آیات را متشابه می‌خواندند. اندک اندک بعد از سده سوم، عده‌ای به گردآوری و مشخص ساختن آیات متشابه پرداختند. ملاصدرا در این رساله علوم قرآنی به زبان عربی از فواید آمدن چنین آیاتی در قرآن و تفسیر برخی از آن‌ها از دیدگاه عرفان و فلسفه الهی گفتگو می‌کند و معتقد است که می‌توان از راه تأویل و مکاشفه معنی حقیقی آن‌ها را دریافت.
*[[مفاتیح الغیب]]: این کتاب در زمینه تفسیر فلسفی و به زبان عربی است، ملاصدرا پس از مدح بسیار از قرآن می‌نویسد: «حکمت حقیقی در درک معانی قرآنی است بنابراین بر آن شدم که در ۲۰ فاتحه از ماهیت، مقدمات و فهم مسائل علم تأویل قرآن، مطالبی بیاورم که در قرآن‌شناسی اهمیت فراوانی دارد». لذا در این کتاب درصدد بیان مبدأ و معاد، اسرار و نکات عرفانی مستفاد از قرآن است که در نوع خود فرید می‌باشد. ابتدا یک دوره فلسفه الهی را بر پایه مبانی خود در اسفار و شواهد ربوبیه ذکر می‌کند؛ علم الهی را به تعریف می‌کشد و سپس مسائل آن را شرح می‌دهد و در ضمن این شرح، مباحث فلسفی دیگر را مورد توجه قرار می‌دهد که حاصل این بحث‌ها چیزی اضافه بر «اسفار» نیست.این کتاب همچون مقدمه‌ای برای تفسیر صدرا محسوب می‌گردد.


===حدیث===
===حدیث===
* [[شرح الاصول من الکافی]]: شرح کتاب عقل و جهل و علم، توحید و حجة کافی تا حدیث ۵۱۳، به زبان عربی است. شارح تمام احادیث را با سلسلة اسنادشان نقل و در ذیل آن شرح روات و نوع روایت را ذکر می‌کند، سپس شرح حدیث را به تفصیل با بیانی شافی و وافی حاوی نکات حکمی و لطائف عرفانی و جهات رجالی پیرامون سندها و... با روشی فلسفی می‌آورد. وی طریق خود را با سلسله شیخ‌بهائی و میرداماد روایت می‌کند. مرحوم میرزا [[ابوالحسن جلوه]] معتقد است ملاصدرا در اثناء شرح فوت کرد و کلام خود را به اتمام نرساند و تا حدیث اول باب ۱۱ از کتاب الحجة (بابان الائمة علیهم السلام ولاة امرالله و خزنة علمه) ادامه داده است. صدرا حدیث مشهور هشام را در مورد عقل و جهل بطور مبسوط در ۲۱ مشهد شرح نموده است. این شرح در شیراز انجام گرفته است.
* [[شرح الاصول من الکافی]]: شرح کتاب عقل و جهل و علم، توحید و حجة کافی تا حدیث ۵۱۳ و به زبان عربی است. شارح تمام احادیث را با سلسلة اسنادشان نقل و در ذیل آن شرح روات و نوع روایت را ذکر می‌کند، سپس شرح حدیث را به تفصیل با بیانی شافی و وافی حاوی نکات حکمی و لطائف عرفانی و جهات رجالی پیرامون سندها و... با روشی فلسفی می‌آورد. وی طریق خود را با سلسله شیخ‌بهائی و میرداماد روایت می‌کند. مرحوم میرزا [[ابوالحسن جلوه]] معتقد است ملاصدرا در اثناء این کار فوت کرد و کلام خود را به اتمام نرساند و تا حدیث اول باب ۱۱ از کتاب الحجة (بابان الائمة علیهم السلام ولاة امرالله و خزنة علمه) ادامه داده است.
 
احادیث(پراکنده)
* در حدیثی آمده است: زینب عطاره روزی به منزل پیغمبر(ص) وارد شد. وی عطر فروش بود، حضرت رسول اکرم(ص) به محض ورود به خانه با دیدن وی فرمود: «مرحبا بر تو که با فروش عطر خود منزل ما را عطرآگین کردی»، او گفت: یا رسول‌الله(ص) من نه بهر عطر فروشی بدینجا آمدم بلکه آمدم تا درباره عظمت خداوند سؤال کنم، پس از این سؤال پیغمبر اکرم(ص) شرح مفصلی را درباره خداوند شروع و عظمت او را تبیین نمود. این حدیث توسط ملاصدرا شرح و نکات دقیق آن ذکر می‌شود.
* شیخ صدوق در [[توحید صدوق|توحید]] خود از [[پیامبر صلی اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم|نبی اکرم]](ص) نقل می‌کند که: «ان الله عزوجل عموداً من یاقوت حمراء رأسه تحت العرش و اسفله علی ظهر الحوت فی الارض السابعة السفلی فاذا قال العبد لا اله الا الله اهتز العرش و تحرک العمود و تحرک الحوت فیقول الله تبارک و تعالی اسکن یا عرشی فیقول کیف اسکن و انت تغفر لقائلیها فیقول تبارک و تعالی اشهدوا ملائکتی انی قد غفرت لقائلها». ملاصدرا در تفسیر این حدیث بحث می‌کند که مقصود از عمود و سایر اصطلاحات موجود در آن سه چیز است و در حدیث چه اشاراتی است.
* شرح دو حدیث: ۱) حدیثی از [[امام صادق]](ع): «مامن امر یختلف فیه الاثنان الا وله اصل فی کتاب الله و لکن لا تبلغه عقول الرجال». با مقدمه‌ای مفصل همراه است. ۲) شرح حدیثی در فضل عالمی که از علمش مردم بهره‌مند می‌شوند.
* شرح برخی از احادیث و مسائل مهم فلسفی و عرفانی که بیشتر از ملاصدرا نقل شده است.
* شرح حدیث «کنت کنزاً مخفیاً»: این شرح به احتمال قوی فقره‌ای از مؤلفات ملاصدراست. در رفع اشکال این حدیث مطالبی به عربی تألیف گشته است. در آغاز این رساله از «محی‌الدین» یاد شده و به همین دلیل در برخی از نسخه‌ها، این رساله را (به خطا) به وی منسوب کرده‌اند.
* شرح حدیث «کنت کنزاً مخفیاً»: این شرح به احتمال قوی فقره‌ای از مؤلفات ملاصدراست. در رفع اشکال این حدیث مطالبی به عربی تألیف گشته است. در آغاز این رساله از «محی‌الدین» یاد شده و به همین دلیل در برخی از نسخه‌ها، این رساله را (به خطا) به وی منسوب کرده‌اند.


خط ۷۷: خط ۶۹:
*المسائل القدسیة و القواعد الملکوتیة: رسالة موجزی در ربوبی‌ات به زبان عربی است، در مقدمه ذکر می‌شود که مطالب از مکاشفات و واردات قلبی است و به دور از مبانی فلسفی، سفسطی، جدلی و تقلید می‌باشد. در این رساله از «کتابنا الکبیر» یعنی «اسفار» در ۲ جا نام می‌برد و ذکر می‌کند که مؤلف پیش از این، وجود را اعتباری می‌دانسته است.
*المسائل القدسیة و القواعد الملکوتیة: رسالة موجزی در ربوبی‌ات به زبان عربی است، در مقدمه ذکر می‌شود که مطالب از مکاشفات و واردات قلبی است و به دور از مبانی فلسفی، سفسطی، جدلی و تقلید می‌باشد. در این رساله از «کتابنا الکبیر» یعنی «اسفار» در ۲ جا نام می‌برد و ذکر می‌کند که مؤلف پیش از این، وجود را اعتباری می‌دانسته است.
*المشاعر: بحث‌های فلسفی راجع به شناختن واجب الوجود، صفات الهی، اصول حقایق ایمان، حکمت، کلام و... به زبان عربی است. در دیباچه یاد می‌کند که معرفت وجود و هستی‌شناسی را پایه فلسفه خود قرار داده است و اساس‌شناسایی خدا، رستاخیز، عالم مثال، اتحاد عاقل و معقول، جامعیت بسیط الحقیقة، اشتداد وجود و مانند این‌ها را بر روی همان هستی‌شناسی می‌گذارد. پیداست کتاب مربوط به آغاز جوانی فیلسوف شیرازی نیست چنانکه می‌گوید: «پیش از این ماهیت را اصیل می‌پنداشتم تا اینکه از آن برگشتم و به اصالت وجود گرائیدم».
*المشاعر: بحث‌های فلسفی راجع به شناختن واجب الوجود، صفات الهی، اصول حقایق ایمان، حکمت، کلام و... به زبان عربی است. در دیباچه یاد می‌کند که معرفت وجود و هستی‌شناسی را پایه فلسفه خود قرار داده است و اساس‌شناسایی خدا، رستاخیز، عالم مثال، اتحاد عاقل و معقول، جامعیت بسیط الحقیقة، اشتداد وجود و مانند این‌ها را بر روی همان هستی‌شناسی می‌گذارد. پیداست کتاب مربوط به آغاز جوانی فیلسوف شیرازی نیست چنانکه می‌گوید: «پیش از این ماهیت را اصیل می‌پنداشتم تا اینکه از آن برگشتم و به اصالت وجود گرائیدم».
 
*[[مفاتیح الغیب]]: ملاصدرا در این کتاب درصدد بیان مبدأ و معاد، اسرار و نکات عرفانی مستفاد از قرآن است که در نوع خود کم‌نظیر است. وی ابتدا یک دوره فلسفه الهی را بر پایه مبانی خود در اسفار و شواهد ربوبیه ذکر می‌کند؛ علم الهی را به تعریف می‌کشد و سپس مسائل آن را شرح می‌دهد و در ضمن این شرح، مباحث فلسفی دیگر را مورد توجه قرار می‌دهد.این کتاب همچون مقدمه‌ای برای تفسیر صدرا محسوب می‌گردد.
*الواردات القلبیة فی معرفة الربوبیة: رساله‌ای عرفانی ـ فلسفی به زبان عربی مشابه کتاب «شواهد الربوبیة» است در ابوابِ «خداشناسی، اثبات صانع، وجود، علم واجب‌الوجود، آیا صادر از واجب الوجود خیر محض است یا خیر مستولی بر شرّ؟»
*الواردات القلبیة فی معرفة الربوبیة: رساله‌ای عرفانی ـ فلسفی به زبان عربی مشابه کتاب «شواهد الربوبیة» است در ابوابِ «خداشناسی، اثبات صانع، وجود، علم واجب‌الوجود، آیا صادر از واجب الوجود خیر محض است یا خیر مستولی بر شرّ؟»


Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۰۴۷

ویرایش