پرش به محتوا

زبیر بن عوام: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۷۴۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۴ آوریل ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mashg
imported>Mashg
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۰: خط ۳۰:
==ازدواج با دختر ابوبکر==
==ازدواج با دختر ابوبکر==
زبیر با [[اسماء دختر ابوبکر]] ازدواج کرد.<ref>سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۲۱۷.</ref> این ازدواج را اولین ازدواج از طریق [[متعه]] دانسته‌اند.<ref>ابن عبد ربه، العقد الفرید، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۱۴؛ طحاوی حنفی، شرح معانی الاثار، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۴.</ref> او پس از چندی اسماء را [[طلاق]] داد.<ref>نک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵۳؛ ابن قتیبه دینوری، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۱۷۳.</ref> برخی نیز گفته‌اند زبیر وی را به شدت زد و وی به پسرش عبد الله پناه برد٬ زبیر تهدید کرد اگر جلو بیاید مادرش را طلاق خواهد داد لیکن عبد الله آمد و مادرش را از دست او خلاص کرد. پس اسماء تا آخر عمر پیش وی ماند.<ref> ابن اثیر٬ اسد الغابه، ۱۴۰۹ق٬ ج۶، ص۱۰</ref>
زبیر با [[اسماء دختر ابوبکر]] ازدواج کرد.<ref>سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۲۱۷.</ref> این ازدواج را اولین ازدواج از طریق [[متعه]] دانسته‌اند.<ref>ابن عبد ربه، العقد الفرید، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۱۴؛ طحاوی حنفی، شرح معانی الاثار، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۴.</ref> او پس از چندی اسماء را [[طلاق]] داد.<ref>نک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۵۳؛ ابن قتیبه دینوری، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۱۷۳.</ref> برخی نیز گفته‌اند زبیر وی را به شدت زد و وی به پسرش عبد الله پناه برد٬ زبیر تهدید کرد اگر جلو بیاید مادرش را طلاق خواهد داد لیکن عبد الله آمد و مادرش را از دست او خلاص کرد. پس اسماء تا آخر عمر پیش وی ماند.<ref> ابن اثیر٬ اسد الغابه، ۱۴۰۹ق٬ ج۶، ص۱۰</ref>
 
==در زمان پیامبر==
==اسلام زبیر==
===اسلام زبیر===
منابع تاریخی، اسلام زبیر را بعد از مسلمان شدن [[ابوبکر بن ابوقحافه|ابوبکر]] نوشته‌اند، بعضی گفته‌اند وی در آن هنگام ۸ ساله بوده است<ref>مقدسی، البدء والتاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۸۳.</ref> اما بعضی دیگر از مورخان وی را در آن هنگام نوجوانی ۱۵ ساله دانسته‌اند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۵۱۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۹۸.</ref> در گزارشی عنوان شده که وی با [[حضرت علی(ع)]] هم‌سن بوده است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۵۱۱.</ref> که در این صورت نمی‌تواند در سن هشت‌سالگی اسلام آورده باشد و به نظر همان ۱۵ سالگی درست می‌نماید.{{مدرک}}
منابع تاریخی، اسلام زبیر را بعد از مسلمان شدن [[ابوبکر بن ابوقحافه|ابوبکر]] نوشته‌اند، بعضی گفته‌اند وی در آن هنگام ۸ ساله بوده است<ref>مقدسی، البدء والتاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۸۳.</ref> اما بعضی دیگر از مورخان وی را در آن هنگام نوجوانی ۱۵ ساله دانسته‌اند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۵۱۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۹۸.</ref> در گزارشی عنوان شده که وی با [[حضرت علی(ع)]] هم‌سن بوده است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۵۱۱.</ref> که در این صورت نمی‌تواند در سن هشت‌سالگی اسلام آورده باشد و به نظر همان ۱۵ سالگی درست می‌نماید.{{مدرک}}


زبیر را پنجمین یا ششمین گرونده به اسلام می‌دانند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۵.</ref> از آنجا که نوه‌اش [[هشام بن عروة بن زبیر]]، اسلام آوردن وی را گزارش کرده است<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۴۵۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۵.</ref> بدین سبب احتمال اینکه درباره زمان اسلام آوردن او اغراق شده باشد، وجود دارد.<ref> فلاح زاده، «جایگاه ونقش آل زبیر در تاریخ اسلام»، ص۱۲۳.</ref>
زبیر را پنجمین یا ششمین گرونده به اسلام می‌دانند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۵.</ref> از آنجا که نوه‌اش [[هشام بن عروة بن زبیر]]، اسلام آوردن وی را گزارش کرده است<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۴۵۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۵.</ref> بدین سبب احتمال اینکه درباره زمان اسلام آوردن او اغراق شده باشد، وجود دارد.<ref> فلاح زاده، «جایگاه ونقش آل زبیر در تاریخ اسلام»، ص۱۲۳.</ref>


==در زمان پیامبر==
برخی از مورخین روایت کرده اند که پیامبر فرمود: «الزُّبَیْرُ ابْنُ عَمَّتِی، وَ حَوَارِییَّ مِنْ أُمَّتِی‏»<ref>شیبانی، مسند احمد، ۱۴۲۱ق٬ ج۲۲، ص ۲۷۲</ref>؛یعنی زبیر پسر عمه و یاورم از امت من است.
:'''قبل از هجرت'''
این روایت در منابع اولیه شیعی نقل نشده است،<ref>مدنی شیرازی، الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول‏،۱۳۸۴ش٬ ج۷، ص ۳۴۵</ref> اما با فرض پذیرش سند روایت، تشبیه زبیر به «حواری»، به جهت یاری رساندن و کمک‌های او به پیامبر(ص) بوده است.<ref>راغب أصفهانى، مفردات ألفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق٬ ص۲۶۳</ref>
 
===قبل از هجرت===
اخبار زیادی درباره زبیر قبل از [[هجرت]] وجود ندارد جز اینکه وی جزء [[هجرت به حبشه|مهاجرین به حبشه]] به شمار آمده است.<ref> تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۱۵.</ref> هنگامی که زبیر و دیگر مهاجرین به حبشه در آنجا به سر می‌بردند شایع شد که [[قریش]] به [[اسلام]] گرویده‌اند، بدین جهت بعضی از مهاجرین از جمله زبیر به [[مکه]] بازگشتند.<ref>تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۱۵.</ref>
اخبار زیادی درباره زبیر قبل از [[هجرت]] وجود ندارد جز اینکه وی جزء [[هجرت به حبشه|مهاجرین به حبشه]] به شمار آمده است.<ref> تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۱۵.</ref> هنگامی که زبیر و دیگر مهاجرین به حبشه در آنجا به سر می‌بردند شایع شد که [[قریش]] به [[اسلام]] گرویده‌اند، بدین جهت بعضی از مهاجرین از جمله زبیر به [[مکه]] بازگشتند.<ref>تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۱۵.</ref>
 
===پیمان برادری===
:'''پیمان برادری'''
یکی از اقداماتی که پیامبر(ص) پس از [[هجرت به مدینه]]، انجام داد برقراری [[عقد اخوت]] بین مسلمانان بود، در آن هنگام، بین زبیر و [[عبدالله بن مسعود]] پیمان برادری بسته شد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۵.</ref> در روایتی دیگر، پیمان برادری میان زبیر و [[سلمه بن سلامه بن وقش|سَلَمَة بن سَلامَة بن وَقش]] یاد شده است.<ref> تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۲۳.</ref>
یکی از اقداماتی که پیامبر(ص) پس از [[هجرت به مدینه]]، انجام داد برقراری [[عقد اخوت]] بین مسلمانان بود، در آن هنگام، بین زبیر و [[عبدالله بن مسعود]] پیمان برادری بسته شد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۵.</ref> در روایتی دیگر، پیمان برادری میان زبیر و [[سلمه بن سلامه بن وقش|سَلَمَة بن سَلامَة بن وَقش]] یاد شده است.<ref> تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۲۳.</ref>
 
===حضور در غزوه‌ها===
==حضور در غزوه‌ها==
گفته شده است که زبیر در هیچ یک از غزوات غایب نبوده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹ ٬ ص۴۲۰</ref> حضور او در [[جنگ بدر]]،<ref>سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۲۱۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۷.</ref> [[غزوه احد|احد]] و [[فتح مکه]] گزارش شده است.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۷.</ref>
حضور زبیر در [[جنگ بدر]]،<ref>سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۲۱۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۷.</ref> [[غزوه احد|احد]] و [[فتح مکه]] گزارش شده است.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۷۷.</ref>


==زبیر و خلفا==
==زبیر و خلفا==
خط ۶۴: خط ۶۴:
==زبیر و حضرت علی(ع)==
==زبیر و حضرت علی(ع)==
===راوی حدیث غدیر===
===راوی حدیث غدیر===
'''ابن عقده''' در ''کتاب الولایه''<ref>ابن عقده٬ کتاب الولایه٬ ۱۴۲۴ق٬ ص ۱۵۰ و ۱۶۴</ref>٬ امام حافظ جزری شافعی در ''اسنی المطالب''<ref>جزری شافعی٬اسنی المطالب٬ مکتبة الإمام أمیرالمؤمنين علي٬ ص ۴۸ </ref>زبیر را از جمله راویان حدیث غدیر ذکر کرده اند. نیز نقل شده چون علی در [[شورای شش نفره]] [[عمر بن خطاب|عمر]] آنان را قسم داد که آیا شنیده اند که رسول خدا درباره من فرمود [[حدیث غدیر|«{{عربی|مَنْ کُنْتُ مَولاهُ فَهذا عَلِی مَولاهُ}}» ]]؟ زبیر و نیز بقیه سخن آن حضرت را تایید کردند.<ref>ابن عقده٬ کتاب الولایه٬ ۱۴۲۴ق٬ ص ۱۶۴</ref>
'''ابن عقده''' در ''کتاب الولایه'' زبیر را از جمله راویان حدیث غدیر ذکر کرده است. نیز نقل کرده چون علی در [[شورای شش نفره]] [[عمر بن خطاب|عمر]] آنان را قسم داد که آیا شنیده اند که رسول خدا درباره من فرمود [[حدیث غدیر|«{{عربی|مَنْ کُنْتُ مَولاهُ فَهذا عَلِی مَولاهُ}}» ]]؟ زبیر و نیز بقیه سخن آن حضرت را تایید کردند.<ref>ابن عقده٬ کتاب الولایه٬ ۱۴۲۴ق٬ ص ۱۵۰ و ۱۶۴</ref>
===حضور در تدفین حضرت زهرا(س)===
===شورش بر علیه علی===
زبیر پسر عمه حضرت علی(ع) بود و رابطه وی با امام داری فراز و نشیب‌های زیادی است. وی از مدافعان حضرت علی(ع) در سقیفه بود، همچنین او از شهود وصیت [[حضرت زهرا(س)]] بوده<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴۴.</ref> و در هنگام دفن حضرت زهرا(س) حضور داشت<ref>فتال النیشابوری، روضة الواعظین، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴۹.</ref> و در [[شورای شش نفره]] به حضرت علی(ع) رای داد.
زبیر پسر عمه حضرت علی(ع) بود و رابطه وی با امام داری فراز و نشیب‌های زیادی است. وی از مدافعان حضرت علی(ع) در سقیفه بود، همچنین او از شهود وصیت [[حضرت زهرا(س)]] بوده<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴۴.</ref> و در هنگام دفن حضرت زهرا(س) حضور داشت<ref>فتال النیشابوری، روضة الواعظین، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴۹.</ref> و در [[شورای شش نفره]] به حضرت علی(ع) رای داد.
===شورش بر علیه علی===
 
پس از قتل عثمان، جمعیت زیادی که طلحه و زبیر نیز در میان آنان بودند، به خانه حضرت علی(ع) هجوم برده و گفتند ما آمده‌ایم تا با شما به خلافت [[بیعت]] کنیم. پس از اصرار زیاد، حضرت علی(ع) پذیرفت.<ref> مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۰.</ref> زبیر در این واقعه به همراهی طلحه، بیعت [[مهاجران]] را تضمین کرد<ref>یعقوبی، تاریخ، دار صادر، ج۲، ص۱۶۷.</ref> اما دیری نپایید که از نظر خود برگشت و به مخالفت با خلافت حضرت علی برخاست.<ref>یعقوبی، تاریخ، دار صادر، ج۲، ص۱۶۹.</ref> زبیر به همراه طلحه وقتی شنید [[عایشه]] نیز در مکه نسبت به انتخاب حضرت علی(ع) به خلافت ناخشنود است، به بهانه [[عمره]] از [[مدینه]] بیرون آمدند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، صج۲ ٬ ص۱۸۰</ref>
پس از قتل عثمان، جمعیت زیادی که طلحه و زبیر نیز در میان آنان بودند، به خانه حضرت علی(ع) هجوم برده و گفتند ما آمده‌ایم تا با شما به خلافت [[بیعت]] کنیم. پس از اصرار زیاد، حضرت علی(ع) پذیرفت.<ref> مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۰.</ref> زبیر در این واقعه به همراهی طلحه، بیعت [[مهاجران]] را تضمین کرد<ref>یعقوبی، تاریخ، دار صادر، ج۲، ص۱۶۷.</ref> اما دیری نپایید که از نظر خود برگشت و به مخالفت با خلافت حضرت علی برخاست.<ref>یعقوبی، تاریخ، دار صادر، ج۲، ص۱۶۹.</ref> زبیر به همراه طلحه وقتی شنید [[عایشه]] نیز در مکه نسبت به انتخاب حضرت علی(ع) به خلافت ناخشنود است، به بهانه [[عمره]] از [[مدینه]] بیرون آمدند.{{مدرک}}


امام علی(ع) هنگام خروج آنان فرمود: ایشان برای زیارت [[خانه خدا]] نمی‌روند، بلکه به قصد مکر و حیله و خیانت مسافرت می‌کنند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۳۲.</ref>
امام علی(ع) هنگام خروج آنان فرمود: ایشان برای زیارت [[خانه خدا]] نمی‌روند، بلکه به قصد مکر و حیله و خیانت مسافرت می‌کنند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۳۲.</ref>
خط ۱۰۲: خط ۱۰۲:


===دیگر فرزندان===
===دیگر فرزندان===
علمای [[نسب شناسی|انساب]] فرزندان زبیر به جز عبدالله  را ۱۰ پسر و ۹ دختر گزارش کرده‌اند. اسامی دیگر فرزندان زبیر به شرح زیر می‌باشد: عروه که داماد [[حکم بن ابی العاص|حکم بن ابی العاص اموی]] شد. <ref>ابن سعد٬الطبقات الكبرى، ۱۴۱۰ق٬ ج۵ ٬ ص۳۷۴</ref> [[مصعب بن زبیر|مصعب]]، منذر، عمر، عبيدة، جعفر، عامر، عمير، حمزة<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۲ ٬ ص ۵۱۰ </ref>٬ عمرو که در سپاه بنی امیه بر علیه برادرش عبد الله بود لیکن با یزید بیعت نکرد. اما در خلافت او رئیس شرطه مدینه شد.<ref>زركلى٬ خير الدين٬ الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و  المستعربين و المستشرقين، ۱۹۸۹م٬ ج۵ ٬ ص۷۷</ref> مهاجر و خالد. اما نام دختران زبیر عبارت است از: خدیجه کبری، ام حسن، عایشه، حبیبه، سوده، هند، رمله٬ زینب و خدیجه صغری<ref>ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ۱۴۱۲ق٬ ج۵ ٬ ص۱۰۷</ref>
علمای [[نسب شناسی|انساب]] فرزندان زبیر به جز عبدالله  را ۱۰ پسر و ۹ دختر گزارش کرده‌اند. اسامی دیگر فرزندان زبیر به شرح زیر می‌باشد.{{مدرک}} بر این اساس پسران او عبارتند از: عروه که داماد [[حکم بن ابی العاص|حکم بن ابی العاص اموی]] شد. <ref>ابن سعد٬الطبقات الكبرى، ۱۴۱۰ق٬ ج۵ ٬ ص۳۷۴</ref> [[مصعب بن زبیر|مصعب]]، منذر، عمر، عبيدة، جعفر، عامر، عمير، حمزة<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ۱۴۱۲ق٬ ج۲ ٬ ص ۵۱۰ </ref>٬ عمرو که در سپاه بنی امیه بر علیه برادرش عبد الله بود لیکن با یزید بیعت نکرد. اما در خلافت او رئیس شرطه مدینه شد.<ref>زركلى٬ خير الدين٬ الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و  المستعربين و المستشرقين، ۱۹۸۹م٬ ج۵ ٬ ص۷۷</ref> مهاجر و خالد و دختران او: خدیجه کبری، ام حسن، عایشه، حبیبه، سوده، هند، رمله٬ زینب و خدیجه صغری<ref>ابن الجوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ۱۴۱۲ق٬ ج۵ ٬ ص۱۰۷</ref>


==دارایی==
==دارایی==
خط ۱۳۹: خط ۱۳۹:
* مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب ومعادن الجوهر، قم،‌ دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۹۸۴م.
* مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب ومعادن الجوهر، قم،‌ دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۹۸۴م.
* یعقوبی، احمد بن ابی اسحاق، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
* یعقوبی، احمد بن ابی اسحاق، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
* جزری شافعی٬ محمد بن محمد٬ اسنی المطالب فی مناقب الامام علی بن ابیطالب٬ اصفهان٬ مکتبة الإمام أمیرالمؤمنين علي(ع) العامة٬ چ۱.
*ابن عقده، احمد بن محمد٬ کتاب الولایه٬ قم٬ دليل ما٬ ۱۴۲۴ق.
* شیبانی، أبو عبد الله أحمد بن محمد، مسند احمد، تحقیق: الأرنؤوط، شعیب، مرشد، عادل و دیگران، بیروت، مؤسسة الرسالة،  چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
* مدنی شیرازی، على خان بن أحمد، الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول‏، مشهد، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث‏،  چاپ اول‏، ۱۳۸۴ش.
* راغب أصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏، محقق و مصحح: داوودى، صفوان عدنان، بیروت، دار القلم، الدار الشامیة،  چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۱۷۱: خط ۱۷۶:
[[ur:زبیر بن عوام]]
[[ur:زبیر بن عوام]]
[[id:Zubair bin 'Awwam]]
[[id:Zubair bin 'Awwam]]
[[Category:بدریون]]
[[Category:مهاجران به مدینه]]
[[Category:مهاجران به حبشه]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]]
[[Category:کشتگان جنگ جمل]]
[[Category:اصحاب جمل]]
[[Category:بدریون]]
[[Category:مهاجران به مدینه]]
[[Category:مهاجران به حبشه]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]]
[[Category:کشتگان جنگ جمل]]
[[Category:اصحاب جمل]]
[[Category:بدریون]]
[[Category:مهاجران به مدینه]]
[[Category:مهاجران به حبشه]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]]
[[Category:کشتگان جنگ جمل]]
[[Category:اصحاب جمل]]
[[Category:بدریون]]
[[Category:مهاجران به مدینه]]
[[Category:مهاجران به حبشه]]
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت الف]]
[[Category:کشتگان جنگ جمل]]
[[Category:اصحاب جمل]]


[[رده:بدریون]]
[[رده:بدریون]]
کاربر ناشناس