دانیال (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها

از جزئیات تولد و کودکی دانیال اطلاعی در دست نیست. آن‌چه نام وی را در تاریخ انبیاء برجسته کرده، ماجرای اسارت قوم بنی اسرائیل است. مطابق روایتی مشهور، در حمله نبوکد نصر([[بخت النصر]]) به [[بیت المقدس]] چند جوان برگزیده قوم یهود مطابق رسم آن دوران به اسارت فاتحان جنگ در آمدند، که یکی از آن‌ها دانیال بود. دانیال با تعبیر خواب پادشاه بابل، به مقام وزارت رسید. پس از آن، پادشاه سرزمین پارس به بابل حمله کرد و اسیران بنی اسرائیل را آزاد ساخت. دانیال به دربار پارسیان رفت و آن‌جا نیز به مقام بالایی دست یافت. سرانجام در شوش- پایتخت زمستانی هخامنشیان- دیده از جهان فرو بست و در همان مکان به خاک سپرده شد.<ref>راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۰۹ ق، ص ۲۲۴- ۲۲۶.</ref>

شماری از [[تفسیر|مفسران]] در تفسیر آیات نخست [[سوره اسراء]]، که به طغیان و مجازات [[بنی اسرائیل]] اشاره دارد، ماجرای حمله بخت النصر به [[بیت المقدس]] و اسارت [[قوم یهود|یهودیان]] به دست وی را ذکر کرده اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۶، ۱۴۱۵ق، ص۲۲۰؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، ۱۴۳۰، ص۴۴؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۲، ۱۳۷۰، ص۲۶.</ref> [[علامه طباطبایی]] در بحثی نسبتا مفصل و بدون اشاره به نام دانیال، حمله کورش به بابل را عامل نجات یهودیان، بازگشت آنان به بیت المقدس و رونق گرفتن دوباره آئین آنان معرفی می‌کند. به روایت علامه طباطبایی، زمان وقوع این حوادث «چهارصد و پنجاه و اندی قبل از میلاد بوده است.»<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۳۰، ص ۴۴.</ref>  

[[علامه مجلسی]] با ذکر روایات مختلف به سرگذشت دانیال می‌پردازد. شماری از این روایات در جهت تایید روایت مشهور(اسارت دانیال در حمله بخت النصر به بیت المقدس) قرار دارند و شماری دیگر با آن متفاوت‌اند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۱۴، ص ۳۵۱- ۳۷۹.</ref> [[قطب راوندی|راوندی]] نیز ماجرای اسارت دانیال به دست بخت النصر را بیان کرده و ماجرای خواب بخت النصر و تعبیر آن توسط دانیال را با چند روایت مختلف نقل کرده است.<ref>راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۰۹ ق، ص ۲۲۴- ۲۲۶.</ref>  

با این حال قصه دانیال و بخت النصر به شکل کاملا متفاوتی هم روایت شده است. در روایتی که نیسابوری در قصص الانبیاء خود بیان کرده، دانیال در عهد کودکی بخت النصر به وی گفته است: «ترا با من عهدی باید کرد که چون پادشاه گردی کسان مرا نیازاری.» در ادامه این روایت آمده است که «پس چون[بخت النصر] به بیت المقدس آمد دانیال را طلب کرد نیافت، چه او از دنیا رحیل کرده بود. نبیره او را بخواند و ندیم خویش کرد.»<ref>نیسابوری، قصص الانبیاء، ۱۳۸۲، ص ۳۶۰ - ۳۶۱.</ref>

در [[تورات|عهد عتیق]] کتابی به نام دانیال وجود دارد که به سرگذشت وی می‌پردازد. وقایع این کتاب با روایت مشهور منطبق است.<ref>کتاب مقدس عهد عتیق، ۱۹۲۰، ص ۱۲۸۴- ۱۳۱۰</ref>

در مورد علم تعبیر خواب دانیال اختلافی نیست. با آن‌که کتاب مستقلی از وی در این موضوع به جا نمانده است، با این حال تقریبا در تمام کتاب‌هایی که مسلمانان درباره تعبیر خواب نگاشته‌اند، به تعابیر دانیال نبی اشاره شده است. گفته می‌شود کتاب تعبیر خواب دانیال به زبان عبری موجود بوده و در عهد [[عباسیان]] به عربی ترجمه شده است.<ref>تفلیسی، تعبیر خواب، ۱۳۸۴، ص ۵.</ref> مورخان در کنار تعبیر خواب، مواردی از قضاوت‌های ممتاز این پیامبر را نیز ثبت کرده‌اند.<ref>راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۰۹ ق، ص  ۲۲۸.</ref>

بنا بر قول مشهور میان مورخان، مقبره کنونی واقع در شوش، محل دفن دانیال نبی است. اما در کنار این قول مشهور، اقوال دیگری نیز مطرح شده است که طبق آن‌ها [[عراق]] و [[مصر]] و [[ترکیه]] به عنوان مدفن دانیال معرفی می‌شود. بنا بر یک قول دیگر، تیمور لنگ پس از حمله به ایران، بقایای جسد دانیال را با خود به [[سمرقند]] برده و مقبره کنونی منسوب به این پیامبر را در سمرقند بنا نهاده است.<ref>نک: بلاذری، ۱۳۶۴، ص ۱۳۴؛ مستوفی، ۱۳۳۶، ص ۱۰۹.</ref>

* راوندی، قطب الدین، قصص الانبیاء، تحقیق غلامرضا عرفانیان، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة، ۱۴۰۹ق.

* طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، قم، منشورات جماعة المدرسین، ۱۴۳۰.

* طبرسی، مجمع البیان، ج۶، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق.

* کتاب مقدس عهد عتیق، ترجمه فارسی از چاپ لندن، ۱۹۲۰.

*‌ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۴، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.