کاربر ناشناس
طاغوت: تفاوت میان نسخهها
←در روایات
imported>Aghaie (←پانویس) |
imported>Aghaie |
||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
وات، طاغی را کسی دانسته است که بدون توجه به موانع، بخصوص موانع و ملاحظات اخلاقی و مذهبی، به راه خود میرود و اجازه نمیدهد چیزی سدّ راهش شود و اطمینان بیپایانی به تواناییهای خود دارد. براساس آیات قرآن، این واژه بر فقدان حس مخلوقیت بنده در برابر خالق دلالت میکند و با بیاعتنایی و تکذیب پروردگار مرتبط است.<ref>وات، ص66-67.</ref> | وات، طاغی را کسی دانسته است که بدون توجه به موانع، بخصوص موانع و ملاحظات اخلاقی و مذهبی، به راه خود میرود و اجازه نمیدهد چیزی سدّ راهش شود و اطمینان بیپایانی به تواناییهای خود دارد. براساس آیات قرآن، این واژه بر فقدان حس مخلوقیت بنده در برابر خالق دلالت میکند و با بیاعتنایی و تکذیب پروردگار مرتبط است.<ref>وات، ص66-67.</ref> | ||
==در روایات== | ==در روایات== | ||
در منابع روایی، طاغوت و جمع آن طواغیت و نیز طاغیه و جمع آن طواغی،<ref>رجوع کنید به ابن منظور، ذیل« طغی».</ref> فراوان به کار رفته است. | در منابع روایی، طاغوت و جمع آن طواغیت و نیز طاغیه و جمع آن طواغی،<ref>رجوع کنید به ابن منظور، ذیل« طغی».</ref> فراوان به کار رفته است. | ||
در برخی احادیث آمده است که در دوران جاهلیت، اعراب بعضی از داوریهای خود را نزد طواغیت میبردند. به نقل بخاری<ref>بخاری، صحیح، ج 5 ص 180.</ref> از جابر، طواغیتی که نزد ایشان داوری میشد در هر قبیلهای وجود داشت و آنان کاهنانی بودند که شیطان بر ایشان نازل میشد. | در برخی احادیث آمده است که در دوران جاهلیت، اعراب بعضی از داوریهای خود را نزد طواغیت میبردند. به نقل بخاری<ref>بخاری، صحیح، ج 5 ص 180.</ref> از جابر، طواغیتی که نزد ایشان داوری میشد در هر قبیلهای وجود داشت و آنان کاهنانی بودند که شیطان بر ایشان نازل میشد. | ||
ابن هشام<ref>ابن هشام، ج2 ص 368.</ref> به نقل از ابن اسحاق، سبب نزول آیۀ 60 سورۀ نساء را چنین دانسته است که در نزاع میان گروهی از منافقان با برخی مسلمانان، گروه مسلمان آنان را به داوری نزد رسول خدا دعوت کردند، اما منافقان پیشنهاد کردند که داوری را نزد کاهنان، که داوران زمان جاهلیت بودند، ببرند. | ابن هشام<ref>ابن هشام، ج2 ص 368.</ref> به نقل از ابن اسحاق، سبب نزول آیۀ 60 سورۀ نساء را چنین دانسته است که در نزاع میان گروهی از منافقان با برخی مسلمانان، گروه مسلمان آنان را به داوری نزد رسول خدا دعوت کردند، اما منافقان پیشنهاد کردند که داوری را نزد کاهنان، که داوران زمان جاهلیت بودند، ببرند. | ||
اما در روایات دیگری، لفظ طاغیة برای بت منات در جاهلیت به کار رفته و گفته شده که آیۀ 158 سورۀ بقره – که دربارۀ سعی بین صفا و مروه است – درخصوص عدهای از انصار نازل شده است که پیش از اسلام آوردن، برای منات تهلیل میگفتند.<ref>رجوع کنید به بخاری، ج2 ص 169؛ مسلم نيشابوری، ج4 ص 69.</ref> | اما در روایات دیگری، لفظ طاغیة برای بت منات در جاهلیت به کار رفته و گفته شده که آیۀ 158 سورۀ بقره – که دربارۀ سعی بین صفا و مروه است – درخصوص عدهای از انصار نازل شده است که پیش از اسلام آوردن، برای منات تهلیل میگفتند.<ref>رجوع کنید به بخاری، ج2 ص 169؛ مسلم نيشابوری، ج4 ص 69.</ref> | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
در روایتی از پیامبر اکرم نقل شده است که به طواغی قسم نخورید.<ref>مسلم نیشابوری، ج5، ص82.</ref> نووی، <ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ج11، ص 108.</ref> با توضیحاتی، آن را بتها معنا کرده است. در برخی روایات نیز این مبحث با موضوعات غیبی ارتباط یافته و مثلاً ابن أبی شيبه<ref>ابن أبی شيبه، المصنف، ج7، ص 254؛ ج8، ص 604.</ref> از انس بن مالک نقل کرده است که در آغاز ملوک بر سر کار خواهند آمد، سپس جباران و سپس طواغیت. | در روایتی از پیامبر اکرم نقل شده است که به طواغی قسم نخورید.<ref>مسلم نیشابوری، ج5، ص82.</ref> نووی، <ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ج11، ص 108.</ref> با توضیحاتی، آن را بتها معنا کرده است. در برخی روایات نیز این مبحث با موضوعات غیبی ارتباط یافته و مثلاً ابن أبی شيبه<ref>ابن أبی شيبه، المصنف، ج7، ص 254؛ ج8، ص 604.</ref> از انس بن مالک نقل کرده است که در آغاز ملوک بر سر کار خواهند آمد، سپس جباران و سپس طواغیت. | ||
==رویکرد شیعیان== | |||
در منابع حدیثی شیعه، لفظ طاغوت پرکاربردتر از منابع اهل سنّت است و سخن از طاغوت و طاغیه به مفاهیم و موضوعات هم عصر با صدور روایات نزدیک است و اغلب بر حاکمان ستمگر تطبیق داده شده است.<ref>رجوع کنید به صفارقمی، ص۱۴۴- ۱۴۵؛ کلینی، کافی، ج۱ ص۲۶۱- ۲۶۲، ۳۱۹، ۴۷۷.</ref> | |||
در روایتی، پیروان ائمه علیهم السلام دستور یافتهاند که مراقب فتنۀ طاغوتها و پیروان آنها باشند، زیرا آنان فریفتۀ حُطام دنیا شدهاند.<ref>کلینی، کافی، ج۸، ص۱۵.</ref> | |||
ابن بابویه،<ref>ابن بابویه، صفات الشیعة، ص۲۹-۳۰.</ref> در روایتی از امام صادق علیهالسلام، یکی از شش ویژگی اختصاصی شیعیان را برائت از طاغوتها برشمرده و حتی علت غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را وجود طاغوتها دانسته است.<ref>همو، کمال الدین، ص۲۶.</ref> | |||
روایات بسیاری از این دست در ابواب حرمت و کراهت مراجعه به قاضی، حاکم و سلطان ظالم دیده میشود.<ref>برای نمونه، رجوع کنید به کلینی، کافی، ج۷، ص۴۱۱-۴۱۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۱۱-۱۶.</ref> | |||
بنابراین روایات – که در آنهاگاه از حکام و قضات و سلاطین با عنوان طاغوت نام برده شده – هرگونه مراجعه به طاغوت و داوری خواستن از او، حتی اگر برای گرفتن حق خود باشد، ممنوع و حرام است، که فقها استثنائاً آن را مورد بحث و بررسی قرار دادهاند.<ref>برای نمونه، رجوع کنید به فاضل هندی، کشف اللثام عن قواعد الاحکام، ج۱۰، ص۷-۸؛ انصاری، القضاء و الشهادات، ص۶۱-۶۴؛ آشتیانی، کتاب القضاء، ص۲۰-۲۲.</ref> | |||
در برخی از روایات شیعه، جبت و طاغوت به دشمنان اهل بیت علیهم السلام تأویل شده،<ref>برای نمونه، رجوع کنید به مجلسی، بحارالانوار، ج۳۰، ص۱۸۷-۱۸۸؛ ج۳۱، ص۶۰۰-۶۰۱.</ref> و در برخی از زیارت نامههای مأثور، به برائت از جبت و طاغوت و لات و عُزَّی و دیگر بتها و شیاطین، شهادت داده شده است.<ref>برای نمونه، رجوع کنید به مجلسی، بحارالانوار، ج۹۶، ص۱۹۰، ۱۹۳؛ ج۹۷، ص۲۰۶، ۲۹۵.</ref> | |||
روایات دیگری نیز نقل شده که راجع به علائم ظهور و دوران غیبت است و براساس آن، هر بیرقی که پیش از قیام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برپا شود، صاحب آن طاغوت است.<ref>کلینی، کافی، ج۸، ص۲۹۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۴۳.</ref> | |||
==عصر حاضر== | |||
در دوران معاصر و به خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، واژۀ طاغوت در ادبیات ایران و جهان اسلام کاربرد وسیعی یافته است. امام خمینی اغلب این کلمه را برای شاهان پهلوی و درباریان فاسد آنها به کار میبرد، اما امروزه این واژه در جهان اسلام برای هر شخص، گروه، یا حکومتی که چهرۀ ضداسلامی داشته باشد و از ارزشهای مادّی و ضد دینی غرب حمایت کند، به کار میرود. همچنین کسانی که همچون عوامل و وابستگان غرب، سعی در مهم جلوه دادن ارزشهای غربی و نظام سکولار آن دارند، به این نام خوانده میشوند.<ref>دانشنامۀ جهان نوین اسلام، ذیل مادّه؛ د. خاورمیانۀ معاصر، ذیل «طاغوتی ».</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} |