پرش به محتوا

نماز جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها

۸۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۴ نوامبر ۲۰۱۸
جز
تمیزکاری
جز (افزایش منبع)
جز (تمیزکاری)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[مهر]]|روز=[[۲۵]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=Shamsoddin  }}
{{احکام}}
{{احکام}}
[[پرونده:نماز جماعت در مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|300px|نماز جماعت در [[مسجدالحرام]]]]
[[پرونده:نماز جماعت در مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|300px|نماز جماعت در [[مسجدالحرام]]]]
خط ۱۱: خط ۱۰:


==اهمیت==
==اهمیت==
نماز جماعت از مستحبات مؤکد دین اسلام است<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> و در روایات ترک بدون عذر آن از عوامل عدم قبولی [[نماز]] و بی‌توجهی به آن و به‌منزله کوچک شمردن خداوند دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۹۵.</ref> در قرآن به طور مستقیم به نماز جماعت اشاره نشده اما فقیهان در ذیل باب فضیلت نماز جماعت به آیه «وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکعُوا مَعَ الرَّاکعین»<ref>سوره بقره، آیه۴۳.</ref> اشاره کرده‌اند<ref>صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۱، ص۳۷۵.</ref> برخی از مفسران نیز رکوع دسته‌جمعی در این آیه را کنایه از نماز جماعت دانسته‌اند.<ref>کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۹؛ ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۳، ص۲۵۵.</ref> همچنین برخی از جوامع حدیثی بابی را به فضلیت نماز جماعت و احکام آن اختصاص داده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۱-۳۸۷؛ صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۱، ص۳۷۵-۴۰۹.</ref>  
نماز جماعت از مستحبات مؤکد دین اسلام است<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ وسایل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> و در روایات ترک بدون عذر آن از عوامل عدم قبولی [[نماز]] و بی‌توجهی به آن و به‌منزله کوچک شمردن خداوند دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۹۵.</ref> در [[قرآن]] به طور مستقیم به نماز جماعت اشاره نشده اما فقیهان در ذیل باب فضیلت نماز جماعت به آیه «وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکعُوا مَعَ الرَّاکعین»<ref>سوره بقره، آیه۴۳.</ref> اشاره کرده‌اند<ref>صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۱، ص۳۷۵.</ref> برخی از مفسران نیز رکوع دسته‌جمعی در این آیه را کنایه از نماز جماعت دانسته‌اند.<ref>کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۹؛ ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۳، ص۲۵۵.</ref> همچنین برخی از جوامع حدیثی بابی را به فضلیت نماز جماعت و احکام آن اختصاص داده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۱-۳۸۷؛ صدوق، من لایحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۱، ص۳۷۵-۴۰۹.</ref>  


به گفته برخی فقیهان، از برخی روایات برمی‌آید که نماز در دین اسلام، در آغاز به صورت جماعت واجب شده است.<ref>اشتهاردی، تقریر بحث السید البروجردی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> در صدر اسلام، نماز جماعت به امامت [[رسول خدا]] برگزار می‌شد و [[حضرت علی]] هم تنها مأموم مرد و [[حضرت خدیجه]]<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۱۴.</ref> تنها مأموم زن بوده است.<ref>اشتهاردی، تقریر بحث السید البروجردی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> بعد از آن [[جعفر طیار]] نیز  جمع آنان ملحق شد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۳.</ref>  
به گفته برخی فقیهان، از برخی روایات برمی‌آید که نماز در دین اسلام، در آغاز به صورت جماعت واجب شده است.<ref>اشتهاردی، تقریر بحث السید البروجردی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> در صدر اسلام، نماز جماعت به امامت [[رسول خدا]] برگزار می‌شد و [[حضرت علی]] هم تنها مأموم مرد و [[حضرت خدیجه]]<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۱۴.</ref> تنها مأموم زن بوده است.<ref>اشتهاردی، تقریر بحث السید البروجردی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> بعد از آن [[جعفر طیار]] نیز  جمع آنان ملحق شد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۳.</ref>  
خط ۲۸: خط ۲۷:
از پیامبر اکرم نقل شده هر گامی که انسان به سوی مسجد برمی‌دارد، ۱۰۰۰ حسنه در نامه عملش می‌نویسند و ۷۰ هزار درجه به او می‌دهند و اگر در این حال از دنیا برود خدا ۷۰ هزار [[فرشته]] را مأمور می‌کند در [[قبر]] او را [[زیارت]] کنند و در تنهایی قبر مونس او باشند تا از قبرش برانگیخته شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۴۳۴.</ref>
از پیامبر اکرم نقل شده هر گامی که انسان به سوی مسجد برمی‌دارد، ۱۰۰۰ حسنه در نامه عملش می‌نویسند و ۷۰ هزار درجه به او می‌دهند و اگر در این حال از دنیا برود خدا ۷۰ هزار [[فرشته]] را مأمور می‌کند در [[قبر]] او را [[زیارت]] کنند و در تنهایی قبر مونس او باشند تا از قبرش برانگیخته شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۴۳۴.</ref>


همچنین هویت یافتن جامعه اسلامی، آگاهی بیشتر مردم از یکدیگر، تعاون و همکاری، کاشتن بذر محبت و مودت و ارتباط و الفت بین مسلمانان از فواید سیاسی و اجتماعی نماز جماعت دانسته شده است.<ref>[http://lib.efatwa.ir/45575/2/1167 زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ج۲، ص۱۱۶۷.]</ref>
همچنین هویت یافتن جامعه اسلامی، آگاهی بیشتر مردم از یکدیگر، تعاون و همکاری، کاشتن بذر محبت و مودت و ارتباط و الفت بین مسلمانان از فواید سیاسی و اجتماعی نماز جماعت دانسته شده است.<ref>[http://lib.efatwa.ir/45575/2/1167 زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، دار الفکر، ج۲، ص۱۱۶۷.]</ref>
==احکام ==
==احکام ==
فقیهان شیعه، شرکت در نماز جماعت را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> البته به جماعت خواندن نمازهای صبح، مغرب و عشا و نیز برای همسایه [[مسجد]] تأکید بیشتری شده است.<ref> سید یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۱. </ref> همچنین بر اساس نظر مشهور فقیهان شیعه، [[نماز عید فطر]] و [[نماز عید قربان]]، با اینکه در زمان حضور [[امام معصوم]] واجب هستند، باید به جماعت خوانده شوند<ref>صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۱۴۹؛ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶.</ref> همچنین جماعت، شرط صحت [[نماز جمعه]] است.<ref>موصلی، الاختیار لتعلیل المختار، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۸۳؛ بهوتی حنبلی، کشاف القناع، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۲-۵۵۳؛ سید یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۳.</ref>
فقیهان شیعه، شرکت در نماز جماعت را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> البته به جماعت خواندن نمازهای صبح، مغرب و عشا و نیز برای همسایه [[مسجد]] تأکید بیشتری شده است.<ref> سید یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۱.</ref> همچنین بر اساس نظر مشهور فقیهان شیعه، [[نماز عید فطر]] و [[نماز عید قربان]]، با اینکه در زمان حضور [[امام معصوم]] واجب هستند، باید به جماعت خوانده شوند<ref>صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۱۴۹؛ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶.</ref> همچنین جماعت، شرط صحت [[نماز جمعه]] است.<ref>موصلی، الاختیار لتعلیل المختار، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۸۳؛ بهوتی حنبلی، کشاف القناع، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۲-۵۵۳؛ سید یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۳.</ref>


[[حنبلی|حنبلیان]] و برخی از [[حنفی|حنفیان]] از اهل سنت نماز جماعت را [[واجب عینی]] دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۶۴-۵۶۶.</ref> از نظر گروهی از [[شافعی|شافعیان]]، نماز جماعت برای مردان در غیر حال سفر، [[واجب کفایی]] است.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، دار الفکر، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰.</ref>  
[[حنبلی|حنبلیان]] و برخی از [[حنفی|حنفیان]] از اهل سنت نماز جماعت را [[واجب عینی]] دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۶۴-۵۶۶.</ref> از نظر گروهی از [[شافعی|شافعیان]]، نماز جماعت برای مردان در غیر حال سفر، [[واجب کفایی]] است.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، دار الفکر، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰.</ref>  
خط ۴۵: خط ۴۴:
یکی از شرایط امام جماعت مؤمن بودن (شیعه دوازده امامی) است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج ۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> از این رو فقیهان شیعه اقتدای مأموم شیعه به امام جماعت اهل سنت را در شرایط اولی صحیح ندانسته‌‌اند<ref>طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۹؛ حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> مستند آنان روایاتی است که اقتدای به اهل سنت را جایز نمی‌داند.<ref> نوری، وسایل الشیعه، ج۸، ص۳۰۹، ج۸، ص۳۱۲.</ref> اما درباره اقتدا به اهل سنت در شرایط خاص مثلا از باب [[تقیه]] اختلاف‌نظر دارند. امام خمینی و برخی دیگر اقتدای به اهل سنت را این شرایط مجزی دانسته<ref>امام خمینی، الرسائل العشریه، ۱۳۸۷ش، ص۶۳-۶۴.</ref> ولی برخی دیگر تکرار نماز، یا عدم اقتدا و قرائت حمد و سوره را شرط دانسته‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ص۵۳-۵۴. </ref>این اختلاف ناشی از تعارض روایات در شرایط ثانوی است.{{مدرک}} مقاله [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین] به این مسئله پرداخته است.<ref> [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،] </ref>
یکی از شرایط امام جماعت مؤمن بودن (شیعه دوازده امامی) است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج ۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> از این رو فقیهان شیعه اقتدای مأموم شیعه به امام جماعت اهل سنت را در شرایط اولی صحیح ندانسته‌‌اند<ref>طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۹؛ حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> مستند آنان روایاتی است که اقتدای به اهل سنت را جایز نمی‌داند.<ref> نوری، وسایل الشیعه، ج۸، ص۳۰۹، ج۸، ص۳۱۲.</ref> اما درباره اقتدا به اهل سنت در شرایط خاص مثلا از باب [[تقیه]] اختلاف‌نظر دارند. امام خمینی و برخی دیگر اقتدای به اهل سنت را این شرایط مجزی دانسته<ref>امام خمینی، الرسائل العشریه، ۱۳۸۷ش، ص۶۳-۶۴.</ref> ولی برخی دیگر تکرار نماز، یا عدم اقتدا و قرائت حمد و سوره را شرط دانسته‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ص۵۳-۵۴. </ref>این اختلاف ناشی از تعارض روایات در شرایط ثانوی است.{{مدرک}} مقاله [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین] به این مسئله پرداخته است.<ref> [http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،] </ref>
=== حضور زنان در نماز جماعت===
=== حضور زنان در نماز جماعت===
برپایه برخی روایات نماز خواندن زنان در خانه از نمازخواندن آنان در [[مسجد]] و به جماعت بهتر است. در این روایات بهترین مسجد برای زنان خانه آنها،<ref>صدوق، من لا یحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۴.</ref> و ثواب نماز فرادای زن در خانه با نماز جماعت مساوی دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۳۷.</ref> گروهی از فقیهان شیعه با استناد به این روایات نماز فرادا خواندن زنان در خانه را مستحب و بهتر از نماز آنان در مسجد دانسته‌اند<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تذکره الفقها، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳۸.</ref> برخی دیگر از فقیهان، این روایات را مربوط به شرایط خاص دانسته و معتقدند که نماز خواندن زنان در مسجد با رعایت [[حجاب]] بهتر است.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۲، مساله ۸۹۴.</ref> این گروه به روایاتی که به حضور بانوان در نماز جماعت پیامبر دلالت دارند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۸، ص۳۴۳.</ref> استناد کرده‌اند.
برپایه برخی روایات نماز خواندن زنان در خانه از نمازخواندن آنان در [[مسجد]] و به جماعت بهتر است. در این روایات بهترین مسجد برای زنان خانه آنها،<ref>صدوق، من لا یحضر الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۴.</ref> و ثواب نماز فرادای زن در خانه با نماز جماعت مساوی دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۲۳۷.</ref> گروهی از فقیهان شیعه با استناد به این روایات نماز فرادا خواندن زنان در خانه را مستحب و بهتر از نماز آنان در مسجد دانسته‌اند<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، تذکره الفقها، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳۸.</ref> برخی دیگر از فقیهان، این روایات را مربوط به شرایط خاص دانسته و معتقدند که نماز خواندن زنان در مسجد با رعایت [[حجاب]] بهتر است.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۲، مساله ۸۹۴.</ref> این گروه به روایاتی که به حضور بانوان در نماز جماعت پیامبر دلالت دارند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۳۴۳.</ref> استناد کرده‌اند.


===احکام دیگر===
===احکام دیگر===
خط ۷۶: خط ۷۵:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}  
{{منابع}}  
* امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل حضرت امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش.
* امام خمینی، سید روح الله، الرسائل العشره، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش/۱۴۲۹ق.
* علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۱۴ق.
* زحیلی، وهبة بن مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق، دار الفکر، بی‌تا.
* ملاصدار، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح: محمد خواجوی، قم، بیدار، ۱۳۶۶ش.
* کاشانی، ملا فتح الله، زبدة التفاسیر، قم، بنیاد معارف اسلامی، ۱۴۲۳ق.
* ابن اثیر الجزری، مبارک بن محمد، جامع الاصول فی احادیث الرسول، تصحیح عبدالقادر ارناؤوط، بیروت، دار بن الاثیر، ۱۴۰۳ق.
* ابن اثیر الجزری، مبارک بن محمد، جامع الاصول فی احادیث الرسول، تصحیح عبدالقادر ارناؤوط، بیروت، دار بن الاثیر، ۱۴۰۳ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.
* ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۰ق.
* شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
* شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری، ۱۳۸۵ش۱۹۶۶م.
* ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت، دار صادر، [بی‌تا].
* ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، بیروت، دار صادر، [بی‌تا].
* امام خمینی، سید روح الله، الرسائل العشره، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش/۱۴۲۹ق.
* امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل حضرت امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش.
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، تحقیق محمدتقی ایروانی، علی آخوندی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳ش.
* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، تحقیق محمدتقی ایروانی، علی آخوندی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳ش.
* بروجردی، حسین، قبله ستر و ساتر و مکان مصلی، به تقریر علی پناه اشتهاردی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.
* بروجردی، حسین، قبله ستر و ساتر و مکان مصلی، به تقریر علی‌پناه اشتهاردی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.
* بهوتی حنبلی، منصور بن یونس، کشاف القناع عن متن الاقناع، تصحیح محمدحسن شافعی، بیروت، بی نا، ۱۴۱۸ق.
* بهوتی حنبلی، منصور بن یونس، کشاف القناع عن متن الاقناع، تصحیح محمدحسن شافعی، بیروت، بی‌نا، ۱۴۱۸ق.
* جزیری، عبدالرحمان، کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، ۱۴۲۴ق.
* جزیری، عبدالرحمان، کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، ۱۴۲۴ق.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۹ق.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۹ق.
* خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج، با تعلیقات جوبلی بن ابراهیم شافعی، بیروت، دارالفکر، [بی تا].
* خطیب شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج، با تعلیقات جوبلی بن ابراهیم شافعی، بیروت، دار الفکر، [بی‌تا].
* خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، قم، دارالعلم، ۱۳۷۹ش.
* زحیلی، وهبة بن مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق، دار الفکر، بی‌تا.
* صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، قم، دار الشریف، ۱۴۰۶ق،
* شیخ صدوق، محمد بن علی، المقنع فی الفقه، قم، مؤسسة الامام الهادی، ۱۴۱۵ق.
* صدوق، محمد بن علی، المقنع فی الفقه، قم، مؤسسة الامام الهادی، ۱۴۱۵ق.
* شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، قم، دار الشریف، ۱۴۰۶ق،
* شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری، ۱۳۸۵ش۱۹۶۶م.
* شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
* طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، تصحیح محمد تقی کشفی، تهران، مرتضویه، ۱۳۸۷ش.
* طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، تصحیح محمد تقی کشفی، تهران، مرتضویه، ۱۳۸۷ش.
* طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح: حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح: حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* طوسی، محمد بن حسن، کتاب الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ق.
* طوسی، محمد بن حسن، کتاب الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ق.
* علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۱۴ق.
* کاشانی، ملا فتح الله، زبدة التفاسیر، قم، بنیاد معارف اسلامی، ۱۴۲۳ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الطبع و النشر،۱۴۱۰ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الطبع و النشر،۱۴۱۰ق.
* محقق حلی، جعفر بن حسین، المعتبر فی شرح المختصر، تحقیق: محمدعلی حیدری و سید مهدی شمس الدین و سید ابومحمد مرتضوی و سید علی موسوی، قم، مؤسسه سید الشهدا، ۱۴۰۷ق.
* ملاصدار، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح: محمد خواجوی، قم، بیدار، ۱۳۶۶ش.
* موصلی، ابوالفضل عبداللّه بن محمود ، الاختیار لتعلیل المختار، تعلیقات محمود ابودقیقه، استانبول، بی نا، ۱۹۸۴م.
* موصلی، ابوالفضل عبداللّه بن محمود ، الاختیار لتعلیل المختار، تعلیقات محمود ابودقیقه، استانبول، بی نا، ۱۹۸۴م.
* نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
* نراقی، احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۱۶ق.
* نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۱۵ق.
* نراقی، احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۱۵ق.
* نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۱۶ق.
* محقق حلی،  جعفر بن حسین، المعتبر فی شرح المختصر، تحقیق: محمدعلی حیدری و سید مهدی شمس الدین و سید ابومحمد مرتضوی و سید علی موسوی، قم، مؤسسه سید الشهدا، ۱۴۰۷ق.
* نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.
* نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.
* یزدی طباطبایی، سید محمدکاظم، العروه الوثقی، بیروت، موسسه اعلمی، ۱۴۰۹ق.
* یزدی طباطبایی، سید محمدکاظم، العروه الوثقی، بیروت، موسسه اعلمی، ۱۴۰۹ق.
* ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۰ق.
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۱۲۶: خط ۱۲۴:
  | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
| شناسه= <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->نمی‌خواهد
  | جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->نمی‌خواهد
  | عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد
  | عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد