محمد بن قولویه: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان تصویر = مرقد ابن قولویه در قم، روبروی مدرسه آیت الله گلپایگانی و نزدیک مقبره علی بن بابویه

| تاریخ مرگ = ۲۹۹ یا ۳۰۱ هجری قمری

| استادان = [[سعد بن عبدالله اشعری قمی]]

'''محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه قمی''' از محدثان [[شیعه]] در قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری قمری. او پدر [[جعفر بن قولویه]] نویسنده کتاب [[کامل الزیارات]] و شاگرد روایی [[سعد بن عبدالله اشعری قمی]] و استاد [[کشی]] است.

کنیه او را ابوجعفر و ابوالقاسم نوشته‌اند.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹، ج۸، ص۱۶۲.</ref> القابی که برای او در کتب رجالی ذکر شده «جمال»،<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۸، ص۱۷۵.</ref> «مملة»<ref>آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۱، ص۱۹۸؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۵۲۹.</ref> و «مسلمة»<ref>نجاشی، رجال النجاشی، مؤسسة النشر الإسلامی، ج۱، ص۱۲۳.</ref> است که البته بنابر نظر برخی از رجال شناسان، لقب مملة مربوط به راوی دیگری با نام محمّد بن جعفر بن محمّد بن مسرور است؛<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۵۲۹.</ref> هرچند برخی لقب مملة را صحیح‌تر می‌دانند.<ref>آقا بزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۱، ص۱۹۸.</ref>

درباره زمان تولد محمد بن قولویه و جزییات زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. با توجه به اینکه زمان وفات او را سال ۲۹۹ یا ۳۰۱ ه‍.ق نوشته‌اند،<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۱۶۲.</ref> احتمالا ولادت او مربوط به اوایل قرن سوم است. نوشته‌اند که او برای طلب حدیث مسافرت‌های زیادی کرده و با جمعی از بزرگان اهل سنت ملاقات کرد و بسیاری از احادیث ایشان را استماع نمود. وی در [[قم]] وفات نمود و در نزدیکی بقعه [[علی بن بابویه]] پدر [[شیخ صدوق]] دفن گردید.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۸، ص۱۶۳.</ref>

محمد بن قولویه از نگاه غالب علمای شیعه شخصی موثق است.<ref>محمّد بن الحسن بن الشّهید الثّانی، استقصاء الإعتبار، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۱۴؛ ترابی، الموسوعة الرجالیة المیسرة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۴۷.</ref> آنان قرائن متعددی را بر این امر برشمرده‌اند از جمله:

#او را از بهترین شاگردان سعد بن عبدالله اشعری نام برده‌اند<ref>نجاشی، رجال النجاشی، مؤسسة النشر الإسلامی، ج۱، ص۱۲۳.</ref> و بسیاری از علما این را بر وثاقت او حمل کرده‌اند.<ref>محمّد بن الحسن بن الشّهید الثّانی، استقصاء الإعتبار، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۱۴.</ref>

#جعفر بن محمد بن قولویه قریب به اتفاق احادیث کتاب کامل الزیارات را از پدرش (محمد بن قولویه) نقل کرده و خود اشاره کرده است که در این کتاب جز از موثقان روایتی نقل نمی‌کند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۸، ص۱۷۵.</ref>

#کشی که خود از رجالیان دقیق شیعه است شاگرد اوست و از وی بسیار روایت نقل کرده است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۳۷۲ش، ج۱۸، ص۱۷۵؛ ترابی، الموسوعة الرجالیة المیسرة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۴۷. </ref>

*محمّد بن الحسن بن الشّهید الثّانی، استقصاء الاعتبار، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ۱۴۱۹ق.