خوجه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خُوجه'''، عنوان گروهی مذهبی در [[هند]] که از آیین هندو به مذهب [[اسماعیلیه]] گرویده و شامل [[اسماعیلیان نزاری]]، شماری از [[اهل سنت]] و [[شیعیان خوجه اثناعشری]] است. [[اسماعیلیه]] از قرن هشتم هجری در هند گسترش یافت. [[آقاخان اول]] در گسترش اسماعیلیه نزاریه در هند نقش مهمی داشت، اما سیاست‌های او باعث شد در ۱۸۳۹م، انشعاباتی در این جماعت رخ دهد و گروهی از آنها به [[اهل سنت]] بپیوندند.

در اوایل دهه ۱۸۷۰م، شماری از خوجه‌ها به رهبری [[دوجی جمال]] در [[نجف]] با [[شیخ زین العابدین مازندرانی]] دیدار کردند. این ملاقات زمینه گرایش تعدادی از خوجه‌ها را به تشیع [[اثناعشری]] فراهم آورد که به [[شیعیان خوجه اثناعشری]] معروف شدند.

خوجه، عنوان طبقه‌ای است که در [[هند]] شکل گرفت و مشتمل بود بر [[نزاریان|اسماعیلیان نزاری]] و نیز گروهی از [[اهل سنت|سنّیان]] و خوجه های اثناعشری. این واژه که از واژه فارسی خواجه<ref>به معنای بزرگ و سرور؛ فرهنگ فارسی معین.</ref> گرفته شده است، همچنین با مسامحه برای تمام نزاریان هند نیز به کار می‌رود که جوامع کوچک‌تری چون شَمسیان در منطقۀ مُلتان و برخی از مومناها در شمال گُجَرات را هم دربرمی‌گیرد.

در سال ۸۳۳ قمری، مبلّغی به نام پیر صدرالدین به شهر سند هند وارد شد. پیر صدرالدین مدت‌ها در بین ملاکین متمول هند به نام عمومی تاکرس زندگی می‌کرد و در زمینه زندگی و اعتقادات آنها مطالعه می‌کرد. تاکرس‌ها معتقد بودند که خدا ([[ویشنو]]) در ۹ حالت در این جهان ظاهر شده است. این گروه منتظر ظهور حالت دهم بودند. پیر صدرالدین کوشید آنان را قانع کند که [[حضرت علی(ع)]] دهمین تجسم از ویشنو است.<ref>روغنی، ص یازده؛ عرب احمدی، ص۱۵.</ref> او موفق شد بسیاری از پیروان تاکرس را به آیینی به نام Satpanth یا مسیر حقیقت که آمیخته‌ای از اعتقادات [[هندو|هندوها]] و [[صوفیه|صوفیان]] بود، گرایش دهد. این نوگرایان توسط پیر صدرالدین به لقب خوجه‌ مفتخر شدند.

پس از صدرالدین افرادی دیگر که خود را «‌پیر‌» می‌نامیدند، به فعالیت‌های تبلیغاتی مشابهی دست زدند و به تدریج [[اسماعیلیان نزاری|فرقۀ اسماعیلیۀ نزاری]] در بین مردم جا افتاد. در نیمه اول قرن ۱۹م با مهاجرت [[آقاخان]] اول از ایران به هند، فرقۀ اسماعیلیۀ نزاری پیشرفت بیشتری کرد و در بین مردم محبوبیت یافت.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آئینۀ تاریخ، ص یازده.</ref>

طبق اسنادی که از سال ۱۸۴۷م باقی مانده است، خوجه‌ها در گذشته از اختلاف بین [[شیعیان]] و [[اهل سنت]] آگاه نبودند، از این روی، هنگامی که [[آقاخان اول]] (آقا حسنعلی شاه) در سال ۱۸۶۱م از آنها خواست تا به مذهب [[تشیع]] بگروند، بدون هیچ مقاومتی این امر را پذیرفتند. از آن پس خوجه‌ها به امامت آقاخان [[نماز جماعت]] برگزار می‌کردند و در مراسم [[عزاداری امام حسین]] که در جماعت خانه‌های [[اسماعیلیه]] برگزار می‌شد شرکت می‌کردند.