کاربر ناشناس
خوجه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Naqavi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Salvand جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
|شخصیت های برجسته= ملا قادر حسین{{سخ}}حاجی غلامعلی حاجی اسماعیل{{سخ}}محمدجعفر شریف دوجی | |شخصیت های برجسته= ملا قادر حسین{{سخ}}حاجی غلامعلی حاجی اسماعیل{{سخ}}محمدجعفر شریف دوجی | ||
}} | }} | ||
''' | '''خُوجه''' عنوان گروهی مذهبی است که در [[هند]] شکل گرفت. این گروه در ابتدا [[اسماعیلیه نزاری]] بودند، اما پس از مدتی، افرادی از این گروه جدا شده، به دیگر مکتب‌های [[اسلام]]ی پیوستند. امروزه، خوجه‌های [[اثناعشری]] به اقلیتی قدرتمند در برخی از نقاط جهان (از جمله قاره افریقا) تبدیل شده‌اند. | ||
ششصد سال | ششصد سال پیش (قرن هشتم)، مبلّغی به نام [[پیر صدرالدین]] به شهر سند هند وارد شد. در پی فعالیت‌های تبلیغی پیر صدرالدین و گروهی دیگر از مبلغان که پس از وی وارد هند شدند، به تدریج فرقۀ اسماعیلی نزاری در بین مردم جا افتاد. | ||
[[آقاخان اول]] در سال ۱۸۳۹ کنترل و نظارت بیشتری بر جامعه اعمال کرد که در نهایت به انشعاب تعدادی از اعضای این جماعت منجر شد. جدایی‌طلبان حاضر به اطاعت از فرامین دیکتاتوری آقاخان به ویژه در زمینۀ تعلق کلیۀ اموال و دارایی‌ها به شخص آقاخان نبودند. این افراد که تحت تأثیر چند عالم سنی قرار گرفته بودند، به مذهب [[اهل سنت|تسنن]] روی آوردند که موجب ایجاد آشوب در جماعت شد. | [[آقاخان اول]] در سال ۱۸۳۹ کنترل و نظارت بیشتری بر جامعه اعمال کرد که در نهایت به انشعاب تعدادی از اعضای این جماعت منجر شد. جدایی‌طلبان حاضر به اطاعت از فرامین دیکتاتوری آقاخان به ویژه در زمینۀ تعلق کلیۀ اموال و دارایی‌ها به شخص آقاخان نبودند. این افراد که تحت تأثیر چند عالم سنی قرار گرفته بودند، به مذهب [[اهل سنت|تسنن]] روی آوردند که موجب ایجاد آشوب در جماعت شد. | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
در اوایل دهه ۱۸۷۰ تعدادی از خوجه‌ها به هنگام زیارت در [[نجف]] با یکی از مجتهدین به نام شیخ زین العابدین مازندرانی ملاقات کرده، بر لزوم اعزام مدرّس به هند و آموزش تعلیمات [[اسلام|اسلامی]] به آنان تأکید ورزیدند. این ملاقات زمینۀ گرایش گروهی از خوجه‌ها به تشیع اثناعشری را فراهم آورد. | در اوایل دهه ۱۸۷۰ تعدادی از خوجه‌ها به هنگام زیارت در [[نجف]] با یکی از مجتهدین به نام شیخ زین العابدین مازندرانی ملاقات کرده، بر لزوم اعزام مدرّس به هند و آموزش تعلیمات [[اسلام|اسلامی]] به آنان تأکید ورزیدند. این ملاقات زمینۀ گرایش گروهی از خوجه‌ها به تشیع اثناعشری را فراهم آورد. | ||
شیعیان خوجۀ اثناعشری در سال ۱۸۹۹ جماعت خود را به طور رسمی در بمبئی پایه گذاری کردند. در پی آن، [[آقاخان]] و یارانش کوشیدند با افزایش رعب و وحشت و حمله‌های فیزیکی به این افراد، آنان را به انحلال این جماعت مجبور کنند. با افزایش این فشارها و نیز بر اثر بروز خشکسالی، این گروه به شرق | شیعیان خوجۀ اثناعشری در سال ۱۸۹۹ جماعت خود را به طور رسمی در بمبئی پایه گذاری کردند. در پی آن، [[آقاخان]] و یارانش کوشیدند با افزایش رعب و وحشت و حمله‌های فیزیکی به این افراد، آنان را به انحلال این جماعت مجبور کنند. با افزایش این فشارها و نیز بر اثر بروز خشکسالی، این گروه به شرق افریقا مهاجرت کردند. آنها در افریقا فعالیت‌های خود را گسترش داده، به اقلیتی تأثیرگذار تبدیل شدند. | ||
== معرفی== | == معرفی== | ||
خوجه، عنوان طبقه‌ای است که در [[هند]] شکل گرفت و مشتمل بود بر [[اسماعیلیه نزاری|اسماعیلیان نزاری]] و نیز گروهی از [[اهل سنت|سنّیان]] و [[شیعه|شیعیان]] [[اثناعشری]] که از آنان جدا شدند. این واژه که از واژۀ فارسی خواجه<ref>به معنای بزرگ و سرور؛ فرهنگ فارسی معین</ref>گرفته شده است، همچنین با مسامحه برای تمام نزاریان هند به کار می‌رود که جوامع | خوجه، عنوان طبقه‌ای است که در [[هند]] شکل گرفت و مشتمل بود بر [[اسماعیلیه نزاری|اسماعیلیان نزاری]] و نیز گروهی از [[اهل سنت|سنّیان]] و [[شیعه|شیعیان]] [[اثناعشری]] که از آنان جدا شدند. این واژه که از واژۀ فارسی خواجه<ref>به معنای بزرگ و سرور؛ فرهنگ فارسی معین</ref>گرفته شده است، همچنین با مسامحه برای تمام نزاریان هند به کار می‌رود که جوامع کوچک‌تری چون شَمسیان در منطقۀ مُلتان و برخی از مومناها در شمال گُجَرات را هم در برمی گیرد. | ||
=== خوجه‌های اسماعیلی === | === خوجه‌های اسماعیلی === | ||
==== پیر صدر الدین ==== | ==== پیر صدر الدین ==== | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۲: | ||
این مناقشات که حدود سال ۱۹۰۰ میلادی آغاز شده بود، ۲۰ سال ادامه یافت و به تدریج تعداد بیشتری از خوجه‌ها که به مذهب اهل البیت گرویده بودند تصمیم گرفتند برای رهایی از ظلم و جود حاکم، زادگاه خود را ترک کنند. | این مناقشات که حدود سال ۱۹۰۰ میلادی آغاز شده بود، ۲۰ سال ادامه یافت و به تدریج تعداد بیشتری از خوجه‌ها که به مذهب اهل البیت گرویده بودند تصمیم گرفتند برای رهایی از ظلم و جود حاکم، زادگاه خود را ترک کنند. | ||
علاوه بر ستم‌هایی که آقاخان و پیروان او به خوجه‌های [[دوازده امامی]] وارد کردند، بروز قحطی و خشکسالی نیز شرایط اقتصادی نامناسبی برای این عده پدید آورد و از این روی آنها تصمیم گرفتند برای یافتن فرصت‌های بهتر و زیستن در شرایط مناسب‌تر به شرق | علاوه بر ستم‌هایی که آقاخان و پیروان او به خوجه‌های [[دوازده امامی]] وارد کردند، بروز قحطی و خشکسالی نیز شرایط اقتصادی نامناسبی برای این عده پدید آورد و از این روی آنها تصمیم گرفتند برای یافتن فرصت‌های بهتر و زیستن در شرایط مناسب‌تر به شرق افریقا مهاجرت کنند.<ref>روغنی، ص دوازده - سیزده</ref> | ||
=== خوجه‌های اثناعشری در | === خوجه‌های اثناعشری در افریقا === | ||
تحقیقات پروفسور کینگ از دانشگاه ماکارر در شهر کامپالا حاکی از آن است که شیعیان خوجه اثناعشری در سال ۱۸۴۰ به سواحل شرقی | تحقیقات پروفسور کینگ از دانشگاه ماکارر در شهر کامپالا حاکی از آن است که شیعیان خوجه اثناعشری در سال ۱۸۴۰ به سواحل شرقی افریقا وارد شدند. شیعیان اهل پنجاب اکثراً به عنوان کارگر ساده در پروژۀ احداث راه آهن در شرق افریقا به کار گرفته شدند و بحرینی‌ها و ایرانیان مهاجر نیز در مقر سلطان زنگبار در سال ۱۸۳۲ شاغل شدند.<ref>روغنی، ص۷</ref> | ||
==== تأسیس جماعت ==== | ==== تأسیس جماعت ==== | ||
[[شیعیان]] مهاجر برای پیشبرد اهدافشان، نیاز به همکاری و تفاهم با یکدیگر و برنامه ریزی و تعیین خط سیاسی مشخصی داشتند. لذا به تدریج زمینه‌های تأسیس اجتماعاتی که خوجه‌ها آن را «جماعت» می‌نامیدند احساس شد. آنان ضمن راهنمایی و یاری کردن اعضای جماعت از اقوام خود در هند نیز دعوت می‌کردند که به | [[شیعیان]] مهاجر برای پیشبرد اهدافشان، نیاز به همکاری و تفاهم با یکدیگر و برنامه ریزی و تعیین خط سیاسی مشخصی داشتند. لذا به تدریج زمینه‌های تأسیس اجتماعاتی که خوجه‌ها آن را «جماعت» می‌نامیدند احساس شد. آنان ضمن راهنمایی و یاری کردن اعضای جماعت از اقوام خود در هند نیز دعوت می‌کردند که به افریقا مهاجرت کنند و از امکانات بی‌نظیر منطقه بهره برند.<ref>روغنی، ص۸</ref> | ||
جماعات بر پایۀ قوانین و مقررات دموکراتیک اداره می‌شدند و به دلیل وجود ارتباطات تنگاتنگ خویشاوندی بین اعضاء، این قوانین به سهولت به اجرا درمی‌آمدند.<ref>روغنی، ص۹</ref> | جماعات بر پایۀ قوانین و مقررات دموکراتیک اداره می‌شدند و به دلیل وجود ارتباطات تنگاتنگ خویشاوندی بین اعضاء، این قوانین به سهولت به اجرا درمی‌آمدند.<ref>روغنی، ص۹</ref> | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۰: | ||
تا سال ۱۸۹۷، در شهر لامو ۳۰۰ نفر خوجه اثناعشری مستقر شدند که بعدها این تعداد به ۳۵۰ نفر افزایش پیدا کرد. در سال ۱۸۹۹ حسینیه‌ای در باغ خانوادگی یکی از خوجه‌ها ساخته شد که اکنون مرکز قدیمی شهر محسوب می‌شود. چندی نگذشت که یک استراحتگاه در جوار این حسینیه بنا شد و در سال ۱۹۰۳ مسجدی در همین باغ احداث شد. | تا سال ۱۸۹۷، در شهر لامو ۳۰۰ نفر خوجه اثناعشری مستقر شدند که بعدها این تعداد به ۳۵۰ نفر افزایش پیدا کرد. در سال ۱۸۹۹ حسینیه‌ای در باغ خانوادگی یکی از خوجه‌ها ساخته شد که اکنون مرکز قدیمی شهر محسوب می‌شود. چندی نگذشت که یک استراحتگاه در جوار این حسینیه بنا شد و در سال ۱۹۰۳ مسجدی در همین باغ احداث شد. | ||
تا سال ۱۹۲۰ تقریباً تمامی جماعات فعلی در شرق | تا سال ۱۹۲۰ تقریباً تمامی جماعات فعلی در شرق افریقا مستقر شده بودند. در سال ۱۹۳۴ جماعت دارالسلام پیشگامی کرد و از همۀ جماعات خواست جلسه‌ای تشکیل دهند. در آن زمان تانانیکا با ۲۴ جماعت، بالاترین تعداد جماعت شیعۀ اثناعشری را در خود جای داده بود، کنیا با ۵ جماعت، اوگاندا با ۲ جماعت و کنگو با یک جماعت در رده‌های بعدی قرار داشتند. | ||
در سال ۱۹۳۸ جماعت نایروبی با جمع آوری یک ماه درآمد هر خانواده و کمک قابل توجه خانوادۀ داتو، موفق شد یک حسینیه و یک استراحتگاه تأسیس کند. داتو به مدت ۲۵ سال ریاست جماعت را بر عهده داشت. در سال ۱۹۴۵ نیزی مسجدی در نایروبی احداث شد.<ref>روغنی، ص۸</ref> | در سال ۱۹۳۸ جماعت نایروبی با جمع آوری یک ماه درآمد هر خانواده و کمک قابل توجه خانوادۀ داتو، موفق شد یک حسینیه و یک استراحتگاه تأسیس کند. داتو به مدت ۲۵ سال ریاست جماعت را بر عهده داشت. در سال ۱۹۴۵ نیزی مسجدی در نایروبی احداث شد.<ref>روغنی، ص۸</ref> | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۸: | ||
خدمات خوجه‌ها در رشته‌های مختلف ولی با ماهیتی مذهبی بود. نفوذ علامه حاجی غلامعلی حاجی اسماعیل در جماعات خوجه‌ها زیاد بود. او با نگارش ۳۰۰ جلد کتاب در زمینۀ آداب نماز و اخلاقیات و همچنین ترجمۀ کتاب معراج السعادة، زندگی بسیاری از آنان را متحول ساخت. از بین بومیان، مبلغان و سخنورانی برخاستند که به تدریس و تبلیغ مشغول شدند. نویسندگانی چون غلامحسین محمد ولی درسی و محمدجعفر شریف دوجی از نظر سطح معلومات مذهبی و تبحر در مسائل دینی حتی در هند نیز مشهور بودند. سید آقا حسن مجتهد بزرگ شهر لکنو، در سال ۱۹۱۰ به غلامحسین محمد ولی درسی لقب «حامی اسلام» اعطا کرد. در آن دوره محمدجعفر شریف دوجی نیز در مورد مسائل مذهبی و اجتماعی قلم می‌زد. وی ۲۰ جلد کتاب تألیف کرد. او به غیر از نوشتن به زبان گجراتی، به تبلیغات مذهبی نیز می‌پرداخت.<ref>روغنی، ص۹</ref> | خدمات خوجه‌ها در رشته‌های مختلف ولی با ماهیتی مذهبی بود. نفوذ علامه حاجی غلامعلی حاجی اسماعیل در جماعات خوجه‌ها زیاد بود. او با نگارش ۳۰۰ جلد کتاب در زمینۀ آداب نماز و اخلاقیات و همچنین ترجمۀ کتاب معراج السعادة، زندگی بسیاری از آنان را متحول ساخت. از بین بومیان، مبلغان و سخنورانی برخاستند که به تدریس و تبلیغ مشغول شدند. نویسندگانی چون غلامحسین محمد ولی درسی و محمدجعفر شریف دوجی از نظر سطح معلومات مذهبی و تبحر در مسائل دینی حتی در هند نیز مشهور بودند. سید آقا حسن مجتهد بزرگ شهر لکنو، در سال ۱۹۱۰ به غلامحسین محمد ولی درسی لقب «حامی اسلام» اعطا کرد. در آن دوره محمدجعفر شریف دوجی نیز در مورد مسائل مذهبی و اجتماعی قلم می‌زد. وی ۲۰ جلد کتاب تألیف کرد. او به غیر از نوشتن به زبان گجراتی، به تبلیغات مذهبی نیز می‌پرداخت.<ref>روغنی، ص۹</ref> | ||
==== تشکیل فدراسیون شیعیان خوجۀ اثناعشری | ==== تشکیل فدراسیون شیعیان خوجۀ اثناعشری افریقا ==== | ||
اسناد تاریخی حکایت از آن دارد که تا سال ۱۹۲۰ کلیۀ جماعات مقیم | اسناد تاریخی حکایت از آن دارد که تا سال ۱۹۲۰ کلیۀ جماعات مقیم افریقا که هم اکنون نیز فعالند، شکل گرفته بودند. رشد کمی و کیفی جماعات و گسترش ابعاد فعالیت‌ها، رهبران خوجه را در دهۀ ۱۹۳۰ بر آن داشت که سازمانی تأسیس کنند که امور کلیۀ جماعات ساکن شرق افریقا را بر عهده داشته باشد. | ||
[[عبدالحسین ساچادینا]] (آزاد) سردبیر ماهنامۀ گجراتی ''منادی'' اولین فردی بود که در این مورد قلم زد و در سرمقاله‌ای در سال ۱۹۳۲ از رهبران جماعات خواست که به پاخیزند و خود را برای مواجهه با چالش‌های دنیای مدرن آماده سازند. وی در تلاش بود توجه رهبران خوجه را به پراکندگی جماعات در نقاط دوافتادۀ | [[عبدالحسین ساچادینا]] (آزاد) سردبیر ماهنامۀ گجراتی ''منادی'' اولین فردی بود که در این مورد قلم زد و در سرمقاله‌ای در سال ۱۹۳۲ از رهبران جماعات خواست که به پاخیزند و خود را برای مواجهه با چالش‌های دنیای مدرن آماده سازند. وی در تلاش بود توجه رهبران خوجه را به پراکندگی جماعات در نقاط دوافتادۀ افریقا جلب و خاطرنشان کند که این جماعات به تدریج سازماندهی خود را از دست می‌دهند و ارتباطاتشان با شبکۀ اصلی [[شیعه اثناعشری|تشیع اثناعشری]] قطع خواهد شد. برای جلوگیری از آن وضعیت وی پیشنهاد کرد: | ||
::نیل به پیشرفت و توسعه بدون سازماندهی و اصلاحات میسر نیست. لذا خوجه‌ها به تصویب قوانین منسجمی نیاز دارند که انضباط را در کلیۀ جماعات کوچک و بزرگ برقرار و زمینۀ پیشرفت را هموار سازد. آسان‌ترین مسیر برای نیل به این هدف، تشکیل یک شورای مرکزی جوامع شیعۀ اثناعشری در شرق | ::نیل به پیشرفت و توسعه بدون سازماندهی و اصلاحات میسر نیست. لذا خوجه‌ها به تصویب قوانین منسجمی نیاز دارند که انضباط را در کلیۀ جماعات کوچک و بزرگ برقرار و زمینۀ پیشرفت را هموار سازد. آسان‌ترین مسیر برای نیل به این هدف، تشکیل یک شورای مرکزی جوامع شیعۀ اثناعشری در شرق افریقا است. | ||
در پاسخ به این سرمقاله، [[عبدالحسین نورمحمد]] در نامه‌ای که در ماهنامۀ ژانویه ۱۹۳۳ به چاپ رسید، ضمن حمایت از تشکیل چنین شورایی، برنامه‌های پیشنهادی به آن شورا را برشمرد. | در پاسخ به این سرمقاله، [[عبدالحسین نورمحمد]] در نامه‌ای که در ماهنامۀ ژانویه ۱۹۳۳ به چاپ رسید، ضمن حمایت از تشکیل چنین شورایی، برنامه‌های پیشنهادی به آن شورا را برشمرد. | ||
پس از [[جنگ جهانی دوم]] و تأسیس [[سازمان ملل متحد]]، رهبران خوجۀ جماعات پراکنده در شرق | پس از [[جنگ جهانی دوم]] و تأسیس [[سازمان ملل متحد]]، رهبران خوجۀ جماعات پراکنده در شرق افریقا بحث و تبادل نظر در خصوص تأسیس یک سازمان مرکزی هماهنگ کنندۀ امور جماعات را با شدت و حدت بسیار دنبال کردند. بنا بر این اولین کنفرانس قانون اساسی شیعیان خوجۀ اثناعشری مقیم افریقا در شهر دارالسلام در سال ۱۹۴۶ برگزار شد. | ||
در این کنفرانس نمایندگان جماعات کنیا، اوگاندا، تانگانیکا و زنگبار شرکت داشتند و عبدالحسین نورمحمد را به عنوان رئیس کنفرانس برگزیدند. در این گردهمایی سه روزه، شرکت کنندگان موفق شدند فدراسیون شیعیان خوجه اثناعشری | در این کنفرانس نمایندگان جماعات کنیا، اوگاندا، تانگانیکا و زنگبار شرکت داشتند و عبدالحسین نورمحمد را به عنوان رئیس کنفرانس برگزیدند. در این گردهمایی سه روزه، شرکت کنندگان موفق شدند فدراسیون شیعیان خوجه اثناعشری افریقا را تأسیس کنند. نورمحمد که از زمرۀ خوجه‌های دوراندیش و باشخصیت ساکن مومباسا بود، به عنوان اولین رئیس فدراسیون شرق افریقا برگزیده شد.<ref>روغنی، ص۱۰ - ۱۱</ref> | ||
به دلیل موفقیت هایی که فدراسیون شرق | به دلیل موفقیت هایی که فدراسیون شرق افریقا کسب کرد، جماعات ساکن سومالی، ماداگاسکار، زئیر و موزامبیک نیز به این فدراسیون پیوستند و در سال ۱۹۶۱ فدراسیون شیعیان خوجه اثناعشری افریقا را بنا نهادند. | ||
فعال‌ترین رئیس فدراسیون | فعال‌ترین رئیس فدراسیون افریقا ابراهیم حسین شریف دوجی نام داشت. | ||
فدراسیون | فدراسیون افریقا از زمان تأسیس تا کنون هر ساله به طور دائم هر ساله جلسۀ شورای عالی و هر سه سال یک بار جلسۀ قانون اساسی را برگزار کرده است. در این گردهمایی‌ها، در مورد مشکلات اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و بهداشتی موجود در جماعات مختلف بحث و تبادل نظر می‌شود و رهبران جماعات تلاش می‌کنند با همیاری و تعاون راه حل هایی برای آنها بیابند. | ||
از جمله اهداف اصلی که در قانون اساسی فدراسیون | از جمله اهداف اصلی که در قانون اساسی فدراسیون افریقا بر آن تدکید شده است، ایجاد جماعات باسواد و آگاه است.<ref>روغنی، ص۱۱ - ۱۳</ref> | ||
==== فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری ==== | ==== فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری ==== | ||
ناآرامی‌های سیاسی و مشکلات اجتماعی و خسارات عمدۀ مالی که برای خوجه‌های مقیم شرق | ناآرامی‌های سیاسی و مشکلات اجتماعی و خسارات عمدۀ مالی که برای خوجه‌های مقیم شرق افریقا به وجود آمد، موجب شد گروه زیادی از آنها به سایر کشورها مهاجرت کنند و در بسیاری از نقاط جهان پراکنده شوند. | ||
مهاجران بلافاصله پس از استقرار در اماکن جدید به برنامه‌ریزی و خلق تشکیلات مشابهی با جماعات | مهاجران بلافاصله پس از استقرار در اماکن جدید به برنامه‌ریزی و خلق تشکیلات مشابهی با جماعات افریقا پرداختند و تجارب خود را در حفظ هویت ملی و مذهبی به کار گرفتند. | ||
در سال ۱۹۷۵ [[شیعیان]] خوجه در یک گردهمایی در لندن، برای تأسیس یک سازمان مرکزی برای پوشش دادن کلیۀ امور در جهت خدمت به جماعات ساکن اقصی نقاط جهان به بحث و تبادل نظر پرداختند. در این گردهمایی، کمیته‌ای جهت تدوین پیش‌نویس قانون اساسی تشکیل شد. این پیش‌نویس در کنفرانس قانون اساسی که در اکتبر ۱۹۷۶ با شرکت نمایندگان جماعات لندن، پیترزبورو، بیرمنگام، لستر، منچستر، نیویورک، پنسیلوانیا، تورنتو، و انجمن شیعیان آمریکای شمالی برگزار شده بود، به تصویب رسید و فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری تأسیس شد که عالی‌ترین سازمان هماهنگ کنندۀ جماعات خوجه اثناعشری در جهان است. | در سال ۱۹۷۵ [[شیعیان]] خوجه در یک گردهمایی در لندن، برای تأسیس یک سازمان مرکزی برای پوشش دادن کلیۀ امور در جهت خدمت به جماعات ساکن اقصی نقاط جهان به بحث و تبادل نظر پرداختند. در این گردهمایی، کمیته‌ای جهت تدوین پیش‌نویس قانون اساسی تشکیل شد. این پیش‌نویس در کنفرانس قانون اساسی که در اکتبر ۱۹۷۶ با شرکت نمایندگان جماعات لندن، پیترزبورو، بیرمنگام، لستر، منچستر، نیویورک، پنسیلوانیا، تورنتو، و انجمن شیعیان آمریکای شمالی برگزار شده بود، به تصویب رسید و فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری تأسیس شد که عالی‌ترین سازمان هماهنگ کنندۀ جماعات خوجه اثناعشری در جهان است. | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۱: | ||
* [http://www.world-federation.org/ فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری] | * [http://www.world-federation.org/ فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری] | ||
* [http://www.africafederation.org/ فدراسیون شیعیان خوجۀ اثناعشری | * [http://www.africafederation.org/ فدراسیون شیعیان خوجۀ اثناعشری افریقا] | ||
* [http://www.kpsiaj.org/kpsiaj/index.aspx جماعت شیعیان خوجه اثناعشری] | * [http://www.kpsiaj.org/kpsiaj/index.aspx جماعت شیعیان خوجه اثناعشری] | ||
[[رده:فرقه‌های شیعه]] | [[رده:فرقه‌های شیعه]] | ||
[[رده:شاخه‌های اسماعیلیه]] | [[رده:شاخه‌های اسماعیلیه]] | ||