پرش به محتوا

سید محمدهاشم خوانساری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:
| سبک =
| سبک =
| استادان =[[زین العابدین خوانساری]] {{سخ}} [[محمد باقر خوانساری]] {{سخ}} [[صدر الدین عاملی]] {{سخ}} [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] {{سخ}} [[شیخ مرتضی انصاری]] {{سخ}} [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] {{سخ}} [[اسدالله بیدآبادی]] {{سخ}} [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]]
| استادان =[[زین العابدین خوانساری]] {{سخ}} [[محمد باقر خوانساری]] {{سخ}} [[صدر الدین عاملی]] {{سخ}} [[سید حسن بن علی مدرس اصفهانی]] {{سخ}} [[شیخ مرتضی انصاری]] {{سخ}} [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] {{سخ}} [[اسدالله بیدآبادی]] {{سخ}} [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]]
| شاگردان = [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] {{سخ}} [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] {{سخ}} [[شیخ محمد هادی تهرانی]] {{سخ}} [[حاج آقا رضا همدانی]] {{سخ}} [[ابو تراب خوانساری]] {{سخ}} [[محمد مهدی بن محمد باقر خوانساری]] {{سخ}} [[محمد ابراهیم بن محمد صادق خوانساری]] {{سخ}} [[محمد امین شوشتری]] {{سخ}} [[محمد تقی شوشتری]]...
| شاگردان = [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] {{سخ}} [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] {{سخ}} [[شیخ محمد هادی تهرانی]] {{سخ}} [[حاج آقا رضا همدانی]] {{سخ}} [[ابو تراب خوانساری]] {{سخ}} [[محمد مهدی بن محمد باقر خوانساری]] {{سخ}} [[محمد ابراهیم بن محمد صادق خوانساری]] {{سخ}} [[محمد امین شوشتری]] {{سخ}} [[محمد تقی شوشتری]] {{سخ}}...
| شهر خانگی =
| شهر خانگی =
| تلویزیون =
| تلویزیون =
خط ۵۳: خط ۵۳:
}}
}}


{{در دست ویرایش ۲|ماه=اردیبهشت|روز=۰۸|سال=۱۳۹۳|چند = ۲}}
{{در دست ویرایش ۲|ماه=اردیبهشت|روز=15|سال=۱۳۹۳|چند = ۲}}
'''میرزا محمد هاشم خوانساری'''، فقیه امامی قرن سیزدهم و چهاردهم بود
'''میرزا محمد هاشم خوانساری'''، (۱۲۳۵-۱۳۳۸ق) فقیه امامی قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری بود.او در خوانسار نزد محمد باقر خوانساری، در اصفهان صدر الدین عاملی و در نجف شیخ مرتضی انصاری شاگردی کرد.
خوانساری آثار بسیاری در [[فقه]] [[حدیث]] [[اصول فقه|اصول]] [[کلام]] [[رجال]] و [[فلسفه]] دارد


==ولادت و درگذشت==
==ولادت و درگذشت==
میرزا محمد هاشم خوانساری، در سال ۱۲۳۵ق در شهر [[خوانسار]] به دنیا آمد. و در ۱۳۳۸ق، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف درگذشت، و پس از تشییعی باشکوه در [[وادی السلام]] به خاک سپرده شد.
میرزا هاشم خوانساری، در سال ۱۲۳۵ق در شهر [[خوانسار]] به دنیا آمد. و در ۱۳۳۸ق، هنگام رفتن به [[حج]] در شهر نجف درگذشت، و پس از تشییعی باشکوه در [[وادی السلام]] به خاک سپرده شد.
و در رثای او قصیده هایی سرودند. <ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸</ref>
و در رثای او قصیده هایی سرودند. <ref>بخشی، ص۱۸۷-۱۸۹؛ روضاتی، ص۱۱۷-۱۱۸</ref>
==تحصیلات==
==تحصیلات==
خط ۶۳: خط ۶۴:
پس از درگذشت پدر بزرگش، [[ابوالقاسم جعفر بن حسین خوانساری]] مشهور به میر صغیر (د ۱۲۴۰) ، همراه پدر و خانواده‌اش به [[اصفهان]] مهاجرت کرد.<ref>بخشی، ص۱۹۱؛ روضاتی، ص۱۱۳؛ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۱-۵۸۳ </ref>
پس از درگذشت پدر بزرگش، [[ابوالقاسم جعفر بن حسین خوانساری]] مشهور به میر صغیر (د ۱۲۴۰) ، همراه پدر و خانواده‌اش به [[اصفهان]] مهاجرت کرد.<ref>بخشی، ص۱۹۱؛ روضاتی، ص۱۱۳؛ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۱-۵۸۳ </ref>


میرزا هاشم تحصیل [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و دیگر علوم عقلی و نقلی را در اصفهان آغاز کرد. و عمده تحصیلات خود را نزد [[صدر الدین عاملی]] (د۱۲۶۴) ، که وی را پدر معنوی خویش خوانده و بعدها داماد او هم شد، گذراند.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۲-۳۱۳</ref>
میرزا هاشم تحصیل [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و دیگر علوم عقلی و نقلی را در اصفهان آغاز کرد. و عمده تحصیلات خود را نزد [[صدر الدین عاملی]] (د۱۲۶۴)، که وی را پدر معنوی خویش خوانده و بعدها داماد او هم شد، گذراند.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۲-۳۱۳</ref>


صدرالدین عاملی در اوایل جوانی محمد هاشم به [[اجتهاد]] وی تصریح کرد و اولین فردی بود که به او اجازۀ اجتهاد داد.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳</ref>
صدرالدین عاملی در اوایل جوانی محمد هاشم به [[اجتهاد]] وی تصریح کرد و اولین فردی بود که به او اجازۀ اجتهاد داد.<ref>المقالات اللطیفة، ص۳۱۳</ref>
خط ۷۱: خط ۷۲:


برخی دیگر از استادان و مشایخ روایی وی:
برخی دیگر از استادان و مشایخ روایی وی:
* [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] (د ۱۲۶۱)  
* [[ابراهیم بن محمد حسن کلباسی]] (د ۱۲۶۱)
* [[اسدالله بیدآبادی]]
* [[اسدالله بیدآبادی]]
* [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] (د ۱۲۸۹).<ref>حرزالدین، ج۳، ص۲۷۶؛ روضاتی، ص ۱۱۴؛ مهدوی، ص۵۳۵-۵۳۶</ref>
* [[مهدی بن علی کاشف الغطاء]] (د ۱۲۸۹).<ref>حرزالدین، ج۳، ص۲۷۶؛ روضاتی، ص ۱۱۴؛ مهدوی، ص۵۳۵-۵۳۶</ref>
خط ۷۷: خط ۷۸:
==شاگردان==
==شاگردان==
{{ستون-شروع|۲}}
{{ستون-شروع|۲}}
* [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] (د۱۳۳۷)  
* [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] (د۱۳۳۷)
* [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] معروف به شیخ الشریعه (د۱۳۳۹)  
* [[ملا فتح الله شریعت اصفهانی]] معروف به شیخ الشریعه (د۱۳۳۹)
* [[شیخ محمد هادی تهرانی]] (د۱۳۲۱)  
* [[شیخ محمد هادی تهرانی]] (د۱۳۲۱)
* [[حاج آقا رضا همدانی]] (د۱۳۲۳)  
* [[حاج آقا رضا همدانی]] (د۱۳۲۳)
* [[ابو تراب خوانساری]] (د۱۳۴۶)  
* [[ابو تراب خوانساری]] (د۱۳۴۶)
* [[محمد مهدی بن محمد باقر خوانساری]] برادرزاده وی
* [[محمد مهدی بن محمد باقر خوانساری]] برادرزاده وی
* [[محمد ابراهیم بن محمد صادق خوانساری]] برادر زاده وی
* [[محمد ابراهیم بن محمد صادق خوانساری]] برادر زاده وی
خط ۸۹: خط ۹۰:
افراد ذیل از او [[روایت]] نقل کرده‌اند:
افراد ذیل از او [[روایت]] نقل کرده‌اند:
* [[میرزا حسین نوری]] (د۱۳۲۰) صاحب [[مستدرک الوسائل]]
* [[میرزا حسین نوری]] (د۱۳۲۰) صاحب [[مستدرک الوسائل]]
* [[سید حسن صدر]] (د ۱۳۵۴)  
* [[سید حسن صدر]] (د ۱۳۵۴)
* [[محمد مرتضی کشمیری]] (د ۱۳۲۳).<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ این الرضا، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۳</ref>
* [[محمد مرتضی کشمیری]] (د ۱۳۲۳).<ref>روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ برای آگاهی از سایر شاگردان و راویان از او: نک، روضاتی، ص۱۱۶-۱۱۷؛ این الرضا، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۵۰۱-۵۰۳</ref>


خط ۱۱۱: خط ۱۱۲:
*شرح [[زبدة الاصول|زیدة الاصول|زبدة الاصول (کتاب)]] [[شیخ بهائی]].<ref>گزی برخواری، ص۴۷؛ بخشی، ص۱۹۰</ref>
*شرح [[زبدة الاصول|زیدة الاصول|زبدة الاصول (کتاب)]] [[شیخ بهائی]].<ref>گزی برخواری، ص۴۷؛ بخشی، ص۱۹۰</ref>
*'''[[مبانی الاصول]]'''، مهمترین کتاب اصولی او است، به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد.<ref>مبانی الاصول، ص۳-۵</ref>
*'''[[مبانی الاصول]]'''، مهمترین کتاب اصولی او است، به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد.<ref>مبانی الاصول، ص۳-۵</ref>
*'''[[اصول آل الرسول]]''' وی در آن مجموعه‌ای از احادیث [[امامان علیهم السلام]] را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. [[شیخ انصاری]] اتمام این کتاب را به وی توصیه کرد.<ref>مبانی الاصول، ص۴-۵؛ آقا بزرگ ج۲، ۱۷۷؛ موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۷</ref>
*'''[[اصول آل الرسول]]''' در آن مجموعه‌ای از احادیث [[امامان علیهم السلام]] را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. [[شیخ انصاری]] اتمام این کتاب را به وی توصیه کرد.<ref>مبانی الاصول، ص۴-۵؛ آقا بزرگ ج۲، ۱۷۷؛ موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۴۹۷</ref>
*از آثار مهم خوانساری در باب [[حدیث]] و [[رجال]]، رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب مشهور [[فقه الرضا]] منسوب به [[امام رضا علیه السلام]] است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۱۳۹</ref>
*از آثار مهم خوانساری در باب [[حدیث]] و [[رجال]]، رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب مشهور [[فقه الرضا]] منسوب به [[امام رضا علیه السلام]] است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۱، ص۱۳۹</ref> میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا (ع) نپذیرفته است.<ref> ص۳-۴، ۹</ref> <ref>ص ۳۷</ref>
میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا (ع) نپذیرفته است.<ref> ص۳-۴، ۹</ref>
به نظر او بسیاری از روایات این اثر با احکام و قواعد ضروری [[شیعه]] ناسازگار است. <ref>ص۲۴-۲۰</ref>و ضعف سند آن با شهرت جبران نمی شود.<ref>ص ۳۷</ref>
*اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر|ابو بصیر مرادی]] است، او ابتدا احادیث دال بر عدم وثاقت ابو بصیر را نقل کرده و سپس به پاسخگویی و دفاع از وثاقت وی پرداخته است.<ref>رسالة معمولة فی حال ابی بصیر</ref>
*اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر|ابو بصیر مرادی]] است، او ابتدا احادیث دال بر عدم وثاقت ابو بصیر را نقل کرده و سپس به پاسخگویی و دفاع از وثاقت وی پرداخته است.<ref>رسالة معمولة فی حال ابی بصیر</ref>
تعدادی از آثار خوانساری از جمله کتاب [[مبانی الاصول]] و برخی رساله‌های یاد شده از جمله رساله اصولی منظومة لطیفة و رساله های حدیثی و رجالی فقه الرضا و حال ابی بصیر در مجموعه‌ای به نام [[مجمع الفوائد و مخزن الفرائد]] در تهران، ۱۳۱۷ چاپ سنگی شده است.
*'''[[مجمع الفوائد و مخزن الفرائد]]'''تعدادی از آثار خوانساری از جمله کتاب [[مبانی الاصول]] و برخی رساله‌های یاد شده، در این مجموعه و در تهران ۱۳۱۷ چاپ سنگی شده است.
*[[حل العسیر فی حل العصیر|حلّ العسیر فی حلّ العصیر]]
*[[حل العسیر فی حل العصیر|حلّ العسیر فی حلّ العصیر]]
*مجموعه مقالاتی با نام المقالات الطیفة فی مطالب المنیفة به مجمع الفوائد ضمیمه شده که حاوی مقالاتی دربارۀ مسائل متفرقۀ اصولی، فقهی، کلامی، حدیثی و رجالی است.
*مجموعه مقالاتی با نام المقالات الطیفة فی مطالب المنیفة به مجمع الفوائد ضمیمه شده که حاوی مقالاتی دربارۀ مسائل متفرقۀ اصولی، فقهی، کلامی، حدیثی و رجالی است.
خط ۱۲۵: خط ۱۲۴:
*'''[[میزان الانساب]]'''، خوانساری در ۱۲۹۹ آن را در شرح حال امامزاده‌های معتبر در اصفهان نگاشت<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲۳، ص۳۰۷</ref> و در سال ۱۳۳۲ ش در قم با مقدمه و حواشی [[احمد روضاتی]] به چاپ رسید.
*'''[[میزان الانساب]]'''، خوانساری در ۱۲۹۹ آن را در شرح حال امامزاده‌های معتبر در اصفهان نگاشت<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۲۳، ص۳۰۷</ref> و در سال ۱۳۳۲ ش در قم با مقدمه و حواشی [[احمد روضاتی]] به چاپ رسید.
*'''حاشیه بر [[الاسفار الاربعة]] [[صدرالدین شیرازی]]''' که با نام تنبیه الحکماء الابرار شناخته می شود.<ref>مدرس تبریزی، ج۲، ص۱۹۲؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۴، ص۴۴۲</ref>
*'''حاشیه بر [[الاسفار الاربعة]] [[صدرالدین شیرازی]]''' که با نام تنبیه الحکماء الابرار شناخته می شود.<ref>مدرس تبریزی، ج۲، ص۱۹۲؛ آقا بزرگ طهرانی، ج۴، ص۴۴۲</ref>
'''شعر'''


خوانساری علاوه بر سرودن منظومه های یاد شده، قصاید و منظومه‌هایی دیگر به فارسی و عربی سروده که برخی از آنها در دیوان الاکابر آمده است. تخلص او موسوی بود<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۳، ص۱۱۱۹، ج۱۶، ص۳۳۹؛ روضاتی، ص۱۲۱؛ برای اطلاع از فهرست کامل آثار او نک: موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴-۱۴۶؛ ابن الرضا ج۲، ۶۲۱-۶۲۶</ref> خوانساری آثار موجود در کتابخانه شخصی خود را نیز فهرست کرده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۶، ص۳۹۰</ref>
خوانساری علاوه بر سرودن منظومه های یاد شده، قصاید و منظومه‌هایی دیگر به فارسی و عربی سروده که برخی از آنها در دیوان الاکابر آمده است. تخلص او موسوی بود<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۹، قسم ۳، ص۱۱۱۹، ج۱۶، ص۳۳۹؛ روضاتی، ص۱۲۱؛ برای اطلاع از فهرست کامل آثار او نک: موسوی اصفهانی، ج۱، ص۱۴۴-۱۴۶؛ ابن الرضا ج۲، ۶۲۱-۶۲۶</ref> خوانساری آثار موجود در کتابخانه شخصی خود را نیز فهرست کرده است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱۶، ص۳۹۰</ref>
 
==فرزندان==
یکی از فرزندان او [[جمال الدین خوانساری|جمال الدین]]، از شاگردان او به شمار می رفت و او از خوانساری اجازۀ [[اجتهاد]] گرفت. جمال الدین چند رساله دبارۀ فقه و اصول تألیف کرد، او در سال ۱۳۳۹ در دنیا رفت و نخست در [[تخت فولاد اصفهان]] کنار عمویش [[محمد باقر خوانساری|محمد باقر]] به خاک سپرده شد و سپس در سال ۱۳۴۸ به نزدیک قبر پدرش در اصفهان منتقل شد.<ref>روضاتی، ص۱۱۹-۱۲۰؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۳۳۷، ۵۰۵-۵۰۶</ref>
یکی از فرزندان او [[جمال الدین خوانساری|جمال الدین]]، از شاگردان او به شمار می رفت و او از خوانساری اجازۀ [[اجتهاد]] گرفت. جمال الدین چند رساله دبارۀ فقه و اصول تألیف کرد، او در سال ۱۳۳۹ در دنیا رفت و نخست در [[تخت فولاد اصفهان]] کنار عمویش [[محمد باقر خوانساری|محمد باقر]] به خاک سپرده شد و سپس در سال ۱۳۴۸ به نزدیک قبر پدرش در اصفهان منتقل شد.<ref>روضاتی، ص۱۱۹-۱۲۰؛ حسینی یزدی و همکاران، ص۳۳۷، ۵۰۵-۵۰۶</ref>