پرش به محتوا

ابلیس: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۸۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۵ ژوئن ۲۰۲۳
جز
خط ۴۱: خط ۴۱:


== کفر ابلیس ==
== کفر ابلیس ==
در [[سوره بقره]]، ۳۴ و [[سوره ص|ص]]، ۷۴ آمده است:«و کَانَ مِنَ الکافِرین». در این که مقصود از [[کفر]]، کفرِ عناد یا کفرِ جهالت است، بین مفسّران اختلاف نظر وجود دارد. پاره‌ای به استناد اقرار وی که بر سر راه راست تو در کمین آنان خواهم نشست: «لاَقعُدَنَّ لَهم صِرَاطَکَ المُستقِیمَ» <ref>سوره اعراف، آیه ۱۶.</ref> و آنان را گمراه خواهم کرد: «لَاُغوِینَّهُم...» <ref>سوره ص، آیه ۳۸، ۸۲.</ref> او را عالم به دین حق و اضلال، و کفر او را کفر عناد دانسته و عده‌ای به دلیل این که اختیار شقاوت با علم به گمراهی را محال دانسته‌اند، کفر وی را کفرِ جهالت معرّفی کرده‌اند.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۳ق، ج۱۴، ص۳۹.</ref>
در [[آيه ۳۴ سوره بقره]]، و [[آیه ۷۴ سوره ص|۷۴ ص]] درباره ابلیس از تعبیر «و کَانَ مِنَ الکافِرین» استفاده شده است. در این که مقصود از [[کفر]]، کفرِ عناد یا کفرِ جهالت است، بین مفسّران اختلاف نظر وجود دارد.  
 
===کفر عنادی یا جاهلانه===
تبیین کفر ابلیس در کلام الهی به صیغه ماضی، موجب پیدایش آرای گوناگونی شده است:
پاره‌ای به استناد اقرار وی که بر سر راه راست تو در کمین آنان خواهم نشست: «لاَقعُدَنَّ لَهم صِرَاطَکَ المُستقِیمَ» <ref>سوره اعراف، آیه ۱۶.</ref> و آنان را گمراه خواهم کرد: «لَاُغوِینَّهُم...» <ref>سوره ص، آیه ۳۸، ۸۲.</ref> او را عالم به دین حق و اضلال، و کفر او را کفر عناد دانسته و عده‌ای به دلیل این که اختیار شقاوت با علم به گمراهی را محال دانسته‌اند، کفر وی را کفرِ جهالت معرفی کرده‌اند.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۳ق، ج۱۴، ص۳۹.</ref>
 
===کافر شدن یا کافر بودن؟===
۱. همان طور که از ظاهر آیه نیز برمی‌آید، ابلیس پیش از تمرّد کافر بوده است. براساس این دیدگاه، عبادت طولانی ابلیس، نه از سرِ ایمان و [[اخلاص]]، بلکه از روی [[ریا]]، [[نفاق]] و هم‌رنگ شدن با جماعت فرشتگان بوده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۹۱؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۱۳.</ref> از سخن ابلیس در آیه «لَم أَکنْ لِاَسجُدَ لِبشر خَلقتَهُ مِن صَلصال مِن حَمإ مَسنون» <ref>سوره حجر، آیه ۳۳.</ref> برمی‌آید که وی پیش از صدور فرمان سجده نیز کافر بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۲، ص۱۵۵.</ref> افزون بر ظواهر آیات، گفت‌و‌گوی مشهور ابلیس با فرشتگان را که در آن شبهاتی در حکمت آفرینش، فایده تکلیف و... از سوی او مطرح می‌شود، تأییدی بر کفر وی پیش از سرپیچی از فرمان خدا دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۴۸.</ref>
برخی مفسران هم‌چون [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]  و [[ابوالفتوح رازی]] بر اساس ظاهر عبارت «کان من الکافرین» گفته‌اند ابلیس پیش از تمرّد از دستور سجده نیز کافر بوده است. براساس این دیدگاه، عبادت طولانی ابلیس، نه از سرِ ایمان و [[اخلاص]]، بلکه از روی [[ریا]]، [[نفاق]] و هم‌رنگ شدن با جماعت فرشتگان بوده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۹۱؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۱۳.</ref> چنان که [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبائی]] از سخن ابلیس در [[آیه ۳۳ سوره حجر]]، «لَم أَکنْ لِاَسجُدَ...»  استفاده کرده‌ است که وی پیش از صدور فرمان سجده نیز کافر بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۲، ص۱۵۵.</ref> افزون بر ظواهر آیات، گفت‌و‌گوی مشهور ابلیس با فرشتگان را که در آن شبهاتی در حکمت آفرینش، فایده تکلیف و... از سوی او مطرح می‌شود، تأییدی بر کفر وی پیش از سرپیچی از فرمان خدا دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۴۸.</ref>


۲. ابلیس، نخست [[مؤمن]] بود؛ ولی به کفر گرایید. این رأی به چند صورت تبیین شده است:
۲. ابلیس، نخست [[مؤمن]] بود؛ ولی به کفر گرایید. این رأی به چند صورت تبیین شده است:
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۱۲

ویرایش