روح القدس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رُوح‌ُ القُدُس''' به‌معنای روح پاک از موجودات مقرب الهی است که درباره حقیقت آن، اختلاف‌نظر وجود دارد. [[جبرئیل]]، موجودی از [[عالم امر]]، [[انجیل]]، [[اسم اعظم خدا]]، عقل فعال، روح الارواح، اقنوم سوم و موجودی بالاتر از [[ملائکه]] مصداق آن معرفی شده است.  

== مفهوم‌شناسی ==

}}

درباره حقیقت روح‌القدس نظرات مختلفی از سوی نظریه‌پردازان اسلامی و مسیحی ارائه شده است:

* جبرئیل: تعدادی از [[مفسران]] روح‌القدس  را [[جبرئیل]] دانسته و درباره نامگذاری جبرئیل به روح‌القدس گفته‌اند همچنان که روح بدن را زنده می‌کند جبرئیل با آوردن وحی بر [[پیامبران]] دین را زنده می‌کند<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶.</ref> و به دلیل کامل‌تر بودن روحانیتش، بر دیگر ملائکه شرافت دارد از این‌رو نام روح‌القدس بر او اختصاص یافته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۳۹.</ref> در بعضی از روایات نیز نام‌گذاری جبرئیل به روح‌القدس تأیید شده است.<ref>سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۸۴؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸۹، مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۲۱.</ref>

* عقل فعال: روح‌القدس در نگاه [[فارابی]]، [[شیخ اشراق]] و [[میرداماد]] از فلاسفه مسلمان به عنوان عقل فعال که صورت‌بخش جهان ماده است شناخته می‌شود. در نزد [[ابن سینا]] و [[ملاصدرا]] روح‌القدس، جبرئیل و عقل فعال یکی هستند.<ref>اله‌بداشتی، «روح‌القدس در آموزه‌های مسیحی و اسلام»، ۱۳۸۹ش، ص۴.</ref><br />

* روح الارواح: در برخی از آثار [[عرفا]]، از روح‌القدس به عنوان روح الارواح نام برده شده که مخلوق خدا نیست بلکه وجهی خاص از وجوه خدا و وجودش به آن قائم است. آنها بر اساس آیه ۲۹ [[سوره حجر]] که خدا هنگام خلق انسان از روح خود در او دمید، روح‌القدس را همان روح‌الله می‌دانند که روح مخلوقات به آن قائم است.<ref>حیدر آملی، جامع الاسرار، ۱۳۴۷ش، ص۶۸۸-۶۹۰، علی‌پور، «روح‌القدس» ۱۳۹۴ش، ص۴۳۳-۴۳۷.</ref>  

* ابلاغ وحی به [[پیامبران]]: بنابر اینکه روح القدس [[جبرئیل]] یا بالاتر از ملائکه باشد انتقال، ابلاغ و القاء پیام خدا به پیامبران از وظایف او است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۸۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق.</ref>

* مؤید و کمک‌کننده پیامبران و اولیای الهی: تقویت و همراهی پیامبران در انجام وظیفه رسالت از وظایف روح‌القدس است. در سه [[آیه]] از [[قرآن]]<ref>سوره بقره، آیات ۸۷، ۲۵۳؛ سوره مائده، آیه۱۱۰.</ref> روح‌القدس موجودی است که خداوند به وسیله او [[عیسی مسیح]] را مورد تأیید قرار داده و بنابر نظر [[مفسران]] تأیید در اینجا به معنای تقویت خواهد بود.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۹۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۰۷.</ref> بعضی از [[روایات]] روح‌القدس را حافظ پیامبران از انجام [[گناهان]] و [[کبائر]] دانسته‌اند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۲۵، ص۵۴-۵۵.</ref> همچنین بر اساس برخی روایات، [[فاطمه زهرا(س)]] تأیید خاص روح‌القدس را همراه خود داشته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۹۷.</ref> همراهی روح‌القدس با رسول اکرم(ص) و امامان معصوم و عدم برگشت به آسمان نیز مضمون برخی از روایات است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۶۰-۶۱.</ref> در نهایت نزول روح‌القدس همراه دیگر ملائکه در [[شب قدر]] بر قلب پیامبر(ص) و بعد از او بر قلب [[امامان شیعه]] مورد تأکید روایات<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۱۴.</ref> و مفسران قرار گرفته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۱۸۶.</ref>

* القا حکم الهی به [[اهل بیت (ع)]]: بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، اهل بیت بر اساس حکم خدا و [[داود نبی]] قضاوت می‌کنند و اگر حکم چیزی را ندانند روح‌القدس علم آن‌را بر قلبشان القا می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۸.</ref>

* شفاعت در قیامت: در روایتی [[پیامبر اسلام(ص)]] اولین [[شفاعت|شفاعت‌کننده]] در [[روز قیامت]] را روح‌القدس دانسته است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، ج۴، ص۴۹۶-۴۹۸.</ref>

* یاری‌رسانی به [[مؤمنان]]: بر اساس روایات روح‌القدس تا زمانی که مؤمنان با زبان و عمل خود پیامبر(ص) و [[اهل بیت(ع)]] را یاری کنند، آنان را یاری می‌کند.<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۲۰۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۵۹۴، کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۰۲.</ref>

== پانویس ==