عالم ناسوت: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[آبان]]|روز=[[۲۲]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Golpoor }}

آثار لغت شناسی و همچنین تالیفات [[فلسفه اسلامی|فلسفی]]، [[عرفان|عرفانی]] و [[کلام اسلامی|کلامی]] به مفهوم شناسی ناسوت پرداخته‌اند که شاید بتوان تمام این تعاریف را در مساوی دانستن این واژه با عالم دنیا و مادیات دانست.

برخی از لغت‌شناسان، اصل ناسوت را از ناس می‌دانند که براى مبالغه به آخر آن واو و تاء اضافه شده است، همانند ملکوت <ref> مجلسی، احتجاجات،1379ش، ج‏1، ص37 </ref>

و برخی دیگر، ناسوت را لغتی با ریشه عبرانی و در مقابل [[لاهوت]] و مختص به [[انسان]] می‌دانند <ref>خفاجی، شفاء الغلیل، بی‌تا، ج 1، ص 264</ref> چنان‌که زبیدی (م 1205) ناسوت را به همین معنا دانسته است. <ref>زبیدی، تاج العروس، بی‌تا، ج 3، ص 128</ref> از این رو در آثار لغت‌شناسی معاصر نیز به معنای سرشت انسانی و مشتق از ناس قلمداد شده است. <ref>بستانی، فرهنگ ابجدی، 1375ش، ص 890</ref> همین نگاه از سوی [[علی اکبر دهخدا|دهخدا]] <ref> دهخدا، لغتنامه دهخدا، 1387ش، ج 14، ص 22150</ref> و دیگران <ref> معین، فرهنگ معین، 1382ش، ج 4، ص 3140؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1379ش، ج 2، ص 1888</ref> دنبال شده است.

* ناسوت انسان است و در مقابل [[لاهوت]] که الهی است، قرار می‌گیرد. <ref>آمدی،أبكار الأفكار في أصول الدين، 1423ق، ج‏5، ص15؛ صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص550؛ زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، بی‌تا، ج‏3 ص128</ref>

* ناسوت بدن [[انسان]] است <ref>حسن زاده آملی، ممد الهمم، 1378ش، ص 351</ref>

* عالم [[دنیا]] <ref>خاتمی، فرهنگ علم كلام، 1370ش، ص156</ref> و یا به عبارتی همان عالم گیتی است. <ref>سه رسائل فلسفى، ص78</ref>

* یکی از جهان‌های سه‌گانه در کنار [[عالم جبروت|جبروت]] و [[عالم ملکوت|ملکوت]] است. <ref>حسن زاده آملی، ممد الهمم، 1378ش، ص47؛ مطهری،مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، بی‌تا، ج‏3، ص372؛ اسفراینی، أنوار العرفان،1383ش، ص343</ref> چنان‌که با در نظر گرفتن عالم جبروت می‌توان آن را یکی از [[عوالم چهارگانه|جهان‌های چهارگانه]] دانست. <ref>محقق سبزواری،اسرار الحكم،1383ش، ص648</ref>

* یکی از [[مراتب وجود]] <ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص20</ref> و شاید مرتبه پنجم آن باشد. <ref>محقق سبزواری، اسرار الحكم، 1383ش، ص231</ref>

* ناسوت همان عالم شهادت است که منظور از آن، جهان جسمانى و اجسام و ماده و ماديات و بالاخره حوادث و زمانيات است كه گاه عالم ملك و ديگر بار عالم‏ ناسوت‏ نامیده شده است <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج‏2، ص1228 و ج‏3، ص1982؛ سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص321</ref>

در هر حال با توجه به تمام این تعاریف می‌توان گفت عالم بدن‌ها و مخلوقات است که نسبت به دیگر جهان‌ها جهانی پایین و سفلی به حساب می‌آید <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى،1366ش، ص550 </ref> لذا در سیر کمالی انسان پایین‌ترین مرحله <ref>کاشانی، مجموعه رسائل و مصنفات كاشانى، 1380ش، ص224 </ref>و کثیف‌ترین عالم‌ها <ref>حسن زاده آملی، ممد الهمم، 1378ش، ص79</ref> خوانده شده است و ویژگی‌هایی چون تغییر <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج‏2، ص680 </ref>و نیستی <ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، بی‌تا، ج‏3، ص411 </ref> را در خود داشته و حجاب‌هایی ده گانه یعنی [[كفر]]، [[شرک]]، [[ظلم]]، [[جهل]]، [[حقد]]، [[حسد]]، [[بخل]]، [[غضب]]، [[شهوت]] و [[تكبر]]، آن را فرا گرفته است. <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج‏2، ص1224 </ref>تا جایی که یکی از نام‌های اولین قاتل معرفی شده از سوی [[قرآن]] یعنی [[قابیل]] هم ناسوت است. <ref>محقق سبزواری، هادي المضلين، 1383ش، ص296 </ref>

ناسوت به عنوان یکی از جهان‌های سه گانه یا چهارگانه است که به نوعی در عالم خلق قرار دارد <ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص317 </ref> اما این موضوع سبب عدم ارتباط آن با دیگر عوالم نخواهد بود؛ بلکه آن را سایه عالم عقول <ref> سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص295 </ref> و حتی یک عالم ملکوت کوچک دانسته اند. <ref>سهروردی، هياكل النور، 1379ش، ص175 </ref> این تعبیر شاید با توجه به آن‌که این جهان زاییده [[عالم ملکوت|ملکوت]] است <ref> سس </ref> و حتی به آینه آن <ref>ابن هروی، انواريه، 1383ش، ص169 </ref> تعبیر شده است، چندان بیراه نباشد. در هر حال در آثار متعدد راه رسیدن به [[عالم ملکوت|ملکوت]] را گذر از ناسوت و عدم دلبستگی بدان دانسته‌اند. <ref>حسینی تهرانی، معاد شناسى، 1423ق، ج‏3 ص248 و ج‏7 ص111 ؛ حسن زاده، مجموعه مقالات، ولايت تكوينى(1)، 1376ش، ص38؛ سهروردی، هياكل النور، 1379ش، ص27؛ محقق سبزواری، شرح المنظومة، 1379ش، ج‏1، ص21؛ سهروردی، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، 1375ش، ج‏3، ص326 </ref> هر چند نمی‌توان بدون در نظر گرفتن آن، سفر به سوی حق را آغاز کرد. <ref>قمشه ای، مجموعة آثار آقا محمد رضا القمشه اى حكيم صهبا، 1378ش، ص52 ؛ حسینی تهرانی، معاد شناسى ، 1423، ج‏8، ص </ref> چنان‌که در ادبیات [[عرفان|عرفانی]] از جعبه و تابوتی که قنداقه [[حضرت موسی|موسی]] بر آن نهاده شده بود، به عنوان عالم ناسوت یاد شده است. <ref>استرآبادی، شرح فصوص الحکم، 1358ش، ص996–998 و حسن زاده، ممد الهمم،1378ش، ص536-537</ref>

برخی معتقدند که این اصطلاح ریشه در باور [[مسیحیان]] دارد که در مورد [[حضرت عیسی|عیسی(ع)]] اعتقاد دارند ناسوت و [[عالم لاهوت|لاهوت]] با هم متحد شده در عیسی(ع) تجلی یافته است <ref>طوسی، تلخيص المحصل،1405ق، ص260؛ حسنی رازی، تبصرة العوام في معرفة مقالات الأنام، 1364ش، ص24، حسینی تهرانی، امام شناسى، 1426ق، ج‏18، ص  245؛ مجلسی، احتجاجات، 1379ش، ج‏1، ص37؛ عامری، رسائل ابو الحسن عامرى، 1375 ش، ص297 6 </ref>حال در اینکه ناسوت بالا رفته وبه لاهوت رسیده و یا لاهوت پایین آمده و با ناسوت متحد شده اختلافاتی وجود دارد. <ref>عارف، راه روشن،1372ش، جلد8، ص39</ref> در هر حال با آن که عیسی(ع) بعضی از مخاطبان خود را زادگان نواسیت جمع ناسوت خوانده است. <ref>؟؟؟</ref> ریشه این موضوع در آثار برخی، به قبل از [[مسیحیت]] باز می‌گردد <ref>موسوی همدانی، ترجمه تفسير الميزان، 1374ش، ج‏3، ص495</ref> حتی مرگ هر امپراتور در پاره‌ای از ادیان به معنای انقطاع حلول الهویت در جامعه قلمداد شده است <ref>حسینی تهرانی،امام شناسى، 1426ق، ج‏18، ص245 </ref> البته ناگفته نماند که برخی از عرفای [[مسلمان]] نیز به نوعی ادعای حلول لاهوت یعنی روح خداوندی در ناسوت یعنی روح آدمیان را داشته و بر این اساس ادعای «انا الحق» سر می دادند <ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامى، 1372، ص163 ؛ طوسی، تلخيص المحصل، 1405ق، ص260</ref>

 

{{پانویس2}}

* استرآبادی، محمد تقی، شرح فصوص الحکم، تهران، دانشگاه تهران‏، 1358ش.

* اسفراینی، ملا اسماعیل، أنوار العرفان، تحقيق سعيد نظرى، قم، دفتر تبليغات اسلامى،‏ چاپ اول‏، 1383ش.

* آمدى، سيف الدين، أبكار الأفكار في أصول الدين‏، تحقيق احمد محمد مهدى، قاهره، دار الكتب‏، 1423ق.

* بستانى، فواد افرام‏، فرهنگ ابجدی، تهران، اسلامى‏، چاپ دوم‏، 1375ش.

* حسن زاده آملی، حسن، مجموعه مقالات (ولايت تكوينى«1»، موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى تهران)، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى‏، چاپ پنجم، 1376ش.

* حسن زاده آملی، حسن، ممد الهمم، تهران، ‏سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى، ‏ چاپ اول، 1378ش.

* حسنى رازى، سيد مرتضى بن داعى،‏ تبصرة العوام في معرفة مقالات الأنام، تصحيح عباس اقبال آشتيانى، چاپ دوم، تهران، اساطير، 1364ش.‏

* حسینی تهرانی، سید محمد حسین، امام شناسى، مشهد، علامه طباطبايى‏، چاپ سوم، 1426ش.

* حسینی تهرانی، سید محمد حسین، معاد شناسى، مشهد، نور ملكوت قرآن، ‏ چاپ اول‏، 1423ق‏.

* خاتمی، احمد، فرهنگ علم كلام، تهران، صبا، چاپ اول، 1370ش.

* خفاجی، احمدبن محمد، شفاء الغلیل، تحقیق کشاش محمد، بيروت، ‏دار الكتب العلمية، چاپ اول‏، بی‌تا

* دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1387 ش

* سجادی، سید جعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، تهران، ‏وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏، 1379ش.

* سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، تهران، ‏انتشارات دانشگاه تهران‏، 1373ش.

* سهروردی، شهاب‌الدین، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، تهران‏، موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى‏، 1375ش.

* سهروردی، شهاب‌الدین، هياكل النور، تهران، نشر نقطه‏، 1379ش.

* صليبا، جميل و منوچهر صانعى دره بيدى‏ فرهنگ فلسفى، تهران، انتشارات حكمت‏، چاپ اول، 1366 ش.

* طوسى، خواجة نصير الدين، تلخيص المحصل‏، بیروت، دار الاضواء، 1405ق.

* عارف، سید محمد صادق، راه روشن، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى‏، چاپ اول، 1372ش.

* عامری، ابوالحسن، رسائل ابو الحسن عامرى، تهران، مركز نشر دانشگاهى‏، چاپ اول، 1375ش

* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ج 2، ص 1888، تهران، امیرکبیر، 1379ش

* قمشه‌ای، محمد رضا، مجموعة آثار آقا محمد رضا قمشه‌اى حكيم صهبا، اصفهان، ‏كانون پژوهش، ‏چاپ اول‏، 1378ش.

* كاشانى، كمال الدين عبد الرزاق،‏ مجموعه رسائل و مصنفات كاشانى، تهران، میراث مکتوب، 1380ش.

* مجلسی، محمد باقر، احتجاجات، ترجمه موسی خسروی، تهران، ‏انتشارات اسلاميه‏، 1379ش‏.

* محقق سبزواری، محمد باقر، اسرار الحكم، قم، مطبوعات دينى، چاپ اول‏‏، 1383ش.

* محقق سبزواری، محمد باقر، شرح المنظومه، تصحيح و تعليق از آيت الله حسن زاده آملى، تهران‏، نشر ناب‏، چاپ اول، 1379ش.

* محقق سبزواری، محمد باقر، هادي المضلين، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‏، چاپ اول، 1383ش.

* مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامى، مشهد، آستان قدس رضوى‏، چاپ دوم، 1372ش.

* مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى،، تهران، انتشارات صدرا، بی‌تا.

* معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، سی‌گل، 1382ش.

* ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، سه رسائل فلسفى، قم، ‏دفتر تبليغات اسلام، چاپ سوم، ‏‏1387ش‏.

* موسوی همدانی، سید محمد باقر، ترجمه تفسير الميزان، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ پنجم، 1374ش.

* نظام الدين احمد بن الهروى،‏ محمد شريف، انواريه(ترجمه و شرح حكمة الاشراق سهروردى)، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، 1363ش.