کاربر ناشناس
تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Ashrafi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
رتبه جمعیت = ۹۸ام | | رتبه جمعیت = ۹۸ام | | ||
}} | }} | ||
'''تاجیکستان''' یکی از ۵ جمهوری [[آسیای مرکزی]] | '''تاجیکستان''' یکی از ۵ جمهوری [[آسیای مرکزی]] بوده که پایتخت آن شهر دوشنبه است. این کشور تا قبل از استقلال در سال ۱۹۹۱ م یکی از جمهوری‌های پانزده گانه شوروی بود. قانون اساسی تاجیکستان بعد از فروپاشی شوروی در ۱۹۹۳م به همه پرسی گذاشته و به تصویب رسید؛ در این قانون، تاجیکستان جمهوری یکپارچه، غیردینی، دمکراتیک و مبتنی بر قانون است و زبان رسمی کشور، تاجیکی (فارسی) است و به همه خلق‌ها امکان استفاده از زبان مادری خود، داده شده و حاکمیت دولتی در میان سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه تفکیک شده است. | ||
مذهب اکثر مردم تاجیکستان [[اهل سنت|سنی]] و از شاخه [[حنفی]] است. شیعیان تاجیکستان به دو دسته [[امامیه|شیعیان امامی]] و شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] تقسیم می‌شوند. حدود نود درصد شیعیان ساکن بدخشان در شرق و جنوب شرقی تاجیکستان در کوهپایه‌های پامیر، پیرو مذهب اسماعیلیه و ده درصد از آنها شیعه دوازده امامی هستند.<ref>بهمن، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، ص ۱۴۰</ref> | مذهب اکثر مردم تاجیکستان [[اهل سنت|سنی]] و از شاخه [[حنفی]] است. شیعیان تاجیکستان به دو دسته [[امامیه|شیعیان امامی]] و شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] تقسیم می‌شوند. حدود نود درصد شیعیان ساکن بدخشان در شرق و جنوب شرقی تاجیکستان در کوهپایه‌های پامیر، پیرو مذهب اسماعیلیه و ده درصد از آنها شیعه دوازده امامی هستند.<ref>بهمن، ژئوپلتیک تشیع در آسیای مرکزی، ص ۱۴۰</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==جمعیت و جغرافیا== | ==جمعیت و جغرافیا== | ||
[[پرونده:نقشه تاجیکستان.gif|بندانگشتی|نقشه کشور تاجیکستان و همسایگان آن]] | [[پرونده:نقشه تاجیکستان.gif|بندانگشتی|نقشه کشور تاجیکستان و همسایگان آن]] | ||
تاجیکستان با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵ میلیون نفر جمعیت، یکی از ۵ جمهوری [[آسیای مرکزی]] است. تاجیکستان کشوری کوهستانی و زلزله خیز | تاجیکستان با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵ میلیون نفر جمعیت، یکی از ۵ جمهوری [[آسیای مرکزی]] است. تاجیکستان کشوری کوهستانی و زلزله خیز بوده و ۹۳ درصد آن را کوه‌های مرتفع پوشانده است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست، متفاوت می‌باشد، زمستان‌ها کوتاه و سرد و تابستان‌ها گرم و مرطوب هستند. تاجیکستان دارای رودهای بسیاری است، شمار رودخانه‌هایی که طول آنها از ۱۰ کیلومتر تجاوز می‌کند به ۹۴۷ می‌رسد. در تاجیکستان ۱۸ شهر و ۴۹ شهرک وجود دارد. پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل (دوشنبه بازار) در قدیم در این محل بوده است. دومین شهر تاجیکستان از لحاظ جمعیت شهر خجند در شمال این کشور با ۱۶۳۰۰۰ نفر جمعیت می‌باشد. زبان ملی این جمهوری تاجیکی و متعلق به گروه زبان‌های جنوب شرقی ایران است. زبان فارسی با زبان تاجیکی قرابت نزدیک دارد و هر دو وارث خصوصیات و ادبیات مشترکی هستند و شکوفایی و فرهنگ ایرانی بعد از [[اسلام]] در تاجیکستان بود و این باعث فخر ملت تاجیک است. در اکثر مدارس تاجیکستان زبان تاجیکی تدریس می‌شود و دوره کامل تحصیلی به این زبان صورت می‌گیرد. رسم الخط مردم تاجیک تا سال ۱۹۳۰ رسم الخط عربی بود که در این سال رسم الخط لاتین جانشین رسم الخط عربی شد.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref> | ||
==ویژگی های قوم تاجیک== | ==ویژگی های قوم تاجیک== | ||
قوم تاجیک به داشتن عدالت و زندگی مسالمت آمیز وصف شده اند<ref>نوبهار، ص 220ـ221</ref> و آنان را مردمانی غیرمتظاهر، قدرشناس ، گشاده رو و آرام دانسته اند.<ref>همان ، ص 217؛ پاشینو، ص 296؛ سیدی ، ص 305</ref> تاجیک ها با زادگاه خود پیوندی ناگسستنی دارند، عمدتاً رعیت و زحمت کش اند و زمین مرده را احیا و سرسبز می سازند، به عهد خود وفادارند و بر داشتن روابط حسنه با ملت های دیگر و روابط خویشاوندی و حُسن معامله تأکید دارند.<ref>نوبهار، ص 218ـ222؛ شیروانی ، ص 184؛ صدیقی، ص 235</ref> تاجیک های کوهستان نشین نیز به صلح طلبی | قوم تاجیک به داشتن عدالت و زندگی مسالمت آمیز وصف شده اند<ref>نوبهار، ص 220ـ221</ref> و آنان را مردمانی غیرمتظاهر، قدرشناس ، گشاده رو و آرام دانسته اند.<ref>همان ، ص 217؛ پاشینو، ص 296؛ سیدی ، ص 305</ref> تاجیک ها با زادگاه خود پیوندی ناگسستنی دارند، عمدتاً رعیت و زحمت کش اند و زمین مرده را احیا و سرسبز می سازند، به عهد خود وفادارند و بر داشتن روابط حسنه با ملت های دیگر و روابط خویشاوندی و حُسن معامله تأکید دارند.<ref>نوبهار، ص 218ـ222؛ شیروانی ، ص 184؛ صدیقی، ص 235</ref> تاجیک های کوهستان نشین نیز به صلح طلبی ، داشتن روحیه روستایی و هم گرا مشهورند.<ref>همام ، ص 98</ref> | ||
پوپوف که درباره گیاهانِ آسیای مرکزی پژوهش کرده، نوشته است که در هرجایی که تاجیک ها به سر می برده اند، آثار و بقایای عالی کشاورزی | پوپوف که درباره گیاهانِ آسیای مرکزی پژوهش کرده، نوشته است که در هرجایی که تاجیک ها به سر می برده اند، آثار و بقایای عالی کشاورزی ، انواع گیاهان پربار و ارزشمند دیده می شود. کولدوین ویژگی بارز قوم تاجیک را صلح دوستی آنان دانسته . به گفته مدّن دورف، این قوم توانسته است با سخت کوشی راه پیشرفت خود را طی قرون هموار کند.<ref>رجوع کنید به مس اف ، ص 130ـ131، 145ـ146</ref> به نوشته شیروانی<ref>همانجا</ref> قوم تاجیک علما و فضلا و حکمای بسیاری داشته است. این قوم هرگز هویت فرهنگی و زبانی و ادبی خود را از دست نداده است.<ref>صدیقی ، همانجا</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
===احزاب سیاسی تاجیکستان=== | ===احزاب سیاسی تاجیکستان=== | ||
# '''حزب کمونیست''': از نخستین روزهایی که تاجیکستان زیر سیطره حکومت کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی قرار گرفت، حزب کمونیست در این جمهوری تشکیل یافت و در تمامی دوران حاکمیت، حزب کمونیست تنها حزب در تاجیکستان | # '''حزب کمونیست''': از نخستین روزهایی که تاجیکستان زیر سیطره حکومت کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی قرار گرفت، حزب کمونیست در این جمهوری تشکیل یافت و در تمامی دوران حاکمیت، حزب کمونیست تنها حزب در تاجیکستان بوده، پس از کودتای اوت ۱۹۹۱م، به اتهام همکاری با کودتاچیان، فعالیت حزب کمونیست متوقف گردید. پس از بررسی به اتهامات حزب کمونیست در یکی از کمیسیون‌های پارلمان و اعلام بی‌گناهی آن در جریانات مربوط به کودتا، از دسامبر ۱۹۹۱م، حزب کمونیست تاجیکستان بار دیگر با همان نام رسمیت یافت وفعالیت خود را با برنامه‌ای جدید آغاز کرد. <ref> منتظمی، تاجیکستان، ص ۶۲ ـ ۶۱ </ref> | ||
# '''حزب دموکرات تاجیکستان''': این حزب در سال ۱۹۹۰م، تأسیس شد و بیشتر اعضای آن در ابتدا تحصیل کرده‌های شهری بودند. حزب دموکرات از تمامی ملیت‌ها عضو دارد و در میان جوامع دانشگاهی نیز دارای نفوذ و اهمیت می‌باشد. پس از جنگ‌های داخلی سال ۱۹۹۳-۱۹۹۲م، فعالیت سیاسی حزب دموکرات در تاجیکستان ممنوع اعلام گردید، ولی با حزب‌های نهضت اسلامی و رستاخیز تاجیکستان ائتلاف نمود و تا سپتامبر ۱۹۹۴م، با آنها همکاری می‌کرد، سپس یک چرخش سیاسی به دولت تاجیکستان نزدیک شد و با تأیید انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی و کار همه پرسی قانون اساسی، در ژوئیه ۱۹۹۵م، از دولت اجازه فعالیت گرفت.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص ۶۳ ـ ۶۲ </ref> | # '''حزب دموکرات تاجیکستان''': این حزب در سال ۱۹۹۰م، تأسیس شد و بیشتر اعضای آن در ابتدا تحصیل کرده‌های شهری بودند. حزب دموکرات از تمامی ملیت‌ها عضو دارد و در میان جوامع دانشگاهی نیز دارای نفوذ و اهمیت می‌باشد. پس از جنگ‌های داخلی سال ۱۹۹۳-۱۹۹۲م، فعالیت سیاسی حزب دموکرات در تاجیکستان ممنوع اعلام گردید، ولی با حزب‌های نهضت اسلامی و رستاخیز تاجیکستان ائتلاف نمود و تا سپتامبر ۱۹۹۴م، با آنها همکاری می‌کرد، سپس یک چرخش سیاسی به دولت تاجیکستان نزدیک شد و با تأیید انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی و کار همه پرسی قانون اساسی، در ژوئیه ۱۹۹۵م، از دولت اجازه فعالیت گرفت.<ref> منتظمی، تاجیکستان، ص ۶۳ ـ ۶۲ </ref> | ||
# '''[[حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]]''': حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد و مؤسس آن «[[سید عبدالله نوری]]» بود که بلافاصله پس از تأسیس این حزب به جرم تبلیغات اسلامی دستگیر و زندانی شد و این حزب تنها حزب اسلامی در آسیای مرکزی است.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920207001197 مراسم چهلمين سالگرد تاسيس «حزب نهضت اسلامي تاجيکستان» برگزار شد]</ref> حزب نهضت اسلامی که از مدت‌ها پیش به صورت زیرزمینی و مخفیانه مشغول فعالیت بوده در تاریخ ۲۶ اکتبر ۱۹۹۱ پس از آزادی تشکیل احزاب به صورت مخفیانه فعالیت خود را آغاز کرد. رسمیت یافتن حزب نهضت اسلامی نتیجه تظاهرات ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۱۹۹۱م بود که تظاهرکنندگان یکی از شرایط خود برای پایان دادن به تظاهرات را به رسمیت شناختن حزب نهضت اسلامی عنوان کرده بودند و تنها شرطی که دولت به آن عمل کرد همین بود. حزب نهضت اسلامی ابتدا وابسته به حزب نهضت اسلامی شوروی بود پس از بروز تمایلات پان ترکیسم از طرف نهضت اسلامی، شاخه تاجیکستان از این حزب جدا شد و نهضت اسلامی تاجیکستان را تشکیل داد. حزب نهضت اسلامی از بین روحانیت و روستائیان حامیان زیادی دارد و حدود شصت درصد از حامیان این حزب در روستا‌ها زندگی می‌کنند. فعالیت حزب نهضت اسلامی در دوره‌ای ممنوع شد و طرفداران این حزب در مناطق مرزی افغانستان و بدخشان به سمت مبارزه با رژیم رفتند. در شمال تاجیکستان ناحیه‌ای است به نام مسچاه که مردم آنجا را مسچایی می‌نامند و جمعیت آن حدود ۱۵۰ هزار نفر می‌باشند که به عصیان و تمرد در مقابل حکومت کمونیستی در آسیای مرکزی شهرت دارند. مردم این منطقه [[حنفی]] مذهب هستند اما از نظر افکار و اصول عقاید شباهت زیادی به [[شیعیان]] دارند. برنامه این حزب پاسداری از استقلال و برقراری سیستم پارلمانی برای توسعه [[اسلام]] می‌باشد. اسلام به عنوان عامل منسجم کننده اقوام مختلف نیز مد نظر است. و رهبران این نهضت معتقد به برقراری ارتباطات نزدیک با کشورهای اسلامی هستند. <ref> منتظمی، تاجیکستان، ص ۶۵ </ref> امروزه حزب نهضت اسلامی از احزاب مخالف دولت است<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81526878/ انتخابات پارلمانی و توسعه سیاسی در تاجیکستان]</ref> و محی الدین کبیری رئیس کنونی آن می باشد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13900702000376 انتخاب مجدد کبیری به ریاست حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]</ref> | # '''[[حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]]''': حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد و مؤسس آن «[[سید عبدالله نوری]]» بود که بلافاصله پس از تأسیس این حزب به جرم تبلیغات اسلامی دستگیر و زندانی شد و این حزب تنها حزب اسلامی در آسیای مرکزی است.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920207001197 مراسم چهلمين سالگرد تاسيس «حزب نهضت اسلامي تاجيکستان» برگزار شد]</ref> حزب نهضت اسلامی که از مدت‌ها پیش به صورت زیرزمینی و مخفیانه مشغول فعالیت بوده در تاریخ ۲۶ اکتبر ۱۹۹۱ پس از آزادی تشکیل احزاب به صورت مخفیانه فعالیت خود را آغاز کرد. رسمیت یافتن حزب نهضت اسلامی نتیجه تظاهرات ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۱۹۹۱م بود که تظاهرکنندگان یکی از شرایط خود برای پایان دادن به تظاهرات را به رسمیت شناختن حزب نهضت اسلامی عنوان کرده بودند و تنها شرطی که دولت به آن عمل کرد همین بود. حزب نهضت اسلامی ابتدا وابسته به حزب نهضت اسلامی شوروی بود پس از بروز تمایلات پان ترکیسم از طرف نهضت اسلامی، شاخه تاجیکستان از این حزب جدا شد و نهضت اسلامی تاجیکستان را تشکیل داد. حزب نهضت اسلامی از بین روحانیت و روستائیان حامیان زیادی دارد و حدود شصت درصد از حامیان این حزب در روستا‌ها زندگی می‌کنند. فعالیت حزب نهضت اسلامی در دوره‌ای ممنوع شد و طرفداران این حزب در مناطق مرزی افغانستان و بدخشان به سمت مبارزه با رژیم رفتند. در شمال تاجیکستان ناحیه‌ای است به نام مسچاه که مردم آنجا را مسچایی می‌نامند و جمعیت آن حدود ۱۵۰ هزار نفر می‌باشند که به عصیان و تمرد در مقابل حکومت کمونیستی در آسیای مرکزی شهرت دارند. مردم این منطقه [[حنفی]] مذهب هستند اما از نظر افکار و اصول عقاید شباهت زیادی به [[شیعیان]] دارند. برنامه این حزب پاسداری از استقلال و برقراری سیستم پارلمانی برای توسعه [[اسلام]] می‌باشد. اسلام به عنوان عامل منسجم کننده اقوام مختلف نیز مد نظر است. و رهبران این نهضت معتقد به برقراری ارتباطات نزدیک با کشورهای اسلامی هستند. <ref> منتظمی، تاجیکستان، ص ۶۵ </ref> امروزه حزب نهضت اسلامی از احزاب مخالف دولت است<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81526878/ انتخابات پارلمانی و توسعه سیاسی در تاجیکستان]</ref> و محی الدین کبیری رئیس کنونی آن می باشد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13900702000376 انتخاب مجدد کبیری به ریاست حزب نهضت اسلامی تاجیکستان]</ref> | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
==ادیان و مذاهب== | ==ادیان و مذاهب== | ||
مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است. گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه‌های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می‌کنند، اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه و به ویژه برای [[امام علی]] (علیه السّلام) و [[امام حسین]] (علیه السّلام) و [[امام جعفر صادق]] (ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد [[امام رضا]] (ع) را دارند. گروهی از اقلیت‌های [[مسیحیت|مسیحی]]، [[زرتشت|زرتشتی]] و [[یهودیت|یهودی]] در تاجیکستان زندگی می‌کنند. امروزه با استقلال این کشور انجام فرائض دینی آزاد | مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است. گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه‌های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می‌کنند، اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه و به ویژه برای [[امام علی]] (علیه السّلام) و [[امام حسین]] (علیه السّلام) و [[امام جعفر صادق]] (ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد [[امام رضا]] (ع) را دارند. گروهی از اقلیت‌های [[مسیحیت|مسیحی]]، [[زرتشت|زرتشتی]] و [[یهودیت|یهودی]] در تاجیکستان زندگی می‌کنند. امروزه با استقلال این کشور انجام فرائض دینی آزاد شده، منتها سیاست دولت تاجیکستان بر جدایی مذهب از سیاست استوار است. به علت ۷۰ سال سلطه [[کمونیسم]] در [[آسیای مرکزی]] و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. البته افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخورد دارند و فرهنگ ایرانی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. نام [[علی (ع)|علی (علیه السّلام)]] در تاجیکستان نام قدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می‌شود علی می‌باشد و برای زنان نام فاطمه و زهرا را استفاده می‌کنند. مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت [[قرآن مجید]]، مراسم [[ازدواج]]، مراسم تدفین، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و غیره به شکل اسلامی ایرانی است.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3262A43205.html نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان]</ref> در تاجیکستان حدود چهار هزار [[مسجد]] وجود دارد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921002000145 تاجیکستان تعداد مساجد خود را افزایش می‌دهد] </ref> | ||
===آمار شیعیان تاجيكستان=== | ===آمار شیعیان تاجيكستان=== | ||