۱۶٬۶۶۳
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (مستندسازی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش مطلب و منبع و ویرایش) |
||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
'''اهواز''' از شهرهای تاریخی و شیعهنشین [[ایران]] است. پیشینه [[تشیع]] در این شهر به قرن نخست قمری و مهاجرت قبایل شیعی از [[عراق]] به آن برمیگردد. | '''اهواز''' از شهرهای تاریخی و شیعهنشین [[ایران]] است. پیشینه [[تشیع]] در این شهر به قرن نخست قمری و مهاجرت قبایل شیعی از [[عراق]] به آن برمیگردد. | ||
خاندانهای | خاندانهای شیعی مانند [[آل مهزیار]] و [[آل حضینی]] اهوازی بودند. همچنین [[عبدالله بن عباس]] کارگزار و [[رفاعة بن شداد]] قاضی منصوب [[امام علی(ع)]] در این شهر بودند. | ||
وجود وکلای [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] در این شهر و عبور [[امام رضا(ع)]] از آن در سفر به [[مرو]]، بر اهمیت آن نزد شیعیان افزوده است. | وجود وکلای [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] در این شهر و عبور [[امام رضا(ع)]] از آن در سفر به [[مرو]]، بر اهمیت آن نزد شیعیان افزوده است. | ||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
پیشینه تاریخی اهواز به قرن سوم میلادی بازمیگردد که توسط [[اردشیر]] (۲۲۴م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰.</ref> یا شاپور<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴.</ref>بنا شده است.{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آنها را بنا کرد هر یکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را در یکی جای داد و بازاریان را در دیگری. شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷.)}} اهواز پیش از اسلام از کانونهای [[مسیحیت]] در ایران و از اسقفنشینهای خوزستان محسوب میشد و در روزگار [[ساسانیان]] از شهرهای عمده [[خوزستان]] به شمار میرفت.<ref>همدانی، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۸۲.</ref> | پیشینه تاریخی اهواز به قرن سوم میلادی بازمیگردد که توسط [[اردشیر]] (۲۲۴م)<ref> حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰.</ref> یا شاپور<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴.</ref>بنا شده است.{{یادداشت| درباره چگونگی تأسیس این شهر نقل شده: هرمز اردشیر نام دو شهر است چون اردشیر آنها را بنا کرد هر یکی را به نامی مُرکب از نام خود و نام خدا نامید، آنگاه بزرگان و اشراف را در یکی جای داد و بازاریان را در دیگری. شهر بازاریان به «هوجستان وازار» معروف شد اعراب آن را معرب نموده به «سوق الاهواز» و نام شهر دیگر را معرب کرده «هرمشیر» گفتند که آن در فتح اعراب خراب شده و فقط جای بازاریان مانده است (حمزه اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ص۴۰؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، ج۱، ص۲۸۴ و ۲۸۵؛ مقدسی، احسن التقاسیم،۱۳۸۵ش، ص۶۰۷.)}} اهواز پیش از اسلام از کانونهای [[مسیحیت]] در ایران و از اسقفنشینهای خوزستان محسوب میشد و در روزگار [[ساسانیان]] از شهرهای عمده [[خوزستان]] به شمار میرفت.<ref>همدانی، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۰، ج۱، ص۴۸۲.</ref> | ||
==تشیع در اهواز== | ==نفوذ تشیع در اهواز== | ||
به گفته [[رسول جعفریان]] تاریخپژوه معاصر، قدمت [[تشیع]] در اهواز به قدمت تشیع در [[قم]] بوده | به گفته [[رسول جعفریان]] تاریخپژوه معاصر، قدمت [[تشیع]] در اهواز به قدمت تشیع در [[قم]] بوده است.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۲.</ref> همچنین وی نفوذ تشیع در اهواز را بهسبب ارتباط ساکنان آن با اهالی کوفه و مهاجرت قبایل و خاندانهای شیعه مانند قبیله عبدالقیس و بنیاسد از کوفه به اهواز از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] دانسته است.<ref>جعفریان، [https://ebookshia.com/books/view/1/%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2+%D8%AF%D8%B1+%D8%B3%D9%87+%D9%82%D8%B1%D9%86+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C تشیع در اهواز در سه قرن نخست اسلامی].</ref> | ||
[[عبدالله بن عباس]]، از سوی [[امام علی(ع)]]، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> همچنین [[رفاعة بن شداد]]، قاضی منصوب امام علی(ع) در این شهر بود.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶.</ref> در اوائل قرن دوم، [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]، کارگزار اهواز در دوره سفاح عباسی شد. او در زمان [[مروان دوم]] آخرین خلیفه اموی، به طرفداری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۴۱.</ref> | |||
[[عبدالله بن عباس]]، از سوی [[امام علی(ع)]]، والی [[بصره]] و نواحی شرقی، از جمله اهواز بود<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۲.</ref> همچنین [[رفاعة بن شداد]]، قاضی منصوب امام علی(ع) در این شهر بود.<ref>قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۹۶۳م، ج۱، ص۲۲۷ و ج۲، ص۱۷۶.</ref> | |||
در اوائل قرن دوم، [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]، کارگزار اهواز در دوره سفاح عباسی شد. او در زمان [[مروان دوم]] آخرین خلیفه اموی، به طرفداری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۴۱.</ref> | |||
حکومتهای شیعی چون [[آل بریدی|آل برید]] <ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۶۱۰، مدخل آل بریدی.</ref> و [[مشعشعیان|مشعشیان]]<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ص۲۸۱.</ref> در این منطقه حکمرانی کردند. | حکومتهای شیعی چون [[آل بریدی|آل برید]] <ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۶۱۰، مدخل آل بریدی.</ref> و [[مشعشعیان|مشعشیان]]<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ص۲۸۱.</ref> در این منطقه حکمرانی کردند. | ||
== اصحاب امامان == | |||
برخی از اصحاب و وکلای ائمه(ع) | برخی از اصحاب و وکلای ائمه(ع) اهوازی بودند. از جمله: | ||
* [[محمد بن مخلد اهوازی]]؛ از | * [[محمد بن مخلد اهوازی]]؛ از راویان [[امام جعفر صادق(ع)]]<ref> کلینی، الکافی،۱۴۰۷ق، ج۷، ص۵۵۰.</ref> | ||
* [[عبدالله بن محمد اهوازی]]؛ از اصحاب [[موسی بن جعفر(ع)]]<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۷.</ref> | * [[عبدالله بن محمد اهوازی]]؛ از اصحاب [[موسی بن جعفر(ع)]]<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۷.</ref> | ||
* [[فضال بن ایوب ازدی اهوازی]]؛ از اصحاب [[امام کاظم(ع)]] و [[امام رضا(ع)]].<ref>ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۷۱.</ref> | * [[فضال بن ایوب ازدی اهوازی]]؛ از اصحاب [[امام کاظم(ع)]] و [[امام رضا(ع)]].<ref>ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۷۱.</ref> | ||
* [[عبدالله بن محمد بن حصین حصینی عبدی]]؛ (عبدالقیسی)، از اصحاب امام رضا(ع)<ref>نجاشی، رجال نجاشی،۱۳۶۵ش، ص۲۲۷؛ حلی، رجال حلی، ۱۴۱۱ ق، ص۱۰۹.</ref> | * [[عبدالله بن محمد بن حصین حصینی عبدی]]؛ (عبدالقیسی)، از اصحاب امام رضا(ع)<ref>نجاشی، رجال نجاشی،۱۳۶۵ش، ص۲۲۷؛ حلی، رجال حلی، ۱۴۱۱ ق، ص۱۰۹.</ref> | ||
* [[احمد بن محمد بن موسی بن هارون الصلت اهوازی]]<ref> طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۳۴-۵۸.</ref> | * [[احمد بن محمد بن موسی بن هارون الصلت اهوازی]]<ref> طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ ق، ص۳۴-۵۸.</ref> | ||
* [[حسن بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) | * [[حسن بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع)، [[امام جواد(ع)]] و [[امام هادی(ع)]]<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴.</ref> برقی در کتاب خود او را از اصحاب امام سجاد(ع) معرفی مینماید<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴.</ref> | ||
* [[حسین بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) و امام هادی(ع)<ref> کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴.</ref> برقی او را از اصحاب امام سجاد(ع) معرفی کرده است.<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴.</ref> | * [[حسین بن سعید بن حماد اهوازی]]؛ از اصحاب امام رضا(ع) و امام جواد(ع) و امام هادی(ع)<ref> کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۹۴.</ref> برقی او را از اصحاب امام سجاد(ع) معرفی کرده است.<ref> برقی، رجال برقی، ۱۳۴۲ش، ص۵۴.</ref> | ||
* [[جعفر بن یحیی بن سعد الاحول]]، از اصحاب امام جواد(ع) است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۸۰.</ref> | * [[جعفر بن یحیی بن سعد الاحول]]، از اصحاب امام جواد(ع) است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۴۸۰.</ref> | ||
خط ۷۲: | خط ۶۶: | ||
* [[ابوالحصین بن حصین]] از اصحاب امام جواد(ع) و از اصحاب امام هادی(ع)<ref> طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۹.</ref> | * [[ابوالحصین بن حصین]] از اصحاب امام جواد(ع) و از اصحاب امام هادی(ع)<ref> طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۷۹.</ref> | ||
* [[احمد بن محمد حصینی عبدی]] [عبدقیسی] اهوازی، از اصحاب امام عسکری(ع)<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۹۷.</ref> | * [[احمد بن محمد حصینی عبدی]] [عبدقیسی] اهوازی، از اصحاب امام عسکری(ع)<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۹۷.</ref> | ||
همچنین [[عبدالله بن نجاشی]] از قبیله [[بنیاسد]] که از سوی [[منصور عباسى]]، حاکم اهواز بود در نامهای به [[امام صادق(ع)]] نوشت و در آن مسائلی پرسید. پاسخ امام صادق به نامه او، در منابع با عنوان الرساله الاهوازیه یا رساله عبدالله بن نجاشی شهرت یافته است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶۶۸.</ref> همچنین در منابع روایی نامهای از امام هادی(ع) درباره جبر و تفویض خطاب به مردم اهواز موجود است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۵۴-۲۵۵.</ref> | |||
==مکتب علمی اهواز== | |||
مکتب علمی اهواز در کنار حوزههای علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزهها و پررونقترین آنان در قرون نخستین دانسته شده است. برخی از شواهد این ادعا عبارتند از: | مکتب علمی اهواز در کنار حوزههای علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزهها و پررونقترین آنان در قرون نخستین دانسته شده است. برخی از شواهد این ادعا عبارتند از: | ||
* رفتوآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آنها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد مشایخ قمی در نقل احادیث از آنها.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۲.</ref> | * رفتوآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آنها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد مشایخ قمی در نقل احادیث از آنها.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۲.</ref> | ||
خط ۸۴: | خط ۷۶: | ||
* شباهتهای زیاد مکتب علمی قم و اهواز در حوزههای [[فقه]]، [[حدیث]] و [[کلام]].<ref>برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید هدایتپناه و خانجانی، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرنهای دوم و سوم هجری».</ref> | * شباهتهای زیاد مکتب علمی قم و اهواز در حوزههای [[فقه]]، [[حدیث]] و [[کلام]].<ref>برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید هدایتپناه و خانجانی، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرنهای دوم و سوم هجری».</ref> | ||
== | == اماکن تاریخی و زیا تی == | ||
آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]] از اماکن تاریخی و زیارتی اهواز به شمار میآید. او از فقیهان | {{مسیر حرکت امام رضا}} | ||
* آرامگاه [[علی بن مهزیار اهوازی]] از اماکن تاریخی و زیارتی اهواز به شمار میآید. او از فقیهان [[تشیع|شیعه]] و از اصحاب نزدیک [[امام رضا(ع)]]، [[امام جواد(ع)]]، [[امام هادی(ع)]] و [[امام حسن عسکری(ع)]] بوده است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۵۳؛ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۸۸؛ طوسی، فهرست طوسی، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۵؛ ابن داود، رجال ابن داود، ۱۳۴۲ش، ص۲۵۱.</ref> | |||
*قدمگاه مام رضا(ع)؛ [[امام رضا(ع)]] در سفرش از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز گذر کرد<ref> عرفانمنش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ش، ص۴۷.</ref> پس از عبور ایشان از اهواز، شیعیان و محبان [[اهلبیت(ع)]] ساکن این شهر در محل اقامت او، مسجدی بنا کردند که به مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد.<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بینالمللی قرآن، ایقنا].</ref> | |||
==اهواز و انقلاب اسلامی== | ==اهواز و انقلاب اسلامی== | ||
برخی از عالمان اهوازی مانند آیتالله میرسیدعلی بهبهانی، آیتالله سیدمرتضی علم الهدی، [[ابوالقاسم خزعلی|آیتالله ابوالقاسم خزعلی]]، آیتالله موسوی جزایری و آیتالله سید علی شفیعی در [[انقلاب اسلامی ایران]] فعال بودند. همچنین انجمنهای مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش برای مبارزه با حکومت شاه فعالیت میکردند.<ref> برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰.</ref> | برخی از عالمان اهوازی مانند آیتالله میرسیدعلی بهبهانی، آیتالله سیدمرتضی علم الهدی، [[ابوالقاسم خزعلی|آیتالله ابوالقاسم خزعلی]]، آیتالله موسوی جزایری و آیتالله سید علی شفیعی در [[انقلاب اسلامی ایران]] فعال بودند. همچنین انجمنهای مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش برای مبارزه با حکومت شاه فعالیت میکردند.<ref> برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰.</ref> | ||
خط ۹۳: | خط ۸۶: | ||
در جنگ عراق علیه ایران ساماندهی نیروهای اعزامی ایران و انتقال آنان به خطوط مقدم در اهواز انجام میشد. بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپارهای عراق نیز علیه این شهر صورت گرفت که منجر به خسارتها و آسیبهای فراوانی به اهواز شد.<ref> [https://www.m،%۲۰https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز]. </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در دوران هشتساله جنگ بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرقنیوز]. </ref> | در جنگ عراق علیه ایران ساماندهی نیروهای اعزامی ایران و انتقال آنان به خطوط مقدم در اهواز انجام میشد. بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپارهای عراق نیز علیه این شهر صورت گرفت که منجر به خسارتها و آسیبهای فراوانی به اهواز شد.<ref> [https://www.m،%۲۰https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز]. </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در دوران هشتساله جنگ بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرقنیوز]. </ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
خط ۱۳۸: | خط ۱۲۹: | ||
* مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران، کومش، ۱۳۸۵ش. | * مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران، کومش، ۱۳۸۵ش. | ||
* نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش. | * نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش. | ||
*نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | |||
* هدایتپناه، محمدرضا و قاسم خانجانی، «[http://ensani.ir/fa/article/366979 مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرنهای دوم و سوم هجری]»، تاریخ اسلام، شماره چهارم، زمستان ۹۵. | * هدایتپناه، محمدرضا و قاسم خانجانی، «[http://ensani.ir/fa/article/366979 مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرنهای دوم و سوم هجری]»، تاریخ اسلام، شماره چهارم، زمستان ۹۵. | ||
* همدانی، علی کرم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، تهران، مرکز دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۸۰ش. | * همدانی، علی کرم، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، تهران، مرکز دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۸۰ش. |
ویرایش