اهواز: تفاوت میان نسخه‌ها

اهواز در زمان خلافت [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] و مقارن با حکومت [[یزدگرد]] (۶۳۲–۶۵۲م، [[۱۱ هجری قمری|۱۱ –۳۱ق]]) آخرین پادشاه [[ساسانی|ساسانیان]]، توسط [[مسلمان|مسلمانان]] فتح شد. فرماندهی سپاه مسلمانان در فتح این شهر را [[حرقوص بن زهیر]]<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۵۰.</ref> یا [[ابوموسی اشعری]]<ref>قمی، تاریخ قم، ۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲ ق، ص۱۰۱؛ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۴۳.</ref> بر عهده داشت. در منابع تاریخی جزئیات فتح اهواز آمده است.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۳؛ بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱؛ مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بیروت، ص۲۷۶؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۵۲۶؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲؛ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ ق، ج۲، ص۵۵۰؛ قمی، تاریخ قم،۱۳۶۱ش، ص۲۹۵؛ ابن العربی، تاریخ مختصر الدول، ۱۹۹۲م، ص۱۰۰.</ref> البته زمان فتح آن به‌اختلاف از سال ۱۶ تا ۲۳ق ذکر شده است. از فتح اهواز در سال‌های ۱۶،<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ ق، ج۷، ص۸۲.</ref>۱۷،<ref> ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ ق، ج۲، ص۵۲۶.</ref>۱۸،<ref> ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ ق، ج۷، ص۲۶۹.</ref>۱۹،<ref>بلعمی، تاریخ‌نامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۵۰۱.</ref>۲۰،<ref>مجهول، مجمل التواریخ و القصص، بیروت، ص۲۷۶.</ref> و ۲۳ق،<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۳.</ref> یاد شده است.

به گفته [[رسول جعفریان]] تاریخ‌پژوه معاصر، قدمت [[تشیع]] در اهواز به قدمت تشیع در [[قم]] بوده است و ارتباط این دو شهر در منابع روایی و [[رجال|رجالی]] شیعه قابل اثبات است.<ref> جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۲.</ref> نفوذ تشیع در اهواز، به‌سبب کارگزاران معروف و مهاجرت قبایل و خاندان‌های شیعی و پیوند نزدیک این شهر با [[کوفه]] و رفت‌وآمد ساکنان آن به اهواز، از [[قرن اول هجری قمری|قرن اول هجری]] شکل‌ گرفته است.{{مدرک}}

در اوائل قرن دوم، [[سلیمان بن حبیب بن مهلب]]، کارگزار اهواز شد. او در زمان [[مروان حمار]] به‌ طرفداری از [[عباسیان]] در اهواز قیام کرد.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۴۱.</ref> همچنین [[عبدالله بن نجاشی]] از قبیله [[بنی‌اسد]] از سوی [[منصور عباسى]]، حاکم اهواز شد. وی در زمان حاکمیت بر اهواز نامه‌ای به [[امام صادق(ع)]] نوشت و در آن مسائلی پرسید. پاسخ امام صادق به نامه او، در منابع با عنوان الرساله الاهوازیه یا رساله عبدالله بن نجاشی شهرت یافته است.

[[امام رضا(ع)]] در سفرش از [[مدینه]] به [[مرو]]، از شهر اهواز گذر کرد<ref> عرفان‌منش، جغرافیای تاریخی حرکت امام رضا(ع) از مدینه تا مرو،۱۳۸۲ش، ص۴۷.</ref> پس از عبور ایشان از اهواز، شیعیان و محبان [[اهل‌بیت(ع)]] ساکن این شهر در محل اقامت او، مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی الرضا(ع) معروف شد.<ref> [http://iqna.ir/fa/news/2512673 سایت خبرگزاری بین‌المللی قرآن، ایقنا].</ref> همچنین قدمگاه‌های دیگری منتسب به آن حضرت، در اهواز و اطراف آن بنا شده است.

مکتب علمی اهواز را در کنار حوزه‌های علمی [[کوفه]] و [[قم]] از نخستین حوزه‌ها و پررونق‌ترین آنان در قرون نخستین دانسته‌اند که موارد زیر به عنوان شواهدی بر این مدعا ذکر شده است:

# رفت‌وآمد بین علمای این شهر با قم و کوفه و مراودات علمی بین آن‌ها، همچون [[آل مهزیار]] و [[خاندان اشعری]] و اعتماد مشایخ قمی و نقل احادیث از ایشان.<ref>جعفریان، اطلس شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۲.</ref>

# حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان در این شهر.

# میراث علمی به جای مانده از محدثان، فقها و دانشمندان اهوازی در جوامع حدیثی همچون [[کتب اربعه]] و قرار گرفتن به عنوان مرجع و منبع و مورد اعتماد علمای امامیه

# شباهت‌های زیاد بین مکتب علمی قم و اهواز در حوزه‌های [[فقه]]، [[حدیث]] و [[کلام]].<ref>برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید هدایت‌پناه و خانجانی، «مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری».</ref>

برخی از عالمان اهوازی مانند آیت‌الله میرسیدعلی بهبهانی، آیت‌الله سیدمرتضی علم الهدی، [[ابوالقاسم خزعلی|آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی]]، آیت‌الله موسوی جزایری و آیت‌الله سیدعلی شفیعی در [[انقلاب اسلامی ایران]] فعال بودند. همچنین انجمن‌های مختلفی چون مرکز القرآن، انجمن دانشوران، انجمن موحدین و انجمن دین و دانش برای مبارزه با حکومت شاه فعالیت می‌کردند.<ref> برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به: انقلاب اسلامی در اهواز، ج۱، ص۲۳۶ و ص۳۷۳ تا ۴۶۴ و ج۲، ص۵۰.</ref>

در شهریور [[سال ۱۳۵۹ هجری شمسی|سال ۱۳۵۹ش]]، [[جنگ عراق علیه ایران]] آغاز شد. [[عراق]] با پیشروی در خاک ایران و گرفتن شهرهای [[خرمشهر]]، [[بستان]]، [[هویزه]] و [[سوسنگرد]]، به نزدیکی اهواز رسید<ref>[https://www.tic.ir/fa/news/news-imported-4593 تاریخ جنگ تحمیلی، روزشمار آغاز تهاجم زمینی عراق به ایران، سامانه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات].</ref> اما با مقاومت مردم در ۱۵ کیلومتری شهر در منطقه دب حردان متوقف شد.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق‌نیوز، ناشناخته‌های خوزستان].</ref> نیروهای ایران، در چندین عملیات از جمله [[عملیات بیت‌المقدس]]، [[طریق‌القدس]] و عملیات شکست حصر سوسنگرد محاصره شهر اهواز را شکستند.<ref>[http://sahadem.aja.ir/Portal/Home/ سایت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، عملیات‌های سال اول و دوم جنگ].</ref>

در جنگ عراق علیه ایران سامان‌دهی نیروهای اعزامی ایران و انتقال آنان به خطوط مقدم در اهواز انجام می‌شد. بیشترین حملات هوایی، موشکی و خمپاره‌ای عراق نیز علیه این شهر صورت گرفت که منجر به خسارت‌ها و آسیب‌های فراوانی به این شهر شد.<ref> [https://www.m،%۲۰https://www.mashreghnews.ir/news/397677ashreghnews.ir/news/397677 سایت خبری مشرق نیوز]. </ref> تعداد شهدای اهواز و استان خوزستان در دوران هشت‌ساله جنگ بیش از ۲۱ هزار نفر اعلام شده است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/511731 سایت خبری مشرق‌نیوز]. </ref>

* بلاذری، أحمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت،‌ دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۸ق.

* مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم، ترجمه علیی نقی منزوی، تهران، کومش، ۱۳۸۵ش.

* هدایت‌پناه، محمدرضا و قاسم خانجانی، «[https://www.cgie.org.ir/fa/news/177385 مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن‌های دوم و سوم هجری]»، تاریخ اسلام، شماره چهارم، زمستان ۹۵.