|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{احکام}} | | {{احکام}} |
| '''کُتُب ضالّه''' یا '''کُتُب ضَلال''' کتاب‌هایی که به قصد گمراهی و انحراف خوانندگان نوشته شود و در اثر مطالعه آن، گمراهی تحقق پیدا کند. در [[فقه شیعه]] بحث مستقلی درباره کتب ضاله و احکام مربوط به آن، مطرح نشده و به صورت پراکنده در خلال بحث‌هایی در ابواب [[تجارت]]، [[وقف]]، [[اجاره]]، [[وصیت]] و [[عاریه]] سخن به میان آمده است. بنا به گفته برخی محققان، تعبیر «کتب ضلال» نخستین بار توسط [[شیخ مفید]] در کتاب [[المقنعة]] با دو عنوان «کتب کفر» و «کتب ضلال» مطرح شده است. | | '''کُتُب ضالّه''' یا '''کُتُب ضَلال''' کتاب‌های گمراه‌کننده که به‌قصد گمراهی خوانندگان نوشته می‌شود. مسئله کتاب‌های ضالّه را نخستین بار، شیخ مفید در فقه شیعه وارد کرد. پس از آن، در کتاب‌های دیگر فقیهان راه یافت و احکام فقهی آن بررسی شد. |
|
| |
|
| اگرچه در تعیین ملاک ضاله بودن یک نوشته، اختلاف نظر است؛ با این حال بنا به گفته برخی [[فقها]]، «به انگیزه انحراف نوشتن» و «موجب انحراف شدن» از مهمترین ملاک‌های ضاله بودن، محسوب می‌شوند. با توجه به دیدگاه فقها، [[تورات]] و [[انجیل]] تحریف شده، [[حدیث|احادیث]] ساختگی و مجعول، برخی مطالب کتب [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] که در اثبات عقاید باطل آمده است، برخی از مطالب کتب فلسفی و عرفانی، روزنامه و مجلات و رسانه‌های دربردارنده افکار انحرافی و غیر اخلاقی که موجب فساد و انحراف می‌شوند، از مصادیق کتب ضاله به شمار رفته‌اند.
| | در نوشته‌های فقهی، معیارهای متفاوتی برای کتاب‌های ضاله بیان شده است؛ ازجمله موجب انحراف شدن، نوشته‌شدن به‌انگیزه انحراف و وجود این دو معیار باهم. همچنین مصداق‌هایی برای کتاب‌های ضاله بیان شده است؛ مانند کتاب‌های حدیثی‌ای را که احادیثشان جعلی است، انجیل و تورات به‌جهت آنکه تحریف شده‌اند و نشریه‌ها و دیگر رسانه‌های دربردارنده افکار انحرافی و غیراخلاقی که موجب فساد و انحراف می‌شوند. |
|
| |
|
| بنا به فتوای اکثر [[فقهای شیعه]]، نگهداری، خرید و فروش، نسخه‌برداری و نشر، مطالعه و آموزش کتب ضاله-در غیر مواردی که از مطالب آن برای اثبات حق و نقض باطل استفاده شود- [[حرام]] و اتلاف (از بین بردن) آنها [[واجب]] است.
| | به‌فتوای اکثر [[فقهای شیعه]]، نگهداری، خرید و فروش، نسخه‌برداری و نشر، مطالعه و آموزش کتب ضاله ـ‌به‌جز در مواردی که از مطالب آن برای اثبات حق و نقض باطل استفاده شود‌ـ [[حرام]] و ازبین‌بردن آن کتاب‌ها [[واجب]] است. |
| در اصل بیست و چهارم [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] بدون ذکر عنوان «کتب ضلال»، به آزادی نشریات و مطبوعات در بیان مطالب؛ مگر در مواردی که مخل به مبانی [[اسلام]] یا حقوق عمومی باشد، حکم داده شده است.
| |
|
| |
|
| در جواب شبهاتی که حکم فقهی حرمت و ممنوعیت نگهداری، خرید و فروش و مطالعه کتب ضاله را مخالف آزادی اندیشه و بیان دانسته‌اند، گفته شده است: حرمت و ممنوعیت استفاده از این کتاب‌ها برای همه افراد نیست؛ بلکه در خصوص افرادی است که آشنا به مبانی و متون اسلام نبوده و توان تحلیل و بررسی و تمییز اعتقادات حق از باطل را ندارد و در مواجهه با این کتاب‌ها احتمال انحراف آنها داده می‌شود و این با آزادی بیان و اندیشه منافاتی ندارد.
| |
|
| |
|
| ==مفهوم‌شناسی== | | ==مفهوم‌شناسی== |
