صاحب سر: تفاوت میان نسخه‌ها

اصحاب واژه‌ای عربی است که از ماده «ص - ح - ب» گرفته شده است این ماده در معنای همنشینی، دوستی و یاری به کار می‌رود. اصحاب مانند صحابه جمع صاحب است و صاحب به معنای یار و همنشبن است.<ref>فرهنگ ابجدی، ص۵۴۴.</ref> در اصطلاح معمولا این واژه درباره یاران امامان شیعه استفاده می‌شود، همان‌گونه که واژه صحابه در مورد یاران پیامبر(ص)به کار می‌رود.  

افرادی را که بدون واسطه از یکی یا بیشتر از امامان روایت یا دست‌کم مدتی را در خدمت یکی از ائمه سپری کرده‌ باشند، به اصحاب ائمه می‌شناسند. در میان اصحاب ائمه برخی خاص بودند، امامان آنها را از برخی امور غیبی آگاه می‌کردند، از این گروه به اصحاب سر یا صاحب سر امام یاد شده است. حذیفه را نیز بدین جهت که پیامبر او را از برخی امور غیبی آگاه کرده بود، صاحب سر پیامبر اکرم می‌نامند.

در منابع رجالی از [[حذیفه بن یمان]] به عنوان صاحب سر پیامبر(ص) یاد شده است زیرا پیامبر به او اطمینان داشت و اخبار بسیاری از حوادث و فتنه‌های آینده را با او در میان گذاشته بود و از باطن بسیاری افراد به او خبر داده و برخی منافقان را به او شناسانده بود.<ref>رجوع کنید به مروزی، کتاب‌الفتن، ص۱۴؛ ابن‌سعد،الطبقات الکبری، ج ۲، ص۳۴۶.</ref> رسول خدا(ص) به هنگام بازگشت از تبوک، نام تک‌تک منافقانی را که قصد راندن مرکب وی را داشتند، به او گفت.<ref> رجوع کنید به واقدی، ج ۳، ص۱۰۴۲ـ ۱۰۴۴؛ قطب راوندی، الخرائج و الجرائح ج ۲، ص۵۰۴ـ۵۰۵.</ref> به همین دلیل شرح‌حال‌نگاران از وی با عنوان «صاحب سرّ» (رازدار) رسول خدا(ص) یاد کرده‌اند.<ref> برای نمونه رجوع کنید به ابن‌عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، قسم ۱، ص۳۳۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۴۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۴۶۸.</ref>  

صاحب سر در مورد برخی از اصحاب حضرت علی(ع) به کار رفته است در مورد اصحاب سایر ائمه این تعبیر به کار نرفته است. برخی از [[کمیل بن زیاد]]<ref>حسینی زبیدی، تاج العروس(۱۴۱۴ق)، ج۱۵، ص۶۶۸.</ref> و [[رشید هجری]]<ref>قمی منتهی الآمال(۱۳۷۹ش)، ج۱، ص۴۷۳.</ref> به عنوان صاحب سر و محرم اسرا حضرت علی(ع) یاد کرده‌اند. درباره میثم تمار نیز گفته شده است که حضرت علی او را از «أسرار خفيّة من أسرار الوصيّة» آگاه کرده بود.<ref> ثقفی، الغارات(۱۳۹۵ق)، ج۲، ص۷۹۷.</ref>