کاربر ناشناس
حزب جمهوری اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=سپتامبر|روز=۲۱|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | {{در دست ویرایش ۲|ماه=سپتامبر|روز=۲۱|سال=۲۰۱۴|چند = 2}} | ||
'''حزب جمهورى اسلامى''' | '''حزب جمهورى اسلامى''' مهم‌ترین حزب در ایران، پس از پیروزى انقلاب اسلامی است. شماری از شخصیت های علمی، مذهبی و سیاسی ایران که در پیروزی انقلاب نقش داشتند و از یاران [[امام خمینی|امام خمینی(ره)]] بودند حزب جمهوری اسلامی را در سال 1357 تأسیس کردند، [[سید محمد حسینی بهشتی]] دبیرکل این حزب بود. | ||
وجود تشکیلات سیاسی فراگیر و کارآمد بعد از پیروزی انقلاب و دچار نشدن انقلاب به سرنوشت [[نهضت مشروطه]] فلسفه تأسیس حزب جمهوری اسلامی بود. این حزب بر اثر عواملی از جمله اختلاف اعضای شورای مرکزی و اشتغال رهبران حزب در اداره امور مهم کشور با موافقت امام خمینی(ره) در سال 1366 تعطیل شد. | |||
==فلسفه تشکیل حزب== | ==فلسفه تشکیل حزب== | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۸: | ||
[[پرونده:حزب جمهوری اسلامی.jpg|بندانگشتی|270px|آقایان [[بهشتی]]، خامنه‌ای و رفسنجانی؛ از مؤسسان حزب جمهوری اسلامی]] | [[پرونده:حزب جمهوری اسلامی.jpg|بندانگشتی|270px|آقایان [[بهشتی]]، خامنه‌ای و رفسنجانی؛ از مؤسسان حزب جمهوری اسلامی]] | ||
مؤسسان حزب جمهوری اسلامی عبارت بودند از: | مؤسسان حزب جمهوری اسلامی عبارت بودند از: | ||
# [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد حسینى بهشتى]] | # [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد حسینى بهشتى]]؛ | ||
# [[سید عبدالكریم موسوى اردبیلى]] | # [[سید عبدالكریم موسوى اردبیلى]]؛ | ||
# [[علی‌اكبر هاشمى رفسنجانى]] | # [[علی‌اكبر هاشمى رفسنجانى]]؛ | ||
# [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سیدعلى خامنه‌اى]] | # [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سیدعلى خامنه‌اى]]؛ | ||
# [[محمدجواد باهنر]] | # [[محمدجواد باهنر]]. | ||
آنان همزمان با تأسیس حزب، در شوراى انقلاب نیز عضویت داشتند | آنان همزمان با تأسیس حزب، در شوراى انقلاب نیز عضویت داشتند و اکثر رهبران اصلی حزب همانند آیت الله بهشتی و [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] و آیت الله هاشمی رفسنجانی و حجت الاسلام و المسلمین ناطق نوری عضو [[جامعه روحانیت مبارز تهران]] هم بودند. <ref>خبرگزاری فارس، 9/12/1392، مصاحبه با حجة‌الاسلام ابراهیمی درباره حزب جمهوری اسلامی</ref> | ||
اکثر رهبران اصلی حزب همانند آیت الله بهشتی و [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] و آیت الله هاشمی رفسنجانی و حجت الاسلام و المسلمین ناطق نوری عضو [[جامعه روحانیت مبارز تهران]] هم بودند. <ref>خبرگزاری فارس، 9/12/1392، مصاحبه با حجة‌الاسلام ابراهیمی درباره حزب جمهوری اسلامی</ref> | |||
==نخستین جلسه حزب== | ==نخستین جلسه حزب== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
محورهاى اصلى مواضع حزب درباره جهان‌بینى، ساخت جامعه و برنامه‌هاى فرهنگى ـ هنرى، اداره كشور، سیاست اقتصادى و سیاست خارجى به طور مشروح در بیانیه‌ها و مصاحبه‌هاى مؤسسان و اعضاى اصلى حزب تبیین شده بود. | محورهاى اصلى مواضع حزب درباره جهان‌بینى، ساخت جامعه و برنامه‌هاى فرهنگى ـ هنرى، اداره كشور، سیاست اقتصادى و سیاست خارجى به طور مشروح در بیانیه‌ها و مصاحبه‌هاى مؤسسان و اعضاى اصلى حزب تبیین شده بود. | ||
عقاید این حزب در سیاست خارجى چنین بود: | عقاید این حزب در سیاست خارجى چنین بود: | ||
# اعتقاد به اصل «نه شرقى، نه | # اعتقاد به اصل «نه شرقى، نه غربى»؛ | ||
# ایجاد مناسبات برادرانه با همه مسلمانان | # ایجاد مناسبات برادرانه با همه مسلمانان جهان؛ | ||
# قطع هر نوع پیوند اقتصادى كه موجب سلطه قدرتهاى بزرگ بر كشور | # قطع هر نوع پیوند اقتصادى كه موجب سلطه قدرتهاى بزرگ بر كشور می‌شود؛ | ||
# افشاى توطئه‌هاى قدرتهاى بزرگ سلطه‌جو، به‌ویژه حكومت | # افشاى توطئه‌هاى قدرتهاى بزرگ سلطه‌جو، به‌ویژه حكومت آمریكا؛ | ||
# كمك به نهضت‌هاى آزادی‌بخش یكى از وظایف دولت اسلامى محسوب می‌شود.<ref>جمهورى اسلامى، سال 2، ش 500ـ 507، 4ـ12 اسفند 1359؛ حزب جمهورى اسلامى، ص 9، 23ـ55، 80.</ref> | # كمك به نهضت‌هاى آزادی‌بخش یكى از وظایف دولت اسلامى محسوب می‌شود.<ref>جمهورى اسلامى، سال 2، ش 500ـ 507، 4ـ12 اسفند 1359؛ حزب جمهورى اسلامى، ص 9، 23ـ55، 80.</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
بنیانگذاران حزب جمهوری اسلامی بارها اعلام كردند که هدف از تأسیس حزب ورود در میدان جنگ قدرت و بیرون كردن رقبای سیاسى از صحنه نیست، بلكه غرض: | بنیانگذاران حزب جمهوری اسلامی بارها اعلام كردند که هدف از تأسیس حزب ورود در میدان جنگ قدرت و بیرون كردن رقبای سیاسى از صحنه نیست، بلكه غرض: | ||
# انتقال تفكرات صحیح | # انتقال تفكرات صحیح دینى؛ | ||
# تحلیل‌هاى درست سیاسى به اعماق | # تحلیل‌هاى درست سیاسى به اعماق جامعه؛ | ||
# تبیین انقلاب و تشریح چگونگى ایجاد یك نظام | # تبیین انقلاب و تشریح چگونگى ایجاد یك نظام اسلامى؛ | ||
# استمرار بخشیدنِ شور مبارزه در میان مردم و حفظ وحدت | # استمرار بخشیدنِ شور مبارزه در میان مردم و حفظ وحدت آنان؛ | ||
# آموزش دادن این مفاهیم به | # آموزش دادن این مفاهیم به جوانان؛ | ||
# تشویق جوانان به انضباط حزبى و | # تشویق جوانان به انضباط حزبى و آماده ساختن آنها براى حضور در عرصه‌هاى مختلف مدیریت كشور. <ref>خامنه‌اى، همان مصاحبه؛ همو، 1364ش، ص337؛ قس>دایرةالمعارف جهان اسلام آكسفورد<، ذیل "Islamic Republican Party" كه رویكرد حزب را بیشتر قبضه كردن قدرت تلقى كرده است.</ref> | ||
==عضویت دو میلیون نفر در حزب== | ==عضویت دو میلیون نفر در حزب== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۱: | ||
در دو، سه سال اول پس از پیروزى انقلاب اسلامى، مسؤولان و مدیران حزب كار دشوارى برعهده داشتند. آنان ناگزیر بودند از یك سو به تحكیم پایه‌هاى حزب و تدوین دیدگاه‌ها و تنظیم برنامه‌هاى سیاسى و فرهنگى و اقتصادى و توسعه كمّى حزب بپردازند و از سوى دیگر توده‌هاى مردم را براساس مبانى مورد نظر امام خمینى(ره) و در مسیر همكارى با حكومتِ پدید آمده از انقلاب هدایت و سازماندهى كنند. در این سال‌ها، حزب در جهت نیل به مقاصد خود فعالیت‌هاى گسترده‌اى كرد و به موفقیت‌هاى مهمى نایل آمد. از جمله: | در دو، سه سال اول پس از پیروزى انقلاب اسلامى، مسؤولان و مدیران حزب كار دشوارى برعهده داشتند. آنان ناگزیر بودند از یك سو به تحكیم پایه‌هاى حزب و تدوین دیدگاه‌ها و تنظیم برنامه‌هاى سیاسى و فرهنگى و اقتصادى و توسعه كمّى حزب بپردازند و از سوى دیگر توده‌هاى مردم را براساس مبانى مورد نظر امام خمینى(ره) و در مسیر همكارى با حكومتِ پدید آمده از انقلاب هدایت و سازماندهى كنند. در این سال‌ها، حزب در جهت نیل به مقاصد خود فعالیت‌هاى گسترده‌اى كرد و به موفقیت‌هاى مهمى نایل آمد. از جمله: | ||
# كمك به برگزارى همه‌پرسى جمهورى اسلامى در دهم فروردین | # كمك به برگزارى همه‌پرسى جمهورى اسلامى در دهم فروردین 1358؛ | ||
# معرفى نامزدهاى واجد صلاحیت به مردم در انتخابات مجلس خبرگانِ بررسى و تصویب قانون اساسى با تأكید بر اصل یكصد و دهم آن ([[ولایت فقیه]]، اختیارات و مسؤولیت‌هاى [[ولایت فقیه|ولىّ فقیه]]) | # معرفى نامزدهاى واجد صلاحیت به مردم در انتخابات مجلس خبرگانِ بررسى و تصویب قانون اساسى با تأكید بر اصل یكصد و دهم آن ([[ولایت فقیه]]، اختیارات و مسؤولیت‌هاى [[ولایت فقیه|ولىّ فقیه]])؛ | ||
# كمك به برگزارى همه‌پرسى قانون | # كمك به برگزارى همه‌پرسى قانون اساسى؛ | ||
# شركت فعال در انتخابات ریاست جمهورى و انتخابات [[مجلس شوراى اسلامى]] | # شركت فعال در انتخابات ریاست جمهورى و انتخابات [[مجلس شوراى اسلامى]]؛ | ||
# مقابله با ضد انقلاب و شركت در جبهه‌هاى جنگ تحمیلى <ref>بهشتى، 1361ش، دفتر3، ص 995؛ همو، 1359ش، ص 20 به بعد؛ خامنه‌اى، همان مصاحبه</ref>. | # مقابله با ضد انقلاب و شركت در جبهه‌هاى جنگ تحمیلى.<ref>بهشتى، 1361ش، دفتر3، ص 995؛ همو، 1359ش، ص 20 به بعد؛ خامنه‌اى، همان مصاحبه</ref>. | ||
حزب همچنین با توجه به وضع خاص تاریخى كشور، خدمات عمرانى نیز داشت؛ از جمله: | حزب همچنین با توجه به وضع خاص تاریخى كشور، خدمات عمرانى نیز داشت؛ از جمله: | ||
# تأسیس | # تأسیس كتابخانه؛ | ||
# راه‌اندازى | # راه‌اندازى كارخانه؛ | ||
# | # خانه‌سازى؛ | ||
# لوله‌كشى آب در روستاها و مناطق محروم. <ref>بهشتى، 1359ش،ص48ـ49.</ref> | # لوله‌كشى آب در روستاها و مناطق محروم.<ref>بهشتى، 1359ش،ص48ـ49.</ref> | ||
==نشریات رسمی== | ==نشریات رسمی== | ||
حزب جمهورى اسلامى پس از تشكیل، درصدد انتشار نشریه‌اى به عنوان ترجمان رسمى خود برآمد. امتیاز روزنامه به نام سیدعلى خامنه‌اى ثبت شد و شماره نخست آن در 9 خرداد 1358 منتشر گردید. میرحسین موسوى، مدیرمسؤول و سردبیر آن، در سر مقاله افتتاحى، برخى اهداف روزنامه را چنین بیان كرد: | حزب جمهورى اسلامى پس از تشكیل، درصدد انتشار نشریه‌اى به عنوان ترجمان رسمى خود برآمد. امتیاز روزنامه به نام سیدعلى خامنه‌اى ثبت شد و شماره نخست آن در 9 خرداد 1358 منتشر گردید. میرحسین موسوى، مدیرمسؤول و سردبیر آن، در سر مقاله افتتاحى، برخى اهداف روزنامه را چنین بیان كرد: | ||
# دریافت صحیح رویدادها؛ | |||
# كشف روابط منطقى میان رویدادها؛ | |||
# استفاده از این رابطه براى نفوذ به عمق مطلب و انتشار واقعیت بر اساس معیارهایى در چهارچوب اعتقادى. | |||
محور مباحث روزنامه، مسائل جهان‌اسلام، حمایت از مستضعفان جهان و توجه به نیازمندان جهان اسلام بود. | محور مباحث روزنامه، مسائل جهان‌اسلام، حمایت از مستضعفان جهان و توجه به نیازمندان جهان اسلام بود. | ||
از آغاز فعالیت روزنامه، در صفحه سیاسى، پانوشت‌هایى به صورت مسلسل چاپ شد كه نخستین آن «گام به گام با انقلاب» بود كه در آن گزارش حركت انقلابى مردم درج شده است. مسؤولان روزنامه سه ویژگى براى عملكرد روزنامه برشمرده‌اند: «سرعت عمل در تهیه اخبار، صداقت در تهیه گزارش‌ها و رعایت موضع‌گیرى درست در اخبار». | از آغاز فعالیت روزنامه، در صفحه سیاسى، پانوشت‌هایى به صورت مسلسل چاپ شد كه نخستین آن «گام به گام با انقلاب» بود كه در آن گزارش حركت انقلابى مردم درج شده است. مسؤولان روزنامه سه ویژگى براى عملكرد روزنامه برشمرده‌اند: «سرعت عمل در تهیه اخبار، صداقت در تهیه گزارش‌ها و رعایت موضع‌گیرى درست در اخبار». | ||
پس از تعطیل حزب، روزنامه جمهورى اسلامى به طور مستقل و بدون تغییر در مشى خود، با سردبیرى مسیح مهاجرى به فعالیت ادامه داد. وى از اواسط 1359، پس از آن كه موسوى وزیر خارجه شد، مسؤولیت روزنامه را بر عهده داشت. | پس از تعطیل حزب، روزنامه جمهورى اسلامى به طور مستقل و بدون تغییر در مشى خود، با سردبیرى مسیح مهاجرى به فعالیت ادامه داد. وى از اواسط 1359، پس از آن كه موسوى وزیر خارجه شد، مسؤولیت روزنامه را بر عهده داشت. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۴: | ||
در كنار قوّت‌ها و توفیقات حزب، ضعف‌هایى نیز در فرایند فعالیت‌هاى حزب وجود داشت و حزب با اشكالات و مشكلاتى از بیرون و درون به چالش كشیده می‌شد. از جمله ضعف‌ها: | در كنار قوّت‌ها و توفیقات حزب، ضعف‌هایى نیز در فرایند فعالیت‌هاى حزب وجود داشت و حزب با اشكالات و مشكلاتى از بیرون و درون به چالش كشیده می‌شد. از جمله ضعف‌ها: | ||
==دلایل | # رشد سریع كمّى حزب در سراسر كشور و غلبه این رشد بر ظرفیت‌هاى آموزشى و مدیریتى آن بود. | ||
# ضعف دیگر ناشى از اشتغال رهبران حزب به اداره امور مهم كشور بود، كه وقت كافى براى حضور در حزب و سازماندهى آن نداشتند. | |||
# شهادت عناصر اصلى و مسؤولان بالاى حزب نیز ضربه سنگینى بر این حزب تازه تأسیس بود. <ref>بهشتى، 1359ش، ص 14ـ17؛ خامنه‌اى، همان مصاحبه</ref> | |||
# پس از تشكیل دولت بر اساس قانون اساسى، مغایرت دیدگاه‌هاى مختلف در اداره امور كشور، به‌ویژه در مسائل و مباحث اقتصادى، به صورتى جدّى آشكار شد. این دیدگاه‌هاى متعارض اقتصادى در درون شوراى مركزى حزب نیز به ظهور رسید؛ از جمله بحث بر سر امورى نظیر گسترش یا عدم گسترش مالكیت‌هاى دولتى و تمركزگرایى در اقتصاد دولتى. بعضى افراد و جریان‌هاى سیاسى هم از بیرون حزب در ایجاد شكاف و اختلاف بی‌تأثیر نبودند.<ref>خامنه‌اى، همان مصاحبه؛ همو، 1363ش، ص 5؛ جمهورى اسلامى، سال 5، ش 1370، 29 بهمن 1362، ص10</ref> | |||
==دلایل تعطیلی== | |||
با عمیق شدن اختلافات در درون شوراى مركزى و اختلافاتى كه در بعضى شهرها میان مسؤولان حزب و سایر مقامات اجرایى پدید آمد و اخبار آن نیز به اطلاع امام خمینى رسید، سیدعلى خامنه‌اى(رئیس جمهور وقت و سومین دبیركل حزب) و هاشمى رفسنجانى(رئیس مجلس وقت) در نامه‌اى به امام خمینى(ره)، در تاریخ 11 خرداد 1366، ضمن اشاره به موجّهات و موجبات تأسیس حزب در آغاز پیروزى انقلاب و نقش حزب در تحكیم و تثبیت پایه‌هاى نظام و رفع توطئه‌هاى دشمنان، ادامه حیات حزب را بهانه‌اى براى دو دستگى و افتراق نیروهاى انقلاب دانستند و رأى شوراى مركزى را مبنى بر تعطیل حزب و توقف كلى فعالیت‌هاى آن به اطلاع امام رساندند كه با آن موافقت شد.<ref>امام خمینى، ج 20، ص 93؛ رسالت، سال 2، ش 402، 12 خرداد 1366، ص 2.</ref> | با عمیق شدن اختلافات در درون شوراى مركزى و اختلافاتى كه در بعضى شهرها میان مسؤولان حزب و سایر مقامات اجرایى پدید آمد و اخبار آن نیز به اطلاع امام خمینى رسید، سیدعلى خامنه‌اى(رئیس جمهور وقت و سومین دبیركل حزب) و هاشمى رفسنجانى(رئیس مجلس وقت) در نامه‌اى به امام خمینى(ره)، در تاریخ 11 خرداد 1366، ضمن اشاره به موجّهات و موجبات تأسیس حزب در آغاز پیروزى انقلاب و نقش حزب در تحكیم و تثبیت پایه‌هاى نظام و رفع توطئه‌هاى دشمنان، ادامه حیات حزب را بهانه‌اى براى دو دستگى و افتراق نیروهاى انقلاب دانستند و رأى شوراى مركزى را مبنى بر تعطیل حزب و توقف كلى فعالیت‌هاى آن به اطلاع امام رساندند كه با آن موافقت شد.<ref>امام خمینى، ج 20، ص 93؛ رسالت، سال 2، ش 402، 12 خرداد 1366، ص 2.</ref> | ||