نذر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نَذْر''' آن است كه انسان ملتزم شود كار خيرى را براى خدا به جا آورد يا كارى را كه نكردن آن بهتر است، براى خدا ترک كند. عمل به نذر در صورت وجود تمام شرایط آن واجب است.  

نذر آن است كه انسان ملتزم شود كار خيرى را براى خدا به جا آورد يا كارى را كه نكردن آن بهتر است، براى خدا ترک كند. <ref>توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص ۶۰۹-۶۱۲٫</ref>  

 

نذر در میان امت‌های پیش از اسلام هم بوده است. قرآن کریم داستان نذر [[همسر عمران]] <ref>سوره آل عمران، آیه ۳۵.</ref> و نذر حضرت مریم<ref>سوره مریم، آیه ۲۶.</ref> را نقل کرده است و عمل به نذر را یکی از ویژگی‌های عباد الرحمن بر می‌شمارد.<ref>سوره انسان، آیه ۷.</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}{{حدیث|إِذْ قَالَتِ امْرَ‌أَتُ عِمْرَ‌انَ رَ‌بِّ إِنِّي نَذَرْ‌تُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّ‌رً‌ا فَتَقَبَّلْ مِنِّي ۖ إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ﴿٣٥﴾|ترجمه= چون زن عمران گفت: «پروردگارا، آنچه در شكم خود دارم نذر تو كردم تا آزاد شده [از مشاغل دنيا و پرستشگر تو] باشد؛ پس، از من بپذير كه تو خود شنواى دانايى.»}}|تاریخ بایگانی| منبع = [[سوره آل عمران|آل عمران]]، ٣٥| تراز = چپ| عرض = 200px|حاشیه= 5px|اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه =#F9EECA| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

زمانی عمل به نذر الزامی است که صیغه نذر به عربی یا فارسی خوانده شود. این صیغه در زبان فارسی این چنین است: « برای خدا بر عهده و ذمه من باشد اگر فلان حاجت و خواسته من برآورده شد، فلان کار را انجام می‌دهم.» بنابراین اگر این صیغه به صورت شرعی آن گفته نشود، عمل به آن نذر ضرورتی ندارد. صیغه نذر احتیاج به قصد قربت دارد.<ref>خرمشاهی، ج۲، ص۲۲۲۱ و ۲۲۲۲.</ref>

انسان می‌تواند انجام دادن کاری را نذر کند که از نظر شرعی رجحان داشته باشد. مثلا نذر کند یک [[مستحب|عمل مستحب]] یا [[واجب]] را انجام دهد و یا کار [[حرام]] یا [[مکروه|مکروهى]] را ترک کند. بنابراین نذر ترک یک عمل مستحب یا واجب و یا انجام یک کار مکروه و یا حرام باطل است.

انسان کارى را مى‌تواند نذر کند که در توانش باشد بنابراین کسى که نمى‌تواند پیاده به [[کربلا]] برود، اگر نذر کند که پیاده برود نذر او صحیح نیست.<ref>خرمشاهی، ج۲، ص۲۲۲۱ و ۲۲۲۲.</ref> حتی اگر کسی در زمان نذر قادر به انجام آن باشد اما بعد از نذر از انجام آن عاجز شده باشد در این صورت نیز نذر باطل است.

هر فرد عاقلی که به سن تکلیف رسیده باشد می‌تواند نذر کند البته باید نذرش از روی اختیار باشد و قصد جدی هم داشته باشد.<ref>توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص ۶۰۹-۶۱۲٫</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = قال [[رسول اكرم(ص)|رسول الله (ص)]]:{{سخ}}{{حدیث|پیامبر(ص) فرمود:هيچ نذرى در هيچ معصيتى [صحيح] نيست و هيچ سوگندى در بريدن پيوند خويشاوندى [صحيح] نيست.»}}|تاریخ بایگانی| منبع = منابع فقه شيعه ج٢۴؛ ص٨۵۵| تراز = چپ| عرض = 200px|حاشیه= 4px|اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه =#DEFFCD| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

#اگر عمل به نذر در گرو تحقق فعلی قرار بگیرد به این نذر نذر مجازاتی گفته می‌شود.<ref>خرمشاهی، ج۲، ص۲۲۲۱ و ۲۲۲۲.</ref> این نذر گاهی به شکرانه روا شدن حاجتی است(نذر شکر) <ref>ر.ک.رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۲، ص۶٠٩.</ref> و گاهی نیز جریمه ارتکاب کار زشت است مثلاً می گوید اگر مرتكب فلان كار زشت شوم فلان كار خير را براى خدا انجام خواهم داد.(نذر زجر)<ref>ر.ک.رساله توضیح المسایل(مراجع)، ج۲، ص۶٠٩.</ref>

در صورتى كه شخصی نذر صحيح نموده باشد با مخالفت عمدى نذر [[كفاره |كفاره]] بر او لازم است.<ref>مجمع المسایل، ج2 ص318.</ref>

===تغيير مصرف در نذر===

کسی که چندین سال نذری نموده در صورتى كه صيغۀ نذر را بنحو شرعى خوانده باشد تغيير جايز نيست و لكن غالب مردم صيغۀ شرعى نمى‌خوانند و لذا نذر منعقد نمى‌شود بنابراين مختار است در تغيير يا ترك عمل به آن.<ref>مجمع المسایل، ج2 ص321.</ref>

===تبديل عين منذوره===

در صورتى كه نذر صحيح با صيغۀ عربى يا فارسى واقع شده باشد واجب است عين همان مورد استفاده شود.به عنوان مثال کسی که برای قربانی کردن گوسفندی را نذر می‌کند باید همان گوسفندى كه براى قربانى اسم برده شده را قربانى كنند و گوسفند ديگری به جای آن مجزى نيست.<ref>ر.ک. مجمع المسایل، ج۲ ص۳۲۰.</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{سخ}}{{حدیث|وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْ‌تُم مِّن نَّذْرٍ‌ فَإِنَّ اللَّـهَ يَعْلَمُهُ ۗ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ‌﴿٢٧٠﴾|ترجمه= و هر نفقه‌اى را كه انفاق، يا هر نذرى را كه عهد كرده‌ايد، قطعاً خداوند آن را مى‌داند، و براى ستمكاران هيچ ياورى نيست.}}|تاریخ بایگانی| منبع = [[سوره بقره|بقره]]، ٢٧٠| تراز = چپ| عرض = 200px|حاشیه= 4px|اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه =#E7F8FA| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

[[عبیدالله بن علی حلبی|حلبى]] از [[امام صادق(ع)]] روايت مى‌كند كه ايشان دربارۀ كسى كه بدون تعيين منذور براى خدا نذرى را بر عهدۀ خود قرار مى‌دهد فرمود: «اگر معين كند، همان چيزى است كه تعيين كرده است و اگر تعيين نكند، چيزى بر او نيست.»<ref>منابع فقه شيعه، جلد:٢۴، ص٨۶٣.</ref>

چنانچه زن در غياب شوهر و يا با عدم اطلاع و يا با عدم رضايت او نذر كند صحيح نيست هر چند که در مال شوهر يا مشترك یا مختص خودش باشد از قبيل ارث و يا اجرت كارى كه از شوهر مى‌گيرد.<ref>مجمع المسایل، ج2 ص323.</ref>

===نهى والدين از متعلق نذر===

پدر يا مادر نمی‌توانند فرزند را از نذر نمودن يا از عمل به منذور از آن جهت كه متعلق نذر شده نهى كنند اما از نفس عملى كه مورد تعلق نذر قرار گرفته می‌توانند نهى نمايند. مثلا فرزند نذر كرده روزه بگيرد؛ پدر يا مادر نمی توانند به فرزند بگويند نذر نکن ولی می‌توانند بگویند نذرت روزه نباشد.<ref>ر.ک. مجمع المسایل، ج2 ص323.</ref>

* گلپایگانی، محمدرضا، مجمع المسایل، جلد ٢، دار القرآن الکریم، قم.

* امام خمینی و سایر مراجع، رساله توضیح المسایل (مراجع)، جلد ٢، گردآورندگان، اصولی، احسان،/ بنی هاشمی خمینی، محمد حسن، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ١٣٨١ش.

* منابع فقه شيعه، جلد ٢۴، بروجردی، حسین، زير نظر: اسماعیل تبار، احمد، مترجم: حسینیان قمی، مهدی، مترجم: مهوری، محمد حسین، فرهنگ سبز، تهران، ١٣٨٧ش.