کاربر ناشناس
معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←معتزله و شیعه:نخستین ارتباط ها
imported>Alipour جز (←تاریخچه) |
imported>Alipour |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
با وجود ارتباط و نزدیکی شیعیان با معتزله، این ارتباط همواره یکسان نبود و نسبت به گروه‌های مختلف شیعی یا معتزلی و نیز نسبت به دوره‌های مختلف تاریخی تفاوت می‌یافت؛ برای نمونه گروهی از علمای شیعه که گرایش حدیثی بیشتری داشتند با معتزله اختلاف بیشتری داشتند و علمای شیعی عقل گرا به طور طبیعی نزدیکی‌های فکری بیشتری با معتزله داشتند هر چند این نزدیکی هیچ گاه به شکل کامل نبود و اختلاف نظرهای جدی بین شیعیان و معتزله همواره وجود داشت.<ref>گزارشی از جنبه‌های مختلف ارتباط شیعیان با معتزله را در اینجا بنگرید: مکتبها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، مادلونگ، ص۱۵۱-۱۷۱</ref> | با وجود ارتباط و نزدیکی شیعیان با معتزله، این ارتباط همواره یکسان نبود و نسبت به گروه‌های مختلف شیعی یا معتزلی و نیز نسبت به دوره‌های مختلف تاریخی تفاوت می‌یافت؛ برای نمونه گروهی از علمای شیعه که گرایش حدیثی بیشتری داشتند با معتزله اختلاف بیشتری داشتند و علمای شیعی عقل گرا به طور طبیعی نزدیکی‌های فکری بیشتری با معتزله داشتند هر چند این نزدیکی هیچ گاه به شکل کامل نبود و اختلاف نظرهای جدی بین شیعیان و معتزله همواره وجود داشت.<ref>گزارشی از جنبه‌های مختلف ارتباط شیعیان با معتزله را در اینجا بنگرید: مکتبها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، مادلونگ، ص۱۵۱-۱۷۱</ref> | ||
===معتزله و شیعه:نخستین ارتباط ها=== | ===معتزله و شیعه:نخستین ارتباط ها=== | ||
معتزله سیاسی و کلامی در آغاز نزدیکی چندانی با شیعیان نداشتند اما در دوره‌های بعدی تمایلات شیعی بین معتزلیان فزونی یافت. معتزله در آغاز درباب داوری درباره شرکت کنندگان در [[جنگ جمل]] و مخالفان امام علی(ع) سکوت می‌کردند اما در دوره‌های متاخر بیشتر معتزلیان مخالفان امام علی(ع) در جنگ‌های آن حضرت را گمراه و گناه‌کار می‌دانستند و بر حقانیت امام علی(ع) تصریح می‌کردند.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۷-۸</ref> | معتزله سیاسی و کلامی در آغاز نزدیکی چندانی با شیعیان نداشتند اما در دوره‌های بعدی تمایلات شیعی بین معتزلیان فزونی یافت. معتزله در آغاز درباب داوری درباره شرکت کنندگان در [[جنگ جمل]] و مخالفان امام علی(ع) سکوت می‌کردند اما در دوره‌های متاخر بیشتر معتزلیان مخالفان امام علی(ع) در جنگ‌های آن حضرت را گمراه و گناه‌کار می‌دانستند و بر حقانیت [[امام علی(ع)]] تصریح می‌کردند.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۷-۸</ref> | ||
درباره موضع واصل بن عطا درباره شرکت کنندگان در جنگ جمل از قدیم مباحثی مطرح بوده است. بنابر برخی منابع واصل خود از داوری در این باب خودداری می‌کرد و بنابر برخی گزارش‌ها او هیچ یک از طرف‌های درگیر در جنگ جمل را محق نمی‌دانست. از سوی دیگر گزارش‌هایی از شاگردی واصل نزد ابو هاشم فرزند محمد بن حنفیه فرزند امام علی(ع) و نیز گزارش‌هایی درباره ارتباط او با علویان و نزدیکی او با زیدیان وجود دارد. بنابر این گزارش‌ها در حالی که امام صادق در برخی مبانی با واصل مخالفت می‌کرد زیدیه جانب او را داشتند. این روابط به طور کلی نشان می‌دهد که واصل به‌اندیشه تشیع نزدیکی‌هایی داشته و با گروه‌های شیعی و علوی ارتباط داشته است.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۹-۱۲</ref> هر چند عمرو بن عبید رهبر معتزلیان پس از واصل با زیدیه همراهی نکرد٬ معتزله پس از وی به زیدیه نزدیک بودند و در قیام‌های زیدی با آنان همراهی کردند چنان که معتزله بصره با قیام ابراهیم بن عبدالله بن حسن همراهی کردند.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۱۴-۲۰</ref> | درباره موضع واصل بن عطا درباره شرکت کنندگان در جنگ جمل از قدیم مباحثی مطرح بوده است. بنابر برخی منابع واصل خود از داوری در این باب خودداری می‌کرد و بنابر برخی گزارش‌ها او هیچ یک از طرف‌های درگیر در جنگ جمل را محق نمی‌دانست. از سوی دیگر گزارش‌هایی از شاگردی واصل نزد ابو هاشم فرزند محمد بن حنفیه فرزند امام علی(ع) و نیز گزارش‌هایی درباره ارتباط او با علویان و نزدیکی او با زیدیان وجود دارد. بنابر این گزارش‌ها در حالی که امام صادق در برخی مبانی با واصل مخالفت می‌کرد زیدیه جانب او را داشتند. این روابط به طور کلی نشان می‌دهد که واصل به‌اندیشه تشیع نزدیکی‌هایی داشته و با گروه‌های شیعی و علوی ارتباط داشته است.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۹-۱۲</ref> هر چند [[عمرو بن عبید]] رهبر معتزلیان پس از واصل با زیدیه همراهی نکرد٬ معتزله پس از وی به زیدیه نزدیک بودند و در قیام‌های زیدی با آنان همراهی کردند چنان که معتزله بصره با قیام ابراهیم بن عبدالله بن حسن همراهی کردند.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۱۴-۲۰</ref> | ||
بنابر برخی گزارش‌ها واصل بن عطا بنیانگذار اعتزال از شاگردان ابو هاشم فرزند محمد بن حنفیه و از این طریق به شکل غیر مستقیم از اندیشه امام علی(ع) بهره برده بود.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۱۰-۱۱</ref> از سوی دیگر برخی از بزرگان متعزلی مانند نظام(ح۱۶۰-۲۳۱ق)از شاگردان هشام بن حکم بود و پاره‌ای از اندیشه‌های کلامی خود را از او آموخت.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۲۶-۲۸</ref> | بنابر برخی گزارش‌ها [[واصل بن عطا]] بنیانگذار اعتزال از شاگردان ابو هاشم فرزند [[محمد بن حنفیه]] و از این طریق به شکل غیر مستقیم از اندیشه امام علی(ع) بهره برده بود.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۱۰-۱۱</ref> از سوی دیگر برخی از بزرگان متعزلی مانند نظام(ح۱۶۰-۲۳۱ق)از شاگردان هشام بن حکم بود و پاره‌ای از اندیشه‌های کلامی خود را از او آموخت.<ref>جعفریان٬ مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه٬ ص۲۶-۲۸</ref> | ||
===نزدیکی معتزله و شیعه در بغداد=== | ===نزدیکی معتزله و شیعه در بغداد=== | ||