معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها

یکی از مشهورترین این چهره‌ها [[صاحب بن عباد]] (326-385ق) است که او را نماد اتحاد اعتزال و تشیع توصیف کرده‌اند.<ref>گرجی پور٬ چلونگر و ابطحی٬ مناسبات شیعه و معتزله در قرن چهارم٬ ص 128</ref> برخی گزارش‌ها او را شیعه یا زیدی مذهب دانسته اند. اشعاری در مدح امامان شیعه به او منسوب است. با این حال شواهدی بر امامی نبودن وی نیز وجود دارد٬ چنان که شیخ مفید کتابی نوشته بود در رد عقاید بن عباد در باب امامت. به هر حال در منابع تاریخی درباره اینکه او شیعه است یا سنی معتزلی اختلاف نظر بسیاری وجود دارد و همین موضوع نشانه این است که عقاید او به هر دو گروه نزدیک بوده است. از دیگر نمونه‌های مشهور نزدیکی اندیشه شیعی و معتزلی خاندان [[نوبختیان]] و اندیشه‌های منسوب به آنان است. نوبختیان از شیعیانی بودن که با وجود برخی اختلافات با معتزله در بسیاری از اندیشه‌ها به آنان نزدیک بودند به نحوی که بعدا شیخ مفید به این اندیشه‌ها انتقاد کرد.<ref>حسینیان مقدم٬ نقش نوبختیان در پیشبرد افکار شیعه٬ ص 75</ref> هر چند بر اساس برخی پژوهش‌ها آنچه در اندیشه نوبختیان نزدیک به عقاید معتزله بوده است پیش از آنان نیز نزد شیعیان سابقه داشته است. از سوی دیگر برخی از عقاید شیخ مفید نیز به معتزلیان نزدیک است<ref>حسینی زاده٬ مقایسه اندیشه های کلامی نوبختیان و شیخ مفید٬ ص113-114</ref> و درباره تاثیر پذیری شیخ مفید از آنان به رغم وجود اختلاف‌نظرها٬ پژوهش‌هایی صورت گرفته است.