Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۰۰
ویرایش
محسن بن علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Shakeri جز (←منابع شیعی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
{{خاندان پیامبر}} | {{خاندان پیامبر}} | ||
براساس برخی روایات، [[پیامبر(ص)]] نام پسر سوم [[فاطمه زهرا (س)]] را مُحَسِّن نهاد.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> | براساس برخی روایات، [[پیامبر(ص)]] نام پسر سوم [[فاطمه زهرا(س)]] را مُحَسِّن نهاد.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> | ||
با توجه به عقیده [[شیعه]] که محسن قبل از تولد از دنیا رفته، منابع شیعی تنها از زمان شهادت وی یاد کرده و به تولد او نپرداخته‌اند؛ اما دانشمندان [[اهل سنت]] درباره ولادت و وفات محسن دو گونه نظر داده‌اند؛ شمار اندکی از آنان ولادت و وفات او را در حیات [[رسول اکرم(ص)]] دانسته‌اند.{{مدرک}} اما اکثر منابع آنان درباره زمان ولادت او سکوت کرده و فقط خبر درگذشت او در کودکی را آورده‌اند،{{مدرک}} این مطلب از عبارات آنان به‌دست می‌آید، به عنوان مثال: | با توجه به عقیده [[شیعه]] که محسن قبل از تولد از دنیا رفته، منابع شیعی تنها از زمان شهادت وی یاد کرده و به تولد او نپرداخته‌اند؛ اما دانشمندان [[اهل سنت]] درباره ولادت و وفات محسن دو گونه نظر داده‌اند؛ شمار اندکی از آنان ولادت و وفات او را در حیات [[رسول اکرم(ص)]] دانسته‌اند.{{مدرک}} اما اکثر منابع آنان درباره زمان ولادت او سکوت کرده و فقط خبر درگذشت او در کودکی را آورده‌اند،{{مدرک}} این مطلب از عبارات آنان به‌دست می‌آید، به عنوان مثال: | ||
ابن حزم، ابن حجر، ابو الفداء و قندوزی عبارت «مات صغیرا» (در کودکی مرد)<ref>ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۷؛ ابن حجر العسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۴۴؛ ابو الفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ قندوزی، | ابن حزم، ابن حجر، ابو الفداء و قندوزی عبارت «مات صغیرا» (در کودکی مرد)<ref>ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۳۷؛ ابن حجر العسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۴۴؛ ابو الفداء، المختصر فی اخبار البشر، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۵۲؛ قندوزی، ینابیع المودة لذوی القربی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷.</ref> | ||
ابن دمشقی و ابن کثیر با عبارت «مات و هو صغیر» (درگذشت در حالی که کوچک بود)<ref>ابن دمشقی، جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی بن أبی طالب علیہ السلام، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷.</ref> | ابن دمشقی و ابن کثیر با عبارت «مات و هو صغیر» (درگذشت در حالی که کوچک بود)<ref>ابن دمشقی، جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی بن أبی طالب علیہ السلام، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۱؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷.</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
[[محمد بن جریر بن یزید طبری|طبری]] و ابن اثیر با عبارت «توفی صغیرا» (در کودکی در گذشت)<ref> طبری، تاریخ الرسل والامم والملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج۳، ص۳۹۷</ref> | [[محمد بن جریر بن یزید طبری|طبری]] و ابن اثیر با عبارت «توفی صغیرا» (در کودکی در گذشت)<ref> طبری، تاریخ الرسل والامم والملوک، ج۴، ص۱۱۸؛ ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج۳، ص۳۹۷</ref> | ||
ابن قتیبه و احمد طبری با لفظ «فهلک و هو صغیر» (در کودکی از دنیا رفت)<ref> ابن قتیبه، | ابن قتیبه و احمد طبری با لفظ «فهلک و هو صغیر» (در کودکی از دنیا رفت)<ref> ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۱</ref> و «هلک صغیرا» (در کودکی مرد)<ref> ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۱؛ طبری، ذخائر العقبی، ص۵۵</ref> | ||
[[بلاذری]] با لفظ «درج صغیرا»<ref> بلاذری، انساب الاشرف، ج۲، ص۴۱۱</ref> | [[بلاذری]] با لفظ «درج صغیرا»<ref> بلاذری، انساب الاشرف، ج۲، ص۴۱۱</ref> | ||
[[سبط بن الجوزی]] با واژه «مات طفلا» <ref> سبط بن الجوزی، | [[سبط بن الجوزی]] با واژه «مات طفلا»<ref> سبط بن الجوزی، تذکرة الخواص، ص۵۷</ref> | ||
صالحی شامی و ابن صباغ مالکی با عبارت «مات سقطا» (در کودکی سقط شد)<ref> شامی، سبل الهدی والرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۱، ص۵۰؛ ابن صباغ، الفصول المهمة ص۱۲۵.</ref> | صالحی شامی و ابن صباغ مالکی با عبارت «مات سقطا» (در کودکی سقط شد)<ref> شامی، سبل الهدی والرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۱، ص۵۰؛ ابن صباغ، الفصول المهمة ص۱۲۵.</ref> | ||
در هیچ یک از این منابع عبارت «فی حیاه النبی» وجود ندارد. عبارات منقول حتی بر مرده به دنیا آمدن محسن نیز دلالت دارد. تنها ابن حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته»<ref>ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.</ref> را آورده است که حداکثر بر زنده به دنیا آمدن او دلالت دارد. از الفاظ به کار رفته در عبارات ایشان بر نمی‌آید که ولادت و وفات محسن در حیات رسول الله (ص) بوده است یا بعد از آن. | در هیچ یک از این منابع عبارت «فی حیاه النبی» وجود ندارد. عبارات منقول حتی بر مرده به دنیا آمدن محسن نیز دلالت دارد. تنها ابن حزم عبارت «مات صغیرا جدا إثر ولادته»<ref>ابن حزم الاندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶.</ref> را آورده است که حداکثر بر زنده به دنیا آمدن او دلالت دارد. از الفاظ به کار رفته در عبارات ایشان بر نمی‌آید که ولادت و وفات محسن در حیات رسول الله(ص) بوده است یا بعد از آن. | ||
==محسن در منابع == | ==محسن در منابع == | ||
در اکثر منابع تاریخی و نسب شناسی شیعی و [[اهل سنت]]، از محسن یاد شده و احادیث و گزارش‌های تاریخی زیادی اصل وجود چنین شخصیتی را ثابت دانسته‌اند، اگر چه بین منابع شیعی و اهل سنت در هنگام تولد و نحوه وفات وی اختلاف است. | در اکثر منابع تاریخی و نسب شناسی شیعی و [[اهل سنت]]، از محسن یاد شده و احادیث و گزارش‌های تاریخی زیادی اصل وجود چنین شخصیتی را ثابت دانسته‌اند، اگر چه بین منابع شیعی و اهل سنت در هنگام تولد و نحوه وفات وی اختلاف است. | ||
===منابع شیعی=== | ===منابع شیعی=== | ||
منابع شیعی، علت شهادت محسن بن علی (ع) را سقط شدن دانسته‌اند؛ اما در کیفیت، زمان و مسبب آن اختلاف دارند. منابع شیعه قریب به اتفاق نام محسن را به‌عنوان فرزند [[حضرت فاطمه]](س) آورده‌اند، که برخی از آنها عبارتند از: | منابع شیعی، علت شهادت محسن بن علی(ع) را سقط شدن دانسته‌اند؛ اما در کیفیت، زمان و مسبب آن اختلاف دارند. منابع شیعه قریب به اتفاق نام محسن را به‌عنوان فرزند [[حضرت فاطمه]](س) آورده‌اند، که برخی از آنها عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
#[[احمد بن ابی یعقوب|یعقوبی]] (م۲۹۲ ق) در [[تاریخ یعقوبی]].<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص۲۱۳ </ref> | #[[احمد بن ابی یعقوب|یعقوبی]] (م۲۹۲ ق) در [[تاریخ یعقوبی]].<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص۲۱۳ </ref> | ||
#[[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] (م۳۴۶ ق) در [[مروج الذهب]].<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج ۳، ص۶۳</ref> | #[[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] (م۳۴۶ ق) در [[مروج الذهب]].<ref>مسعودی، مروج الذهب، ج ۳، ص۶۳</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
===منابع اهل سنت=== | ===منابع اهل سنت=== | ||
منابع [[اهل سنت]] که محسن را جزء فرزندان حضرت فاطمه (س) شمرده‌اند عبارتند از: | منابع [[اهل سنت]] که محسن را جزء فرزندان حضرت فاطمه(س) شمرده‌اند عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
#[[احمد بن محمد بن حنبل|احمد حنبل]] (م ۲۴۱ق) در [[مسند احمد|مسند]].<ref> أحمد بن حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸</ref> | #[[احمد بن محمد بن حنبل|احمد حنبل]] (م ۲۴۱ق) در [[مسند احمد|مسند]].<ref> أحمد بن حنبل، مسند، ج۱، ص۹۸</ref> | ||
# [[محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن مغیرة بخاری جعفی|بخاری]] (م ۲۵۶ق) در [[الادب المفرد]].<ref>بخاری، الأدب المفرد، ص۱۷۷</ref> | # [[محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن مغیرة بخاری جعفی|بخاری]] (م ۲۵۶ق) در [[الادب المفرد]].<ref>بخاری، الأدب المفرد، ص۱۷۷</ref> | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
#[[صالحی شامی]] (م۹۴۲ ق) در [[سبل الهدی و الرشاد]].<ref> شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج ۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵</ref> | #[[صالحی شامی]] (م۹۴۲ ق) در [[سبل الهدی و الرشاد]].<ref> شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج ۶، ص۳۵۸، ج۱۱، ص۵۰، ۵۵</ref> | ||
#[[سلیمان بن ابراهیم قندوزی|قندوزی]] (م۱۲۹۴ ق) در [[ینابیع المودة]].<ref> قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷، ۱۴۲.</ref> | #[[سلیمان بن ابراهیم قندوزی|قندوزی]] (م۱۲۹۴ ق) در [[ینابیع المودة]].<ref> قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۷، ۱۴۲.</ref> | ||
# صفوری شافعی در نزهة المجالس و منتخب النفائس.<ref>صفوری شافعی، نزهة المجالس ومنتخب النفائس، ج ۲ | # صفوری شافعی در نزهة المجالس و منتخب النفائس.<ref>صفوری شافعی، نزهة المجالس ومنتخب النفائس، ج ۲ ص۱۷۷ </ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
===تاریخ شهادت=== | ===تاریخ شهادت=== | ||
{{اصلی|ایام محسنیه}} | {{اصلی|ایام محسنیه}} | ||
تاریخ دقیق شهادت محسن مشخص نیست. ولی با تفحص در گزارش‌های تاریخی می‌توان نتیجه گرفت، این واقعه پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] با فاصله یک ماه یا بیشتر صورت گرفته‌است. بدین جهت آنچه مشهور است که هجوم به خانه [[حضرت علی(ع)]] با فاصله چند روزه از رحلت رسول اکرم (ص) اتفاق افتاده، صحیح نیست. | تاریخ دقیق شهادت محسن مشخص نیست. ولی با تفحص در گزارش‌های تاریخی می‌توان نتیجه گرفت، این واقعه پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] با فاصله یک ماه یا بیشتر صورت گرفته‌است. بدین جهت آنچه مشهور است که هجوم به خانه [[حضرت علی(ع)]] با فاصله چند روزه از رحلت رسول اکرم(ص) اتفاق افتاده، صحیح نیست. | ||
این اشتباه از آنجا ناشی شده که طبق گزارش‌های تاریخی، هجوم به بیت فاطمه (س) چند بار اتفاق افتاده‌است. | این اشتباه از آنجا ناشی شده که طبق گزارش‌های تاریخی، هجوم به بیت فاطمه(س) چند بار اتفاق افتاده‌است. | ||
در هجوم اول درگیری صورت نگرفته تا منجر به شهادت محسن شود. بعضی با تصور اینکه در هجوم اول، جریان آتش زدن درب خانه اتفاق افتاده شهادت محسن را چند روز پس از رحلت پیامبر (ص) دانسته‌اند. | در هجوم اول درگیری صورت نگرفته تا منجر به شهادت محسن شود. بعضی با تصور اینکه در هجوم اول، جریان آتش زدن درب خانه اتفاق افتاده شهادت محسن را چند روز پس از رحلت پیامبر(ص) دانسته‌اند. | ||
با این تعبیر [[ایام محسنیه]] که در اوایل [[ربیع الاول]] گرفته می‌شود با گزارش‌های تاریخی تطبیق ندارد. | با این تعبیر [[ایام محسنیه]] که در اوایل [[ربیع الاول]] گرفته می‌شود با گزارش‌های تاریخی تطبیق ندارد. | ||
دلایلی برای اثبات این موضوع وجود دارد؛ از جمله تحرکات اجتماعی و سیاسی حضرت زهرا(س) که نشان از عدم بیماری ایشان است و همچنین برگشت سپاه [[اسامه بن زید]] و ربط آن به حمله به خانه حضرت علی (ع). | دلایلی برای اثبات این موضوع وجود دارد؛ از جمله تحرکات اجتماعی و سیاسی حضرت زهرا(س) که نشان از عدم بیماری ایشان است و همچنین برگشت سپاه [[اسامه بن زید]] و ربط آن به حمله به خانه حضرت علی(ع). | ||
==محل دفن== | ==محل دفن== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
==عذاب قاتل وی== | ==عذاب قاتل وی== | ||
[[ابن قولویه]] در [[کامل الزیارات]] حدیثی نقل می‌کند که طبق آن، اولین شخص از اولاد رسول خدا (ص) که در [[قیامت]] به پرونده‌اش رسیدگی می‌شود محسن است، سپس قاتلش مورد مواخذه قرار می‌گیرد. پس از آن نوبت به [[قنفذ]] می‌رسد.<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، النص، ص۳۳۴</ref> | [[ابن قولویه]] در [[کامل الزیارات]] حدیثی نقل می‌کند که طبق آن، اولین شخص از اولاد رسول خدا(ص) که در [[قیامت]] به پرونده‌اش رسیدگی می‌شود محسن است، سپس قاتلش مورد مواخذه قرار می‌گیرد. پس از آن نوبت به [[قنفذ]] می‌رسد.<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، النص، ص۳۳۴</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
*[[محله بنی‌هاشم]] | *[[محله بنی‌هاشم]] | ||
*[[قنفذ]] | *[[قنفذ]] | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۲۹: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||