۱۶٬۱۹۸
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش جزیی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (حذف مطالب زائد) |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
'''مَحارِم''' کسانی که [[ازدواج]] با آنان بهدلیل خویشاوندی [[حرام]] است. محارم و [[احکام شرعی|احکام]] آن در [[قرآن]] و روایات [[معصومان(ع)]] و در بابهای مختلف [[فقه]] مانند [[نکاح|ازدواج]]، [[طلاق]] و [[احکام اموات]] آمده است. | '''مَحارِم''' کسانی که [[ازدواج]] با آنان بهدلیل خویشاوندی [[حرام]] است. محارم و [[احکام شرعی|احکام]] آن در [[قرآن]] و روایات [[معصومان(ع)]] و در بابهای مختلف [[فقه]] مانند [[نکاح|ازدواج]]، [[طلاق]] و [[احکام اموات]] آمده است. | ||
در متون فقهی [[نسب]]، [[ازدواج]] و [[رضاع]] به عنوان اسباب محرمیت معرفی شدهاند | در متون فقهی [[نسب]]، [[ازدواج]] و [[رضاع]] به عنوان اسباب محرمیت معرفی شدهاند. | ||
==مفهومشناسی== | ==مفهومشناسی== | ||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
اسباب محرمیت، اموری که سبب میشوند دو فرد نسبت به یکدیگر مَحرم شوند و احکام محرمیت درباره آنها جاری گردد.<ref>موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۹۱.</ref> در کتابهای فقهی ۱۱ مورد به عنوان اسباب محرمیت و تحریم ازدواج ذکر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۷.</ref> این اسباب در سه دسته کلی دستهبندی شده<ref>مجتهدی تهرانی، سه رساله: گناهان کبیره، محرم و نامحرم، احکامالغیبة، ۱۳۸۱ش، ص۱۰.</ref> که عبارتند از: | اسباب محرمیت، اموری که سبب میشوند دو فرد نسبت به یکدیگر مَحرم شوند و احکام محرمیت درباره آنها جاری گردد.<ref>موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۹۱.</ref> در کتابهای فقهی ۱۱ مورد به عنوان اسباب محرمیت و تحریم ازدواج ذکر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۷.</ref> این اسباب در سه دسته کلی دستهبندی شده<ref>مجتهدی تهرانی، سه رساله: گناهان کبیره، محرم و نامحرم، احکامالغیبة، ۱۳۸۱ش، ص۱۰.</ref> که عبارتند از: | ||
*نَسَب: خویشاوندی که حاصل از تولد یک یا چند نفر از دیگری که ناشی از نکاح صحیح یا [[آمیزش به شبهه]] باشد را خویشاوندی نَسَبی میگویند. محارم نسبی به کسانی گفته میشود که از زمان تولد رابطه محرمیت با آنها برقرار است.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> | |||
خویشاوندی که حاصل از تولد یک یا چند نفر از دیگری که ناشی از نکاح صحیح یا [[آمیزش به شبهه]] باشد را خویشاوندی نَسَبی میگویند. محارم نسبی به کسانی گفته میشود که از زمان تولد رابطه محرمیت با آنها برقرار است.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> بنا به نظر فقها، با استناد به [[آیه ۲۳ سوره نساء]]،<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۱۹۸.</ref> هفت دسته از زنان بر هفت دسته از مردان، بهواسطه نسب، محرمند:<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | *رضاع: مَحرَمیت رِضاعی، نوعی خویشاوندی است که بر اثر شیرخوردن کودک از زنی غیر از مادرش ایجاد میشود.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.</ref> البته محرمیت رضاعی شرایطی دارد از جمله اینکه زن شیردهنده از راه شرعی باردار شده باشد، شیر خوردن از زن شیردهنده، متعدد و متوالی باشد و در میان آن از شیر زن دیگری یا غذای دیگری تغذیه نکند و سن شیرخوار کمتر از دو سال قمری باشد.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۸؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.</ref> | ||
*سَبَب: با خواندن [[صیغه عقد]]، علاوه بر زن و شوهر نسبت به یکدیگر، برخی از خویشاوندان مرد و زن بر یکدیگر محرم میشوند که به آنها محارم سبَبَی میگویند.<ref> شهیدثانی، مسالکالافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۸۱.</ref> | |||
== اقسام محارم== | |||
محارم با توجه به اسباب محرمیت به سه دسته تقسیم میشوند: | |||
=== محارم نسبی=== | |||
بنا به نظر فقها، با استناد به [[آیه ۲۳ سوره نساء]]،<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۱۹۸.</ref> هفت دسته از زنان بر هفت دسته از مردان، بهواسطه نسب، محرمند:<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | |||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
*مادر و مادربزرگ؛ پدری و مادری<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | *مادر و مادربزرگ؛ پدری و مادری<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | ||
*دختر و دختر فرزند<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> | *دختر و دختر فرزند<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> | ||
*خواهر<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | *خواهر (تنی و ناتنی)<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
*برادرزاده (دختر برادر)<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | *برادرزاده (دختر برادر)<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
*خواهرزاده (دختر خواهر)<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | *خواهرزاده (دختر خواهر)<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
خط ۲۷: | خط ۳۳: | ||
همچنین پدر و پدربزرگ، پسر و پسر فرزند، برادر، پسر خواهر، پسر برادر، عمو و عموی پدر و مادر، دایی و دایی پدر و مادر بر زنان محرم هستند.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴.</ref> | همچنین پدر و پدربزرگ، پسر و پسر فرزند، برادر، پسر خواهر، پسر برادر، عمو و عموی پدر و مادر، دایی و دایی پدر و مادر بر زنان محرم هستند.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴.</ref> | ||
=== | ===محارم رضاعی=== | ||
در محرمیت رضاعی اگر شیرخوار پسر باشد با زنی که به او شیر داده (مادر رضاعی)، و نیز مادر، مادربزرگ، خواهر، دختر، نوه، عمه و خالههای او محرم میشود.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۹؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> اگر شیرخوار دختر باشد با شوهر زنی که او را شیر داده (پدر رضاعی) و نیز پدر، برادر، عمو، دایی، پسر و نوههای او محرم میشود. همچنین برادر، فرزند، نوه، پدر و پدربزرگ، عمو و دایی زن نیز بر او محرم میشوند.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۸-۲۲۹؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸.</ref> | |||
=== محارم سببی=== | |||
زنانی که به واسطه ازدواج بر مردها محرم میشوند عبارتند از: همسر، مادرِ همسر و مادربزرگ او، دخترِ همسر، زنِ پدر (نامادری)، زنِ پسر (عروس).<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸-۲۸۹.</ref> | |||
در محرمیت رضاعی اگر | |||
=== | |||
همچنین شوهر، پدر شوهر، پدربزرگ شوهر، پسر شوهر، شوهر مادر (ناپدری)، داماد (شوهر دختر) به سبب ازدواج بر زن محرم میشوند.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۸-۲۸۹.</ref> | |||
== جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته== | ||
* [[نامحرم]] | * [[نامحرم]] | ||
خط ۶۷: | خط ۵۳: | ||
* فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، نشر هجرت، تصحیح: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، ۱۴۱۰ق. | * فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، نشر هجرت، تصحیح: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، ۱۴۱۰ق. | ||
* مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* نجفی، | * نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق. | ||
{{احکام خانواده}} | {{احکام خانواده}} | ||
ویرایش