Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۲۱۱
ویرایش
عالم ذر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Shadpoor |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عالَم ذَرّ''' یا ''عالم اَلَسْت'' یا ''عالم قالوا بَلیٰ'' یکی از جهان‌های آفرینش که در [[قرآن]] و [[روایات]] به آن اشاره شده است. بنا بر عقیده اندیشمندان اسلامی، این عالم مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست. در عالم ذر تمام انسان‌هایی که قرار بوده تا روز [[قیامت]] به دنیا بیایند، به صورت «ذرّه» و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا ظاهر شدند. | '''عالَم ذَرّ''' یا ''عالم اَلَسْت'' یا ''عالم قالوا بَلیٰ'' یکی از جهان‌های آفرینش که در [[قرآن]] و [[روایات]] به آن اشاره شده است. بنا بر عقیده اندیشمندان اسلامی، این عالم مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست. در عالم ذر تمام انسان‌هایی که قرار بوده تا روز [[قیامت]] به دنیا بیایند، به صورت «ذرّه» و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا ظاهر شدند. | ||
در عالم ذر، از همه «ذرات» پیمانی بر [[توحید]] و [[ربوبیت|ربوبیت | در عالم ذر، از همه «ذرات» پیمانی بر [[توحید]] و [[ربوبیت|ربوبیت خدا]] و [[نبوت عامه|نبوت پیامبران]] از جمله [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[ولایت]] [[امامان|اوصیا]]، از جمله ولایت [[امام علی(ع)]] گرفته شد و سپس آن افراد که به صورت ذره بوده از بین رفتند و یا به جایگاه اولی خود بازگشتند. دیدگاه‌های دیگری نیز در مورد این عالم از جمله توحید فطری، [[عالم ملکوت]]، تمثیل و مجاز ارائه شده است. | ||
==مفهوم شناسی== | ==مفهوم شناسی== | ||
*''' ذریه:''' این لغت در اصل به معنی" فرزندان کوچک و کم سن و سال" است، ولی غالبا به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنی مفرد و گاهی به معنی جمع استعمال می‌گردد اما در اصل معنی جمعی دارد. | *''' ذریه:''' این لغت در اصل به معنی" فرزندان کوچک و کم سن و سال" است، ولی غالبا به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنی مفرد و گاهی به معنی جمع استعمال می‌گردد اما در اصل معنی جمعی دارد. | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
*''' مفاد پیمان:''' یکی دیگر از موارد اختلاف در تفسیر این آیه و عالم ذر، اختلاف در مورد محتوای پیمان است. مواردی که به عنوان محتوای پیمان ذکر شده عبارتند از: | *''' مفاد پیمان:''' یکی دیگر از موارد اختلاف در تفسیر این آیه و عالم ذر، اختلاف در مورد محتوای پیمان است. مواردی که به عنوان محتوای پیمان ذکر شده عبارتند از: | ||
** دین حنیف و [[فطرت]]:<ref>بحارالانوار، ج۳، ص۲۷۶.</ref><ref>فطرت، مطهری، ص۲۷.</ref> | ** دین حنیف و [[فطرت]]:<ref>بحارالانوار، ج۳، ص۲۷۶.</ref><ref>فطرت، مطهری، ص۲۷.</ref> | ||
** | ** [[توحید]]: أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا<ref>اعراف / ۱۷۲.</ref> | ||
** | ** [[ربوبیت|ربوبیت خدا]]: «ألَسْتُ بِرَبِّکُمْ»<ref>اعراف / ۱۷۲.</ref> | ||
** | ** [[رسالت]] [[پیامبر(ص)]] و [[ولایت]] اهل بیت(ع):<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۳۳ و ۴۱۲؛ قمی، تفسیر، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷.</ref><ref>البرهان، ج۳، ص۲۳۸ ـ ۲۳۹ و جهت مطالعة بیشتر ر. ک: التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۲۶ ـ ۳۰؛ روض الجنان و روح الجنان، ج۹، ص۵ ـ ۱۰؛ منشور جاوید، ج۲، ص۶۱ ـ ۸۲.</ref> | ||
** میثاق [[پیامبران اولوالعزم]] برای یاری کردن [[حضرت مهدی(عج)]].<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۲؛ صدوق، علل، ص۱۲۹؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۸۳ و ۸۶</ref> | ** میثاق [[پیامبران اولوالعزم]] برای یاری کردن [[حضرت مهدی(عج)]].<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۲؛ صدوق، علل، ص۱۲۹؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۸۳ و ۸۶</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
[[:رده:محدثان|محدثان]] اسلامی براساس فهم برخی از [[حدیث|روایات]]، بر این باورند که خداوند به هنگام آفرینش [[حضرت آدم (ع)]]، تمام فرزندان آینده او را به صورت موجوداتِ ریز درآورد و به آنان گفت: "اَلستُ بربّکم" آنان گفتند "بلی" سپس همگی را به صُلب و پشت آدم بازگردانید. آنان هنگام خطاب الهی دارای عقل و شعور کافی بودند و سخن خدا را شنیدند و پاسخ او را گفتند. این پیمان به این خاطر از آنان گرفته شد که راه عذر در [[قیامت|روز رستاخیز]] را روی آنان ببندد.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ج۵، ص۳۹۰؛ فخر رازی، تفسیر کبیر</ref> | [[:رده:محدثان|محدثان]] اسلامی براساس فهم برخی از [[حدیث|روایات]]، بر این باورند که خداوند به هنگام آفرینش [[حضرت آدم (ع)]]، تمام فرزندان آینده او را به صورت موجوداتِ ریز درآورد و به آنان گفت: "اَلستُ بربّکم" آنان گفتند "بلی" سپس همگی را به صُلب و پشت آدم بازگردانید. آنان هنگام خطاب الهی دارای عقل و شعور کافی بودند و سخن خدا را شنیدند و پاسخ او را گفتند. این پیمان به این خاطر از آنان گرفته شد که راه عذر در [[قیامت|روز رستاخیز]] را روی آنان ببندد.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ج۵، ص۳۹۰؛ فخر رازی، تفسیر کبیر</ref> | ||
بیشتر دانشمندانی که گرایش تفسیر [[قرآن]] به روایات دارند، در تفسیر آیه میثاق نیز به روایات ناظر به آن توجه کرده‌اند؛ روایاتی که دلالت دارند بر اینکه همه انسانها در عالم ذر از پشت آدم به صورت ذراتی بیرون آمدند و خداوند بر ربوبیت خود از ایشان پیمان گرفت.<ref>قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۲۴۸؛ کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۱۴۵؛ بحرانی، البرهان، ج۲، ص۶۰۵-۶۱۵</ref> | بیشتر دانشمندانی که گرایش تفسیر [[قرآن]] به روایات دارند، در تفسیر آیه میثاق نیز به روایات ناظر به آن توجه کرده‌اند؛ روایاتی که دلالت دارند بر اینکه همه انسانها در عالم ذر از پشت آدم به صورت ذراتی بیرون آمدند و [[خداوند]] بر ربوبیت خود از ایشان پیمان گرفت.<ref>قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۲۴۸؛ کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۱۴۵؛ بحرانی، البرهان، ج۲، ص۶۰۵-۶۱۵</ref> | ||
از سوی محققان اسلامی، اشکالاتی بر این نظر وارد شده است.<ref>طوسی، تفسیر تبیان، ج۵، ص۲۸؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ج۴، ص۳۹۰</ref> | از سوی محققان اسلامی، اشکالاتی بر این نظر وارد شده است.<ref>طوسی، تفسیر تبیان، ج۵، ص۲۸؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ج۴، ص۳۹۰</ref> | ||
===فطرت توحیدی=== | ===فطرت توحیدی=== | ||
گروهی از [[ | گروهی از [[مفسران]] معتقدند باید مضمون آیه را به معنای توحید فطری{{یادداشت|«توحید فطری است»؛ یعنی انسان نسبت به توحید، بی‌اقتضا و خنثی نیست. در سرشت انسان، تقاضایی وجود دارد که توحید و معارف دینی، پاسخ گوی آن است. پیامبران الهی چیزی را بر انسان عرضه کرده‌اند که بشر به حسب طبیعت خود در جست وجوی آن است.([http://www.hawzah.net/fa/article/view/55316 «برهان فطرت»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.])}} حمل نمود. به عقیده این افراد، خدا انسانها را از پشت پدران و رحم مادران بیرون آورد و آفرینش آنها را با خصوصیاتی ترکیب داد که پیوسته پروردگار خود را بشناسند و نیاز خود را به او احساس کنند. هنگامی که انسانها به نیاز خود به خدا توجه پیدا کردند و خود را غرق در نیاز دیدند، گویی به آنان گفته می‌شود: | ||
من خدای شما نیستم؟ آنان می‌گویند: بله گواهی می‌دهیم که خدای ما هستی.<ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۳۹۱؛ تفسیر ظلال القرآن، ج۹، ص۵۹ - ۵۸؛ تفسیر رازی، ج۱۵، ص۵۳.</ref> | من خدای شما نیستم؟ آنان می‌گویند: بله گواهی می‌دهیم که خدای ما هستی.<ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۳۹۱؛ تفسیر ظلال القرآن، ج۹، ص۵۹ - ۵۸؛ تفسیر رازی، ج۱۵، ص۵۳.</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
* روایاتی هم بر یکی بودن عالم میثاق و [[طینت]] دلالت دارند که این روایات بر وجود [[تکلیف]] در عالم ذر نیز دلالت می‌کنند.<ref>ر.ک. کلینی، الکافی، ج۲، ص۶ و ص۷؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۷۰و۸۰-۸۱</ref> | * روایاتی هم بر یکی بودن عالم میثاق و [[طینت]] دلالت دارند که این روایات بر وجود [[تکلیف]] در عالم ذر نیز دلالت می‌کنند.<ref>ر.ک. کلینی، الکافی، ج۲، ص۶ و ص۷؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۷۰و۸۰-۸۱</ref> | ||
* روایاتی یکی بودن عالم میثاق و [[عالم ظلال]] را می‌رسانند.<ref>صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۸۴-۸۵ و ۱۱۸؛ کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۶؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۷۰ و ۸۰-۸۱</ref> | * روایاتی یکی بودن عالم میثاق و [[عالم ظلال]] را می‌رسانند.<ref>صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۸۴-۸۵ و ۱۱۸؛ کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۳۶؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۷۰ و ۸۰-۸۱</ref> | ||
* روایاتی نیز علاوه بر ربوبیت | * روایاتی نیز علاوه بر [[ربوبیت|ربوبیت خدا]]، بر [[رسالت]] پیامبر(ع) و [[ولایت]] اهل بیت(ع) دلالت می‌کنند.<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۳۳ و ۴۱۲؛ قمی، تفسیر، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷.</ref> | ||
* برخی از این منابع همچون [[کافی]] و [[بصائر الدرجات|بصائر]] بر میثاق پیامبران [[اولوالعزم]] برای یاری کردن [[امام مهدی]] دلالت دارند. برخی نیز سبقت داشتن میثاق پیامبر و اهل بیت(ع) را می‌رسانند.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۲؛ صدوق، علل، ص۱۲۹؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۸۳ و ۸۶</ref> | * برخی از این منابع همچون [[کافی]] و [[بصائر الدرجات|بصائر]] بر میثاق پیامبران [[اولوالعزم]] برای یاری کردن [[امام مهدی]] دلالت دارند. برخی نیز سبقت داشتن میثاق پیامبر و اهل بیت(ع) را می‌رسانند.<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۲؛ صدوق، علل، ص۱۲۹؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۸۳ و ۸۶</ref> | ||
| خط ۱۵۳: | خط ۱۵۳: | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[id:Alam Dzar]] | [[id:Alam Dzar]] | ||
[[Category:اصطلاحات کلامی]] | |||
[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]] | |||
[[رده:اصطلاحات کلامی]] | [[رده:اصطلاحات کلامی]] | ||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]] | [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]] | ||