پرش به محتوا

عالم ذر: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۷ مهٔ ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mohamadpur
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{عالم خلقت}}
{{عالم خلقت}}
'''عالَم ذَرّ''' یا ''عالم اَلَسْت'' یا ''عالم قالوا بَلیٰ'' یکی از جهان‌های آفرینش است که در [[قرآن]] و [[روایات]] به آن اشاره شده است. بر این اساس و تفسیر رایج میان اندیشمندان اسلامی، این عالم که مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست، عالمی بوده که در آن تمام انسان‌هایی که مقدر بوده تا روز [[قیامت]] به دنیا بیایند به صورت ذرّه و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا گرد آورده شدند.
'''عالَم ذَرّ''' یا ''عالم اَلَسْت'' یا ''عالم قالوا بَلیٰ'' یکی از جهان‌های آفرینش که در [[قرآن]] و [[روایات]] به آن اشاره شده است. بنا بر عقیده اندیشمندان اسلامی، این عالم که مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست. در عالم ذر تمام انسان‌هایی که قرار بوده تا روز [[قیامت]] به دنیا بیایند، به صورت «ذرّه» و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا ظاهر شدند.
 
در این عالم، از آنها پیمانی بر [[توحید]] و [[ربوبیت|ربوبیت]] [[خدا]] و [[نبوت]] پیامبران از جمله [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[ولایت]] [[امامان|اوصیا]]، از جمله ولایت [[امیر المؤمنین]](ع) گرفته شد و سپس آن افراد که به صورت ذره بودند از بین رفتند و یا به جایگاه اولی خود بازگشتند. دیدگاه‌های دیگری نیز در مورد این عالم ارائه شده است.
 
==عالم ذر در آیات==
بیش از ده آیه در سوره‌های [[قرآن]] آمده است که گفته شده به عالم ذر اشاره دارد. این آیات عبارتند از:
 
* '''سوره اعراف، آیه ۱۷۲:''' این آیه مهم‌ترین و صریح‌ترین آیات است:
{{عربی|وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّک مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکمْ قالُوا بَلی شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کنَّا عَنْ هذا غافِلِینَ* أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَک آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کنَّا ذُرِّیةً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِکنا بِما فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ* وَ کذلِک نُفَصِّلُ الْآیاتِ وَ لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ|ترجمه=و به یاد آور هنگامی که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنها را بر گرفت و ایشان را بر خود گواه ساخت که آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند:آری، (و فرشته‌ها نیز گفتند ما هم) گواهی می‌دهیم که مبادا روز قیامت بگویید ما از این(پیمان) غافل بودیم* یا بگویید پدران ما پیش از ما مشرک شدند و ما هم از آنها بودیم (که به ناچار از آنان پیروی کردیم) آیا ما را به خاطرآنچه اهل باطل انجام دادند به هلاکت می‌رسانی* و این چنین آیات را شرح می‌دهیم شاید به سوی حق بازگرداند}}
* '''سوره تغابن، آیه ۲:'''{{عربی|هُوَ الَّذی خَلَقَکمْ فَمِنْکمْ کافِرٌ وَ مِنْکمْ مُؤْمِن|ترجمه= او کسی است که شما را آفرید، گروهی از شما کافر و گروهی مؤمنید.}}
* '''سوره یونس، آیه۷۴:'''{{عربی|فَما کانُوا لِیؤْمِنُوا بِما کذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ|ترجمه= به چیزی که از پیش آن را تکذیب کرده بودند ایمان نیاوردند}}
* '''سوره نجم، آیه۵۶:'''{{عربی|هذا نَذیرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولی| ترجمه=این (پیامبر)بیم دهنده‌ای از بیم دهندگان پیشین است}}
* '''سوره انعام، آیه۱۱۰:'''{{عربی|وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ کما لَمْ یؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ فی طُغْیانِهِمْ یعْمَهُون|ترجمه= و ما دل‌ها و چشم‌های آنان را واژگون می‌کنیم (و ایمان نمی‌آورند) همان گونه که در بار اول به آن ایمان نیاوردند}}
* '''سوره رعد، آیه۲۰:'''{{عربی|الَّذینَ یوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لا ینْقُضُونَ الْمیثاق|ترجمه= کسانی که به عهد خدا وفا می‌کنند و پیمان را نمی‌شکنند}}
* '''سوره حج، آیه۵:'''{{عربی|یا أَیهَا النَّاسُ إِنْ کنْتُمْ فی رَیبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْناکمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیرِ مُخَلَّقَة|ترجمه=‌ای مردم! اگر در رستاخیز شک دارید، ما شما را از خاک آفریدیم، آنگاه از نطفه و سپس از خون بسته شده، و پس از آن از مضغه(چیزی نظیر گوشت جویده شده)که برخی دارای خلقت و شکل است و برخی این گونه نیست.}}
* '''سوره روم، آیه۳۰:''' {{عربی|فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها|ترجمه= سرشت الهی که خداوند انسان‌ها را بر آن آفرید}}
* '''سوه واقعه، آیه۱۰-۱۱:'''{{عربی|وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِک الْمُقَرَّبُونَ|ترجمه= سبقت گیرندگان مقدمند، آنها مقربانند}}
* '''سوره بقره، آیه۱۳۸:''' {{عربی|صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَة|ترجمه=رنگ خدایی (بپذیرید)و چه کسی است که رنگی بهتر از رنگ خدا دارد}}
* '''سوره انعام، آیه۱۵۸:''' {{عربی|لا ینْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَکنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ|ترجمه=ایمان آوردن کسی که از قبل ایمان نیاورده است سودی ندارد}}


در عالم ذر، از همه «ذرات» پیمانی بر [[توحید]] و [[ربوبیت|ربوبیت]] [[خدا]] و [[نبوت]] پیامبران از جمله [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[ولایت]] [[امامان|اوصیا]]، از جمله ولایت [[امیر المؤمنین]](ع) گرفته شد و سپس آن افراد که به صورت ذره بوده از بین رفتند و یا به جایگاه اولی خود بازگشتند. دیدگاه‌های دیگری نیز در مورد این عالم ارائه شده است.
==مفهوم شناسی==
==مفهوم شناسی==
*''' ذریه:''' این لغت در اصل به معنی" فرزندان کوچک و کم سن و سال" است، ولی غالبا به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنی مفرد و گاهی به معنی جمع استعمال می‌گردد اما در اصل معنی جمعی دارد.
*''' ذریه:''' این لغت در اصل به معنی" فرزندان کوچک و کم سن و سال" است، ولی غالبا به همه فرزندان گفته می‌شود، گاهی به معنی مفرد و گاهی به معنی جمع استعمال می‌گردد اما در اصل معنی جمعی دارد.
خط ۳۷: خط ۲۰:
** ربوبیت پروردگار: ألَسْتُ بِرَبِّکُمْ<ref>اعراف / ۱۷۲.</ref>
** ربوبیت پروردگار: ألَسْتُ بِرَبِّکُمْ<ref>اعراف / ۱۷۲.</ref>
** توحید: أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا<ref>اعراف / ۱۷۲.</ref>
** توحید: أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا<ref>اعراف / ۱۷۲.</ref>
** ربوبیت خدا، [[رسالت]] [[پیامبر(ع)]] و [[ولایت]] اهل بیت(ع):<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۳۳ و ۴۱۲؛ قمی، تفسیر، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷.</ref><ref>البرهان، ج۳، صص ۲۳۸ ـ ۲۳۹ و جهت مطالعة بیشتر ر. ک: التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، صص ۲۶ ـ ۳۰؛ روض الجنان و روح الجنان، ج۹، صص ۵ ـ ۱۰؛ منشور جاوید، ج۲، صص ۶۱ ـ ۸۲.</ref>
** ربوبیت خدا، [[رسالت]] [[پیامبر(ع)]] و [[ولایت]] اهل بیت(ع):<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۳۳ و ۴۱۲؛ قمی، تفسیر، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷.</ref><ref>البرهان، ج۳، ص۲۳۸ ـ ۲۳۹ و جهت مطالعة بیشتر ر. ک: التبیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۲۶ ـ ۳۰؛ روض الجنان و روح الجنان، ج۹، ص۵ ـ ۱۰؛ منشور جاوید، ج۲، ص۶۱ ـ ۸۲.</ref>
** میثاق [[پیامبران اولوالعزم|پیامبران اولوالعزم]] برای یاری کردن [[حضرت مهدی]].<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۲؛ صدوق، علل، ص۱۲۹؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۸۳ و ۸۶</ref>
** میثاق [[پیامبران اولوالعزم|پیامبران اولوالعزم]] برای یاری کردن [[حضرت مهدی]].<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۲؛ صدوق، علل، ص۱۲۹؛ صفار، بصائر، ج۱، ص۸۳ و ۸۶</ref>


خط ۶۳: خط ۴۶:


===ملکوت عالَم===
===ملکوت عالَم===
[[علامه طباطبایی]] دیدگاه خاصی دارد و معتقد است که این جریان مربوط به [[عالم ملکوت]] است که واقعیت این عالم و ورای آن است. در این عالم که ورای هر زمان و مکان است، همه انسان‌ها و موجودات در محضر [[خداوند]] حاضرند و هیچ موجودی غایب نیست. در چنین فضایی، گویی همه فرزندان آدم یک جا از پشت پدران گرفته شده، گرد هم جمع آمده‌اند و در برابر خدا حضور دارند. در این حالت هر انسانی خود را به صورت [[علم حضوری]] درمی‌یابد و یافته‌اش گواهی روشن بر وجود خدا و خداوندگاری او است. اما با قرار گرفتن انسان‌ها در گردونه زمان و تحولات و حوادث جهان و روزگار، آدمی را چنان مشغول و از خود بی‌خود می‌کند که از آن علم حضوری که به آفریدگار خود داشت، غافل می‌گردد.<ref>تفسیر المیزان،ج‌۸، ص ۴۵۵</ref>
[[علامه طباطبایی]] دیدگاه خاصی دارد و معتقد است که این جریان مربوط به [[عالم ملکوت]] است که واقعیت این عالم و ورای آن است. در این عالم که ورای هر زمان و مکان است، همه انسان‌ها و موجودات در محضر [[خداوند]] حاضرند و هیچ موجودی غایب نیست. در چنین فضایی، گویی همه فرزندان آدم یک جا از پشت پدران گرفته شده، گرد هم جمع آمده‌اند و در برابر خدا حضور دارند. در این حالت هر انسانی خود را به صورت [[علم حضوری]] درمی‌یابد و یافته‌اش گواهی روشن بر وجود خدا و خداوندگاری او است. اما با قرار گرفتن انسان‌ها در گردونه زمان و تحولات و حوادث جهان و روزگار، آدمی را چنان مشغول و از خود بی‌خود می‌کند که از آن علم حضوری که به آفریدگار خود داشت، غافل می‌گردد.<ref>تفسیر المیزان،ج‌۸، ص۴۵۵</ref>


===نظریه نمادین===
===نظریه نمادین===
گروه دیگری از دانشمندان، زبان [[آیه]] را زبانی نمادین و تمثیلی دانسته‌اند؛ به این صورت که خداوند با فرستادن انبیا و اعطای نعمت عقل به انسان‌ها در همین دنیا، از ایشان بر ربوبیت خود پیمان گرفته است.<ref>مفید، تفسیر القرآن المجید، ص۲۲۱- ۲۶۶؛ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۴۸۲</ref>
گروه دیگری از دانشمندان، زبان [[آیه]] را زبانی نمادین و تمثیلی دانسته‌اند؛ به این صورت که خداوند با فرستادن انبیا و اعطای نعمت عقل به انسان‌ها در همین دنیا، از ایشان بر ربوبیت خود پیمان گرفته است.<ref>مفید، تفسیر القرآن المجید، ص۲۲۱- ۲۶۶؛ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۴۸۲</ref>
==عالم ذر در آیات==
بیش از ده آیه در سوره‌های [[قرآن]] آمده است که گفته شده به عالم ذر اشاره دارد. این آیات عبارتند از:
* '''سوره اعراف، آیه ۱۷۲:''' این آیه مهم‌ترین و صریح‌ترین آیات است:
{{عربی|وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّک مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکمْ قالُوا بَلی شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کنَّا عَنْ هذا غافِلِینَ* أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَک آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کنَّا ذُرِّیةً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِکنا بِما فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ* وَ کذلِک نُفَصِّلُ الْآیاتِ وَ لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ|ترجمه=و به یاد آور هنگامی که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنها را بر گرفت و ایشان را بر خود گواه ساخت که آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند:آری، (و فرشته‌ها نیز گفتند ما هم) گواهی می‌دهیم که مبادا روز قیامت بگویید ما از این(پیمان) غافل بودیم* یا بگویید پدران ما پیش از ما مشرک شدند و ما هم از آنها بودیم (که به ناچار از آنان پیروی کردیم) آیا ما را به خاطرآنچه اهل باطل انجام دادند به هلاکت می‌رسانی* و این چنین آیات را شرح می‌دهیم شاید به سوی حق بازگرداند}}
* '''سوره تغابن، آیه ۲:'''{{عربی|هُوَ الَّذی خَلَقَکمْ فَمِنْکمْ کافِرٌ وَ مِنْکمْ مُؤْمِن|ترجمه= او کسی است که شما را آفرید، گروهی از شما کافر و گروهی مؤمنید.}}
* '''سوره یونس، آیه۷۴:'''{{عربی|فَما کانُوا لِیؤْمِنُوا بِما کذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ|ترجمه= به چیزی که از پیش آن را تکذیب کرده بودند ایمان نیاوردند}}
* '''سوره نجم، آیه۵۶:'''{{عربی|هذا نَذیرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولی| ترجمه=این (پیامبر)بیم دهنده‌ای از بیم دهندگان پیشین است}}
* '''سوره انعام، آیه۱۱۰:'''{{عربی|وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ کما لَمْ یؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ فی طُغْیانِهِمْ یعْمَهُون|ترجمه= و ما دل‌ها و چشم‌های آنان را واژگون می‌کنیم (و ایمان نمی‌آورند) همان گونه که در بار اول به آن ایمان نیاوردند}}
* '''سوره رعد، آیه۲۰:'''{{عربی|الَّذینَ یوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لا ینْقُضُونَ الْمیثاق|ترجمه= کسانی که به عهد خدا وفا می‌کنند و پیمان را نمی‌شکنند}}
* '''سوره حج، آیه۵:'''{{عربی|یا أَیهَا النَّاسُ إِنْ کنْتُمْ فی رَیبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْناکمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیرِ مُخَلَّقَة|ترجمه=‌ای مردم! اگر در رستاخیز شک دارید، ما شما را از خاک آفریدیم، آنگاه از نطفه و سپس از خون بسته شده، و پس از آن از مضغه(چیزی نظیر گوشت جویده شده)که برخی دارای خلقت و شکل است و برخی این گونه نیست.}}
* '''سوره روم، آیه۳۰:''' {{عربی|فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها|ترجمه= سرشت الهی که خداوند انسان‌ها را بر آن آفرید}}
* '''سوه واقعه، آیه۱۰-۱۱:'''{{عربی|وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِک الْمُقَرَّبُونَ|ترجمه= سبقت گیرندگان مقدمند، آنها مقربانند}}
* '''سوره بقره، آیه۱۳۸:''' {{عربی|صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَة|ترجمه=رنگ خدایی (بپذیرید)و چه کسی است که رنگی بهتر از رنگ خدا دارد}}
* '''سوره انعام، آیه۱۵۸:''' {{عربی|لا ینْفَعُ نَفْساً إیمانُها لَمْ تَکنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ|ترجمه=ایمان آوردن کسی که از قبل ایمان نیاورده است سودی ندارد}}


==عالم ذر در روایات اسلامی==
==عالم ذر در روایات اسلامی==
کاربر ناشناس