آیه خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه خُمس''' چهل و یکمین [[آیه]] [[سوره انفال]] است که پرداخت [[خمس|خُمس]] را [[واجب]] کرده و مصارف شش‌گانهٔ آن را بیان کرده است. این آیه هنگامی [[نزول قرآن|نازل]] شد که در بین مسلمانان در مورد تقسیم غنایم جنگی اختلاف رخ داد. اگرچه آیه در زمان جنگ و در کنار آیات [[جهاد]] نازل شده است، [[فقیه|فقیهان]] شیعه بر اساس [[حدیث|روایات]] قائل‌اند واژه غنیمت در این آیه مختص غنیمت جنگی نیست و شامل هر گونه درآمد، سود و منفعتی می‌شود و خمس به آن تعلق می‌گیرد. طبق [[فتوا]]ی مشهور فقیهان شیعه، شش سهمِ خمس، در دو دستهٔ [[سهم امام]] و [[سهم سادات]] قرار می‌گیرد.

آیه خمس آیه چهل و یکم [[سوره انفال]] است که حکم [[خمس|خُمس]] را بیان می‌کند:{{حدیث|{{قلم رنگ۱|سبز|وَ اعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شیءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیتَامَی وَ الْمَسَاکینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ إِن کنتُمْ ءَامَنتُم بِاللَّهِ وَ مَا أَنزَلْنَا عَلی عَبْدِنَا یوْمَ الْفُرْقَانِ یوْمَ الْتَقَی الْجَمْعَانِ وَ اللَّهُ عَلی کلّ شیءٍ قَدِیر}}|ترجمه= بدانید هر گونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا، و برای پیامبر، و برای ذی القربی و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایی حق از باطل، روز درگیری دو گروه (روز [[جنگ بدر]]) نازل کردیم، ایمان آورده‌اید. و خداوند بر هر چیزی تواناست}}

پس از [[غزوه بدر]] تعدادی از [[مسلمانان]] بر سر تقسیم [[غنیمت|غنایم جنگی]] مشاجره کردند و خداوند برای ریشه‌کن کردن اختلاف، غنائم را دربست در اختیار [[پیامبر(ص)]] گذاشت تا طبق صلاحدید خویش آن را میان جنگجویان تقسیم کند. پیامبر(ص) نیز غنایم را به طور مساوی بین آنان تقسیم کرد. این آیه نازل شد و بیان کرد که یک‌پنجم غنایم برای [[خدا]]، پیامبر(ص)، [[ذوی القربی|ذی القربی]]، یتیمان، مسکینان و واماندگان در راه است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج ۷، ص۱۷۲.</ref>

* ذی القربی یعنی خویشان و نزدیکان شخص؛ اما به دلیل وجود روایات فراوانی که در کتاب‌های حدیثی شیعه و اهل سنت آمده است، منظور از [[ذوی القربی|ذی القربی]] در این [[آیه]]، فقط [[امامان]] شیعه هستند.<ref>حر عاملی، وسایل الشیعه، ج ۹، کتاب الخمس؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۲۱-۲۱۸.</ref>

عالمان شیعه با تکیه بر [[روایات]] [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت(ع)]] بر این باور‌ند که مقصود از غنیمت در این آیه {{یادداشت|همان گونه که لغت‌شناسان گفته‌اند. رجوع کنید به: راغب اصفهانی، مفردات فی الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۱۵؛ابن منظور، لسان العرب، ۱۳۶۳ش، ج۱۲، ص۴۴۵.}} هر چیزی است که غنیمت شمرده شود؛ هرچند غنیمتِ از [[کفر|کفار]] در جنگ نباشد.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۹۱.</ref> [[امین الاسلام طبرسی|طبرسی]] صاحب [[مجمع البیان]] با استدلال به [[آیه]] می‌گوید علمای شیعه معتقدند خمس در هر فایده‌ای که برای انسان فراهم می‌شود، [[واجب]] است؛ اعم از اینکه از راه کسب و تجارت باشد یا از راه گنج و معدن، و یا آنکه با غواصی از دریا خارج کنند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۶۸.</ref>

# [[سهم سادات]]: این سهم به [[سادات|ساداتِ]] فقیر، یعنی یتیمان، مساکین و در راه ماندگانِ سید تعلق می‌گیرد.<ref>علامۀ حلی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۲۵.</ref>