پرش به محتوا

مدرسه علمیه جهانگیرخان (قم): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۷: خط ۳۷:


==بانی مدرسه==
==بانی مدرسه==
از بانی مدرسه چندان اطلاع دقیقی در دست نیست و نظرات مختلفی در این باره نقل شده است. فیض قمی معتقد است، بانی مدرسه و مسجد یکی است و او سلطان جانی خان،<ref group="یادداشت">جانیخان، از امرا و وزرای ایلخانی است و بعد از مرگ ابو سعید الجایتو خان در سال ۷۳۶ ق، با ملک اشرف، برادر شیخ حسنِ بزرگِ چوپانی که سر به ظلم و طغیان برداشته بود، درگیر شد و او را شکست داد. خزینه بزرگی در تحت قدرت اشرف بود که وقت تسلیم به جانیخان گفت، قصد داشتم در قم مسجدی بنا کنم که فقه کلیه مذاهب را در آن تدریس کنند. چنان که فیض استظهار داشته، جانیخان بعد از مرگ اشرف، مبلغ هنگفتی در اختیار امناء خود قرار داد و بنای مسجد بزرگ جانیخان در قم گذاشته شد و در کنار این مسجد، مدرسه جانی خان هم برپا گردید.(رجوع کنید به: گنجینه آثار قم، فیض، ص۴۶۰ – ۴۸۵)</ref> پادشاه تاتار ترکستان است.<ref>فیض،گنجینه آثار قم، ۱۳۴۸ش، ص۴۶۰ - ۴۸۵.</ref> <ref>فیض،گنجنامه، ج ۵، ص۱۶۰.</ref>
از بانی مدرسه چندان اطلاع دقیقی در دست نیست و نظرات مختلفی در این باره نقل شده است. فیض قمی معتقد است، بانی مدرسه و مسجد یکی است و او سلطان جانی خان،<ref group="یادداشت">جانیخان، از امرا و وزرای ایلخانی است و بعد از مرگ ابو سعید الجایتو خان در سال ۷۳۶ ق، با ملک اشرف، برادر شیخ حسنِ بزرگِ چوپانی که سر به ظلم و طغیان برداشته بود، درگیر شد و او را شکست داد. خزینه بزرگی در تحت قدرت اشرف بود که وقت تسلیم به جانیخان گفت، قصد داشتم در قم مسجدی بنا کنم که فقه کلیه مذاهب را در آن تدریس کنند. چنان که فیض استظهار داشته، جانیخان بعد از مرگ اشرف، مبلغ هنگفتی در اختیار امناء خود قرار داد و بنای مسجد بزرگ جانیخان در قم گذاشته شد و در کنار این مسجد، مدرسه جانی خان هم برپا گردید.(رجوع کنید به: گنجینه آثار قم، فیض، ص۴۶۰ – ۴۸۵)</ref> پادشاه تاتار ترکستان است.<ref>فیض،گنجینه آثار قم، ۱۳۴۸ش، ص۴۶۰ - ۴۸۵.</ref><ref>فیض،گنجنامه، ج ۵، ص۱۶۰.</ref>


حسین مدرسی طباطبایی ضمن نقد این دیدگاه معتقد است مدرسه جانی خان از آثار جانی خانِ شاملو، از امرای شاه صفی و شاه عباس ثانی است. طایفه شاملو، در قم خدماتی کرده‌اند که بنای مدرسه مؤمنیه از آن جمله است و از این رو احتمال می‌رود بنای مدرسه جانی خانِ قم مربوط و منسوب به جانی خان شاملو باشد.<ref>حسین مدرسی طباطبایی، «مدارس قدیم قم».</ref>
حسین مدرسی طباطبایی ضمن نقد این دیدگاه معتقد است مدرسه جانی خان از آثار جانی خانِ شاملو، از امرای شاه صفی و شاه عباس ثانی است. طایفه شاملو، در قم خدماتی کرده‌اند که بنای مدرسه مؤمنیه از آن جمله است و از این رو احتمال می‌رود بنای مدرسه جانی خانِ قم مربوط و منسوب به جانی خان شاملو باشد.<ref>حسین مدرسی طباطبایی، «مدارس قدیم قم».</ref>
خط ۴۳: خط ۴۳:
==شرایط و قوانین مدرسه==
==شرایط و قوانین مدرسه==
برخی از شرایط و قوانین مدرسه که در وقف‌نامه آن آمده به این شرح است:
برخی از شرایط و قوانین مدرسه که در وقف‌نامه آن آمده به این شرح است:
*['''یکم'''] و در حجرات مدرسه مکتب‌دار اطفال جایز نیست بنشیند.
*['''یکم'''] در حجرات مدرسه، مکتب‌دار اطفال جایز نیست بنشیند.
*['''دوم'''] و همچنین اگر از برای طلاب مهمان وارد شود زیادتر از سه شب مأذون نیست بماند.
*['''دوم'''] همچنین اگر از برای طلاب مهمان وارد شود زیادتر از سه شب، مأذون نیست بماند.
*['''سوم'''] و غیر از محصل علوم دینیه هر علم و کار دیگر هم در آنجا جایز نیست.
*['''سوم'''] غیر از محصل علوم دینیه هر علم و کار دیگر هم در آنجا جایز نیست.
*['''چهارم'''] و هر طلبه که کار نکند و درِ حجره خود را قفل کند برود و گاهی بیاید و در سرِ هر ماه مطالبه شهریه کند البته او را در مدرسه راه ندهند مگر اینکه صاحب عیال باشد و بالضروره شبها به خانه خود برود به هیچ وجه از آمدنِ روز و کارکردن، مسامحه نداشته باشد جایز است.
*['''چهارم'''] هر طلبه که کار نکند و درِ حجره خود را قفل کند برود و گاهی بیاید و در سرِ هر ماه مطالبه شهریه کند البته او را در مدرسه راه ندهند مگر اینکه صاحب عیال باشد و بالضروره شب‌ها به خانه خود برود به هیچ‌وجه از آمدنِ روز و کارکردن، مسامحه نداشته باشد جایز است.
*['''پنجم'''] و دیگر زیادتر از دو نفر در هر حجره جایز نیست منزل کند اما از برای مباحثه در روز هر قدر کم و زیاد از خارج بیایند جایز است.
*['''پنجم'''] و دیگر زیادتر از دو نفر در هر حجره جایز نیست منزل کند اما از برای مباحثه در روز هر قدر کم و زیاد از خارج بیایند جایز است.
[[پرونده:کتیبه سنگی سر در ورودی مدرسه.jpg|بندانگشتی|کتیبه سنگی سر در ورودی مدرسه]]
[[پرونده:کتیبه سنگی سر در ورودی مدرسه.jpg|بندانگشتی|کتیبه سنگی سر در ورودی مدرسه]]
خط ۵۳: خط ۵۳:
این مدرسه بارها تعمیرات اساسی شده، بنا بر آن‎چه در وقف‎نامه آمده، مدرسه قبلی به کلی از بین رفته و در نتیجه عمارت امروزین مدرسه، بنای به جای مانده از حدود سال ۱۲۸۷ق بوده، چرا که تاریخ وقف‌نامه سال ۱۳۱۷ق است.
این مدرسه بارها تعمیرات اساسی شده، بنا بر آن‎چه در وقف‎نامه آمده، مدرسه قبلی به کلی از بین رفته و در نتیجه عمارت امروزین مدرسه، بنای به جای مانده از حدود سال ۱۲۸۷ق بوده، چرا که تاریخ وقف‌نامه سال ۱۳۱۷ق است.


مدرسه از سال تجدید بنا در دوره قاجار و بعد در دوره [[پهلوی اول]] دایر بود و در زمان [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] مؤسس [[حوزه قم]] نیز در این مدرسه درس برقرار بوده است و برخی از مدرسان و اساتید همچون میرزا محمدعلی ادیب تهرانی، سدهی اصفهانی و شیخ ابوالحسن فقیهی پایین شهری در این مدرسه تدریس داشته‌اند.<ref>شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۷۰ش، ج ۲، ص۳۴۴.</ref> <ref>«گفتگو با استاد علی اصغر فقیهی»، کوثر، ش ۱۶، تیر ۱۳۷۷ش.</ref> و بنابر نقل زریاب خویی، [[امام خمینی]] نیز در این مدرسه سکونت داشته است.
مدرسه از سال تجدید بنا در دوره قاجار و سپس در دوره [[پهلوی اول]] دایر بود و در زمان [[شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] مؤسس [[حوزه علمیه قم]] نیز، در این مدرسه، درس برقرار بوده و برخی از مدرسان و اساتید همچون میرزا محمدعلی ادیب تهرانی، سدهی اصفهانی و شیخ ابوالحسن فقیهی پایین‌شهری در این مدرسه تدریس داشته‌اند.<ref>شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۳۴۴.</ref><ref>«گفتگو با استاد علی اصغر فقیهی»، کوثر، ش ۱۶، تیر ۱۳۷۷ش.</ref> و بنابر نقل زریاب خویی، [[امام خمینی]] نیز در این مدرسه سکونت داشته است.


یکی دیگر از بازسازی‌ها، در زمان [[آیت الله بروجردی]] واقع شد به گونه‌ای که زیر حجره‌ها خالی گردید تا از رطوبت ایمن باشد. کتیبه سنگی که در سر در ورودی مدرسه نصب شده است اشاره به تعمیرات سال ۱۳۷۳ ق، دارد.<ref>ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۳۲.</ref> بعد از این تعمیرات، آیت اللَّه [[سید حسین بدلا|سید حسین بُدلا]] از طرف آیت اللَّه بروجردی مسئولیت و مدیریت مدرسه را عهده‌دار شد.
یکی دیگر از بازسازی‌ها، در زمان [[آیت‌الله بروجردی]] واقع شد، به گونه‌ای که زیر حجره‌ها خالی گردید تا از رطوبت ایمن باشد. کتیبه سنگی که در سر در ورودی مدرسه نصب شده است، اشاره به تعمیرات سال ۱۳۷۳ق دارد.<ref>ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۴۳۲.</ref> بعد از این تعمیرات، [[سید حسین بدلا|سید حسین بُدلا]] از طرف آیت‌الله بروجردی مسئولیت و مدیریت مدرسه را عهده‌دار شد.


در سال‎های اخیر نیز مدرسه مجدداً تعمیرات اساسی شده است. بخش عمده این تعمیرات توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان قم و با هزینه موقوفات گسترده مدرسه انجام شده است. در طبقه فوقانی، حدود ده حجره اضافه شده و دو باب مغازه و حمام مجاور مدرسه خریداری شده و داخل مدرسه گردیده و چندین سالن و مدرَس، به صحن مدرسه اضافه شده است.
در سال‎های اخیر نیز مدرسه مجدداً تعمیرات اساسی شده است. بخش عمده این تعمیرات توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان قم و با هزینه موقوفات گسترده مدرسه انجام شده است. در طبقه فوقانی، حدود ده حجره اضافه شده و دو باب مغازه و حمام مجاور مدرسه خریداری شده و داخل مدرسه گردیده و چندین سالن و مدرَس، به صحن مدرسه اضافه شده است.
خط ۶۱: خط ۶۱:
*[http://mjqom.ir/ سایت مدرسه جهانگیرخان]
*[http://mjqom.ir/ سایت مدرسه جهانگیرخان]
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس2}}
{{پانویس۲}}
==منابع==
==منابع==
*سلیمانی آشتیانی،مهدی، وقف نامه و تاریخ مدرسه جانی‌خان قم، بهار ۱۳۸۹ - شماره ۶۹.
*سلیمانی آشتیانی،مهدی، وقف‌نامه و تاریخ مدرسه جانی‌خان قم، بهار ۱۳۸۹ - شماره ۶۹.
*ناصرالشریعه، تاریخ قم، محمدحسین، تصحیح: علی دوانی، انتشارات رهنمون، تهران، ۱۳۸۳ش.
*ناصرالشریعه، تاریخ قم، محمدحسین، تصحیح: علی دوانی، انتشارات رهنمون، تهران، ۱۳۸۳ش.
*مدرسی طباطبایی، حسین، تربت پاکان، قم، مهر، ۱۳۳۵ش.
*مدرسی طباطبایی، حسین، تربت پاکان، قم، مهر، ۱۳۳۵ش.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵

ویرایش