سید علی قاضی طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

سید علی قاضی طباطبایی، در [[۱۳ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۲۸۲ هجری قمری|۱۲۸۲ق]] ([[۹ اردیبهشت]] [[سال ۱۲۴۵ هجری شمسی|۱۲۴۵ش]]) و به نقل از برخی از تذکره نویسان در [[سال ۱۲۸۵ هجری قمری|۱۲۸۵ق]] ([[۷ فروردین]] [[سال ۱۲۴۸ هجری شمسی|۱۲۴۸ش]]) در [[تبریز]] به دنیا آمد.<ref>آقا بزرگ، ج۱، قسم۴، ص۱۵۶۵؛ روحانی نژاد، ص۲۶</ref>

خاندان وی از [[سادات طباطبایی]]، مشهور به فضل و [[تقوا]] و اغلب در کسوت روحانیت بودند و نسب‌شان به [[ابراهیم طباطبا]]، نوادۀ [[امام حسن مجتبی(ع)]]، می‌رسد.<ref>حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۳۲-۳۴، یادنامۀ عارف کبیر، ص۶</ref>

جد مادری سیدعلی، [[میرزا محسن قاضی تبریزی]] <small>(درگذشت۱۳۰۶)</small>، نیز از عالمان و [[عابدان]] بود و با [[ملا هادی سبزواری]] مصاحبت داشت.<ref>آقابزرگ، ج۱، قسم۲، ص۵۲۹؛ معلم حبیب‌آبادی، ج۳، ص۱۰۳۰؛ حبیب آبادی، ج۵، ص۱۴۷۴</ref>

قاضی در طول حیاتش ۴ زن اختیار کرد و خانوادۀ پرجمعیتی شامل ۱۱ پسر و ۱۵ دختر داشت.<ref>غفاری، ص۱۶۳؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۶</ref>

برخی از فرزندان او به علم و فضل شناخته می‌شوند؛ از جمله [[سید محمدحسن قاضی طباطبائی]] که خود از شاگردان پدرش بود و[[بحر المعارف (کتاب)|بحر المعارف]] [[عبدالصمد همدانی]] را نزد وی خواند. مجموعه‌ای ۱۰جلدی به نام [[صفحات من تاریخ الاعلام]] از تألیفات اوست که جلد اول و دوم آن را برادرش، سید محمد علی قاضی‌نیا، استاد دانشکدۀ الهیات، به فارسی ترجمه و با عنوان [[آیت الحق (کتاب)|آیت الحق]] در ۱۳۸۹ش در [[تهران]] منتشر کرده است. سید محمدحسن در جلد اول این کتاب، اشعار پدرش را جمع‌آوری و شرح کرده است.<ref>یادنامۀ عارف کبیر، ص۶، ۹</ref>

از دیگر فرزندان قاضی، سید مهدی، استادِ [[حسن حسن زاده آملی]] است.<ref>حسن‌زاده آملی، ص۸؛ صدوقی سها، ص۳۸۱؛ نک: امینی، ج۳، ۹۶۶؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۶، ۹</ref>

پسرش، سید محمدحسن قاضی، وصی او را دامادشان، [[میرزا ابراهیم شریفی]]، دانسته است.<ref>یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۵</ref> از [[حسنعلی نجابت شیرازی]]، شاگرد قاضی نیز نقل شده که وی در آخرین روزهای حیاتش [[محمدجواد انصاری همدانی]] را جانشین معنوی خود معرفی کرد.<ref>کرمی نژاد، ص۳۸</ref>

برخی [[سید محمدحسین طباطبائی]] را وصی قاضی معرفی کرده‌اند<ref>نک: یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۵</ref> اما مشهور این است که وصی رسمی قاضی، [[عباس هاتف قوچانی]] بوده است.<ref>حسینی طهرانی، روح مجرد، ص۲۳؛ صلح کل، مصاحبه با محمود قوچانی، ص۱۹۶-۱۹۷</ref>

مطرح بودن چند وصی برای قاضی، با توجه به شرایط آن زمان و دشواری ارتباطات و وضع راه‌ها، امکان داشته است و شاید وی، به همین دلایل، چند تن را برای چند منطقه و چند موضوع وصی خود معرفی کرده است.<ref>یادنامۀ عارف کبیر، ص۶، ۹؛ حسن زاده، ص۱۶۱-۱۶۲</ref>

قاضی طباطبائی مبادی علوم دینی و ادبی را در زادگاهش آموخت<ref>غروی، ج۲، ص۲۷۲</ref> و نزد پدرش [[تفسیر کشاف]] را خواند. علاوه بر پدرش، استادان دیگر وی [[موسی تبریزی]] (مؤلف حاشیۀ [[رسائل شیخ انصاری|رسائل]] [[شیخ انصاری]]) و [[محمدعلی قراچه داغی]] (مؤلف حاشیه‌ای بر [[شرح لمعه]]) بودند.

او ادبیات فارسی و عربی را نیز از شاعر نامی، [[محمدتقی نیر تبریزی]]، مشهور به حجت الاسلام، فرا گرفت.<ref>آقابزرگ،ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵؛ روحانی نژاد، ص۲۹، ۴۵</ref>

وی مدتی، به توصیۀ پدرش، برای [[تهذیب نفس]] نزد [[امام قلی نخجوانی]] شاگردی کرد.<ref>حسن زاده، ص۱۵۹، ۱۷۱-۱۷۲</ref> سپس در ۱۳۰۸، برای کسب علم به [[نجف]] هجرت کرد<ref>محمد حسن قاضی، صفحات من تاریخ الاعلام، ج۱، ص۱۸؛ روحانی نژاد، ص۲۷؛ قس آقابزرگ، ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵</ref> و در آنجا نزد [[محمد فاضل شربیانی]]، [[محمدحسن مامقانی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[آخوند خراسانی]] و [[حسین خلیلی تهرانی]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و دیگر علوم را فرا گرفت و از این جمع، حسین خلیلی تهرانی، استاد [[اخلاق]] وی نیز بود.<ref>آقابزرگ، ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵-۱۵۶۶</ref>

او همچنین برای تهذیب نفس چندین سال نزد [[سید احمد کربلایی]] و [[محمد بهاری]]، ۲تن از مبرزترین شاگردان [[ملا حسینقلی همدانی]]، شاگردی کرد.<ref>معلم حبیب‌آبادی، ج۷، ص۲۶۹۵-۲۶۹۶؛ قاضی،۱۳۸۵ش، مقدمه، ص۱۰</ref>

هرچند شهرت قاضی بیشتر به عرفان و اخلاق است، اما در حدیث و فقه و تفسیر نیز تبحر داشت.<ref>نک: حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۴، ۲۷</ref> قاضی، به‌رغم [[اجتهاد]]، در [[درس خارج]] فقه [[سید محمد کاظم یزدی]] و [[سید محمد اصفهانی]] و دیگر علمای نجف نیز شرکت می‌کرد و از وی نقل شده است که در هفت دوره [[درس خارج]] کتاب طهاره [[شیخ مرتضی انصاری]] شرکت کرده بود.<ref>حسینی همدانی، ص۴۶</ref>

او در نجف، در عرفان و اخلاق و تهذیب نفس، شاگردان متعدد و نام‌آوری پرورش داد.<ref>آقابزرگ، ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵-۱۵۶۶؛ امینی، ج۳، ص۹۶۶</ref> معمولاً جلسات درس وی خصوصی و محرمانه برگزار می‌شد.<ref>حسینی همدانی، ص۴۸؛ صدوقی سها، ص۳۸۱</ref> او در [[مدرسه هندی|مدرسۀ هندی]] حجره‌ای داشت و شاگردانش در این حجره نزد او می‌آمدند.<ref>نک: حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۳۱۸-۳۱۹؛ روحانی نژاد، ص۱۵۰</ref>

[[سید محمدحسین طباطبائی]] که خود از بستگان استادش بود و ابتدا به قاضی شهرت داشت ولی به احترام استادش، ترجیح داد که به طباطبائی مشهور شود.<ref>حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۱۳، پانویس ۱، ص۳۵</ref> وی و برادرش [[سید محمدحسن الهی]] و [[عباس هاتف قوچانی]]<ref>قاضی طباطبائی،۱۳۸۵ش، مقدمۀ سید محمد حسن قاضی، ص۷؛ روحانی نژاد، ص۵۶</ref> ۱۳سال نزد قاضی شاگردی کردند.<ref>حسینی طهرانی، روح مجرد، ص۱۰۱</ref>

[[سید هاشم موسوی حداد]]. وی ۲۸ سال شاگرد قاضی بود و استادش دربارۀ وی گفته او [[توحید]] را چنان چشیده و مس و لمس نموده که محال است چیزی بتواند در آن خللی وارد سازد.<ref>حسینی طهرانی، روح مجرد، ص۱۲-۱۳، ۱۰۱؛ نیز نک: حداد،سید هاشم موسوی</ref>

[[سید حسن اصفهانی مسقطی]]. او در [[نجف]] [[شفا (کتاب)|شفا]] و [[اسفار اربعه|اسفار]] درس می‌داد و به حکم [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[مرجع]] وقت [[شیعیان]]، و توصیۀ استادش قاضی، به ناچار از نجف به [[مسقط]] هجرت کرد.<ref>حسینی طهرانی، الله شناسی، ج۳، ص۲۸۵؛ حسینی طهرانی، روح مجرد، ص۱۰۲- ۱۰۳</ref>

[[سید ابوالقاسم خویی]]. وی از استاد خود دستورالعملی گرفت و پس از ۴۰روز، مکاشفه‌ای برایش حاصل شد و آیندۀ خود را شامل تدریس و به [[مرجع|مرجعیت]] رسیدن مشاهده کرد.<ref>فاطمی نیا، ج۲، ص۱۹۶ - ۱۹۷</ref>

*[[علی اکبر مرندی]] شانزده سال نزد قاضی شاگردی کرد.<ref>روحانی نژاد، ص۸۰</ref>

*[[محمد تقی بهجت]]<ref>نک: رخشاد، ج۱، ص۱۸۸</ref>

*[[علی محمد بروجردی]] وی دروس قاضی را تقریر می‌کرد.<ref>حسینی همدانی، ص۴۵-۴۶؛ حسن زاده، ص۱۵۶</ref>

*[[مرتضی انصاری لاهیجی]]<ref>نک: حسینی طهرانی، امام شناسی، ج۱۴، ص۲۸۰، پانویس ۱</ref>

* [[سید حسن کشمیری]]<ref>حسینی طهرانی،الله شناسی، ج۲، ص۲۸۲</ref>

* [[سید احمد کشمیری]]<ref>حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۸</ref>

* [[سید حسین بادکوبه ای]]<ref>صدوقی سها، ص۲۹۳، ۳۵۴، ۳۹۲</ref>

* [[میرزا ابراهیم سیستانی]]<ref>روحانی نژاد، ص۵۶</ref>

* [[سید احمد فهری|سید احمد فهری زنجانی]] یکی از آخرین کسانی است که محضر قاضی را درک کرد.<ref>حسینی طهرانی، روح مجرد، ص۱۴۲، پانویس ۱؛ نک: به روحانی نژاد، ص۵۶</ref>

*[[سید محمد حسینی همدانی]] بخش‌هایی از [[جامع السعادات]] [[ملا محمد مهدی نراقی]] را نزد قاضی خواند.<ref>حسینی همدانی، ص۴۴</ref>

* [[سید مرتضی فیروزآبادی]]، مؤلف [[فضائل الخمسة من الصحاح الستة]]، در همسایگی قاضی منزل داشت و در درس‌های [[اخلاق]] و [[عرفان]] وی شرکت می‌کرد و محرم اسرار استاد بود.<ref>فیروزآبادی، مقدمۀ سید محمد فیروزآبادی، ص۷- ۸</ref>

مخالفت برخی علما با وی سبب بی‌حرمتی برخی از مردم به وی شده بود، چنان‌که سجاده از زیر پایش کشیدند و همچنین او را تهدید به قتل کردند. ظاهراً علاقۀ وی به [[ابن عربی]] و [[مولوی]] و دل‌بستگی و مراودۀ یکی از صوفیان نجف [[بهار علیشاه]] با قاضی، موجب بروز این مخالفت‌ها و وارد کردن اتهام تصوف به قاضی شده بود.<ref>نک: حسینی طهرانی، روح مجرد، ص۴۲-۴۳، ۱۲۶؛ عطش، ص۲۱؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۱؛ نک: صلح کل، مصاحبه با محمود قوچانی، ص۱۹۴-۱۹۵</ref>

وی این اثر را در دو سال پایانی عمر خود و به عربی نوشت و به سبب بیماری موفق به اتمام آن نشد و فقط حدود یک‌سوم این دعا را شرح کرد که نخستین بار در ۱۳۸۴ش در [[تهران]] به چاپ رسید. او به خواندن این دعا در عصرهای [[جمعه]] ملتزم بود و جلسۀ خواندن این دعا و شرح آن در منزلش در [[نجف]] برگزار می‌شد.<ref>قاضی، ۱۳۸۵ش، مقدمۀ ناشر، ص۲- ۳</ref>

از ابتدا تا [[آیه|آیۀ]] ۹۱ [[سوره انعام|سورۀ انعام]]<ref>آقابزرگ، ج۱،قسم ۴، همانجا</ref> که ظاهراً نسخه‌ای از آن در لندن موجود است.<ref>قاضی،۱۳۸۵ ش، مقدمۀ ناشر، ص۳؛ نک: غفاری، ص۱۶۷،پانویس۱</ref> او را می‌توان پایه‌گذار شیوۀ تفسیری قرآن با قرآن دانست. ظاهراً روش او در تفسیر، در شیوۀ تفسیری شاگردش، [[سید محمدحسین طباطبائی]]، در [[تفسیر المیزان]] مؤثر بوده است.<ref>حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۷؛ روحانی نژاد، ص۳۳-۳۴</ref>

این اثر را در ۱۳۰۶ در ۲۱ سالگی به انجام رساند و در [[تهران]] چاپ سنگی شد.<ref>نک: مشار، ج۵، ص۷۶۹؛ حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۳۴؛ روحانی نژاد، ص۲۵-۲۶</ref>

قاضی علاوه بر ارشاد، بر برخی کتاب‌های دیگر نیز تعلیقات نوشته است؛ از جمله بر [[مثنوی مولوی]] و [[الفتوحات المکیة (کتاب)|فتوحات]] [[ابن عربی]]، که هیچ یک تا کنون منتشر نشده است.<ref>یادنامۀ عارف کبیر، ص۹؛ غفاری، ص۱۶۷،پانویس۱</ref>

وی در ادبیات عرب مهارت داشت و شعر نیز می‌سرود.<ref>معلم حبیب آبادی، ج۷، ص۲۶۹۴؛ حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۷</ref> [[قصیده غدیریه|قصیدۀ غدیریۀ]] او به زبان عربی، که آن را در ۱۳۱۶ش سروده است، شهرت دارد. او غدیریه‌ای هم به زبان فارسی سروده است.<ref>نک: محمد حسن قاضی طباطبائی، صفحات من تاریخ الاعلام، ج۱، ص۲۹، ۷۲-۷۵</ref>

[[سید محمد حسین طباطبائی|محمد حسین طباطبائی]] گفته است سید علی قاضی به هیچ یک از سلسله‌های [[صوفیه]] مرتبط نیست، بلکه طریقۀ عرفانی وی همان طریقۀ [[ملا حسینقلی همدانی]] و استادش [[سید علی شوشتری]] است که از آنان نیز به عارفی ناشناس به نام جولا منتهی می‌شود.<ref>نک: حسینی طهرانی، رساله لب اللباب، ص۱۴۶-۱۴۹</ref>

اما فرزندش، سید محمدحسن قاضی، پدر را بر شیوۀ سلوکی شاگردان حسین قلی همدانی نمی‌داند و از نظر او، قاضی به مسلک پدرش، سید حسین، بود. سید حسین در مکتب تربیتی [[امامقلی نخجوانی]] و امام قلی در مکتب [[سید محمد قریشی قزوینی]] و او از [[محراب گیلانی اصفهانی]] و او از [[محمد بیدآبادی]] و او از [[سید قطب الدین محمد نیریزی]]، از مشایخ [[ذهبیه]]، تعلیم یافته‌بود.<ref>صدوقی‌سها، ص۲۲۵</ref> اما از خود وی نقل شده که ارتباطش را با این سلسله رد کرده و طریقت خود را طریقت علما و فقها می‌دانست.<ref>عطش، ص۳۳۲</ref>

به نظر [[سید محمدحسین حسینی تهرانی|حسینی طهرانی]]<ref>حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ص۲۰</ref> از شاگردان [[علامه طباطبائی]]، نیز قاضی ابتدا در طریقت پدرش بود، اما پس از وفات پدرش، شاگردی [[سید احمد کربلایی]] را اختیار کرد و در طریقت حسین‌ قلی همدانی قرار گرفت.<ref>نک: غفاری، ص۸۸-۸۹</ref>

قاضی همچنین ۱۰ سال ملازم و مصاحب [[سید مرتضی کشمیری]] بود، اما در زمینۀ [[اخلاق]] و [[عرفان]] شاگرد وی به شمار نمی‌آید<ref>نک: حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۹، ۳۲۴؛ غفاری، ص۸۸-۹۰</ref> زیرا کشمیری به شدت با [[ابن عربی]] و آثارش مخالف بود و دیدگاه قاضی با او تفاوت بسیار داشت.<ref>نک: یادنامۀ عارف کبیر، ص۸-۹</ref>

قاضی وصول به مقام [[توحید]] و سیر صحیح الی الله را بدون پذیرفتن ولایت [[امامان شیعه]] و [[حضرت زهرا(س)]] محال می‌دانست.<ref>حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ص۴۰؛ روحانی نژاد، ص۸۸</ref> وی می‌گفت:

در واقع، روش سلوکی وی همان روش سلوکی حسین‌قلی همدانی بود. در این روش، سالک باید برای دفع خواطر، در شبانه‌روز دست‌کم نیم ساعت را برای توجه به نفس خود تعیین کند تا رفته رفته معرفت نفس برای او حاصل شود. به‌علاوه، باید برای رفع حجابها و موانع، به [[امام حسین(ع)]] متوسل شود.<ref>حسینی طهرانی، رساله لب اللباب، ص۱۴۹-۱۵۰</ref>

او همچنین برای از بین بردن اغراض و نیتهای نفسانی، روش احراق را توصیه می‌کرد و این طریقه را از [[قرآن کریم]] الهام گرفته بود. در این طریقه، سالک باید بداند که همه چیز ملک مطلق خداست و او [[فقر ذاتی]] دارد و این تفکر سبب سوختن تمام نیات و صفات او می‌شود، لذا به آن احراق می‌گویند.<ref>رسالۀ سیر و سلوک، شرح حسینی طهرانی، ص۱۴۷- ۱۴۸؛ حسینی طهرانی، رساله لب اللباب، ص۱۲۴- ۱۲۵</ref>

از دیگر شیوه‌های سلوکی قاضی، التزام به [[نماز]] اول وقت، [[نماز شب]]، [[تهجد]] و نیز اذکار متعددی بود که هم خود بر آنها مداومت داشت و هم شاگردانش و حتی عامۀ مردم را به آنها سفارش می‌کرد، مانند چهارصد بار یا بیشتر، گفتن [[ذکر یونسیه]] (لا إلهَ إلّا أنتَ سُبحانَکَ إنّی کُنتُ مِنَ الظّالِمینَ) همراه با خواندن [[قرآن]] در [[سجده]]، صد مرتبه خواندن [[سوره قدر]] در شبهای [[جمعه]]، مداومت بر خواندن فراوان [[سوره توحید|سورۀ توحید]]، [[دعای کمیل]] و [[زیارت جامعه]].<ref>نک: حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۶؛ روحانی نژاد، ص۸۳؛ در محضر افلاکیان، ص۷۹-۸۱، ۸۳؛ برای توضیح بیشتر دربارۀ اذکار و اعمالی که به شاگردانش توصیه می‌کرد نک: صلح کل، مصاحبه با محمود قوچانی، ۱۹۱،۱۹۸-۱۹۹</ref>

[[محمد تقی آملی]]، از شاگردان قاضی، نقل نموده که قاضی به [[زیارت]] اهل قبور بسیار توجه داشت و خود بسیار به [[وادی السلام]] می‌رفت و ساعتها در آنجا به زیارت مشغول می‌شد.<ref>حسن‌زاده آملی، ص۱۰-۱۱؛ فاطمی‌نیا، ج۳، ص۶۸-۶۹</ref> او به [[تهجد]] در [[مسجد کوفه]] و [[مسجد سهله]] علاقه‌مند بود و [[حجره]]‌ای مخصوص برای [[عبادت]] در این دو [[مسجد]] داشت<ref>حسینی طهرانی، معاد شناسی، ج۱، ص۲۳۲</ref> و رفتن به مسجد سهله خصوصاً با پای پیاده را توصیه می‌کرد.<ref>فیروزآبادی، مقدمه سید محمد فیروزآبادی، ص۸</ref>

او در سیر الی الله به داشتن استاد بسیار اهمیت می‌داد و بر آن بود که استاد باید خبیر و بصیر، خالی از هوای نفس، رسیده به معرفت الهی و [[انسان کامل]] باشد. از نظر وی، سالک اگر نصف عمر خود را در جستجوی استاد بگذراند، ارزش دارد و سالکی که استاد را دریابد، نصف راه را طی کرده است.<ref>رسالۀ سیر و سلوک، شرح حسینی طهرانی، ص۱۷۶</ref> وی همچنین عقیده داشت که سالک و عارف حتماً باید [[مجتهد]] باشد، زیرا ممکن است وقتی برخی عوالم باطنی بر وی منکشف می‌گردد وظایفی بر عهده‌اش گذارده شود که تنها [[مجتهد]] می‌تواند نحوۀ درست انجام دادن آن وظایف را در آن اوضاع دریابد.<ref>نک: صلح کل، مصاحبه با محمود قوچانی، ص۱۸۹</ref>

از میان کتابهای عرفانی نیز قاضی [[رساله سیر و سلوک (کتاب)|رساله سیر و سلوک]]، منسوب به [[بحرالعلوم]]، را بهترین کتاب عرفانی می‌دانست، اما از شاگردش [[عباس قوچانی]] و فرزندش [[محمد حسن قاضی]] نقل شده‌است که به کسی اجازۀ به‌جاآوردن برخی دستورالعمل‌های سخت این رساله را نمی‌داد.<ref>رسالۀ سیر و سلوک، مقدمۀ حسینی طهرانی، ص۱۲؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۰</ref> او به کتابهای [[فتوحات مکیه]] و [[مثنوی]] [[مولوی]] نیز علاقه‌مند بود و برخی عرفا مانند مولوی و ابن عربی را [[شیعه]] می‌دانست.<ref>حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ص۴۰- ۴۱؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۹</ref>

وی در عین حال نگهداری برخی کتابها را در خانه، همچون [[الاغانی (کتاب)|الاغانی]]، به سبب ذکر اخبار خوانندگان و نوازندگان و بیان فسادها و [[لهو]] و لعب‌های آنان، موجب نحوست می‌دانست.<ref>نک: فاطمی نیا، ج۱، ص۵۲-۵۳</ref>

[[آقابزرگ]] که سالها با قاضی دوستی و مراوده داشته، وی را با صفاتی چون استقامت، کرامت و شرافت ستوده است.<ref>آقابزرگ، ج۱، قسم ۴، ص‌۱۵۶۶</ref>قاضی استقامت در طلب خداوند را عامل درک [[اسم اعظم]] و لایق اسرار ربوبی شدن می‌دانست.<ref> قاضی،۱۳۸۵ش، مقدمه، ص۱۱-۱۲</ref> وی، در عین فقر و ساده‌زیستی، با [[ریاضت]]‌های سخت و غیر شرعی مخالف بود و اعتقاد داشت که سالک باید به جسم هم رسیدگی کند، زیرا جسم مرکب روح است، ازاین‌رو به وضع ظاهری خود اهمیت می‌داد و معمولاً عطر می‌زد و لباس سفید و تمیز می‌پوشید و به حسن‌خلق و نیکوکاری سفارش می‌کرد.<ref>حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۹۹؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۰؛ نک: غفاری، ص۱۶۳- ۱۶۵</ref>

از قاضی [[کرامت|کراماتی]] نقل کرده‌اند، مانند [[طی الارض]]، میراندن مار با استفاده از نام اَلمُمیت خداوند<ref>نک: حسینی طهرانی معاد شناسی، ج۱، ص۲۳۱-۲۳۵؛ همو مهر تابان، ص۳۷۰-۳۷۱</ref>، زنده شدن مرده به دعای وی، خبر دادن از احوال و افکار و حالات و افعال اشخاص، خبر دادن از آینده از جمله خبر دادن از [[مرجعیت]] [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و پیش‌گویی زمان مرگ خود، و ساطع شدن نور از وی در حال [[نماز]].<ref>فاطمی‌نیا، ج۳، ص۹۸- ۹۹، ۱۱۲- ۱۱۴؛ روحانی نژاد، ص۱۴۸، ۱۵۰-۱۵۳</ref>

از [[آیت الله خویی]] نیز نقل شده که حوادث مافوق طبیعی در مرگ سید علی قاضی رخ داده است.<ref>موسوی، ص۶۰</ref>

همچنین گفته شده که کراماتی نیز از قبر وی به ظهور رسیده است.<ref>نک: در محضر افلاکیان، ص۶۶-۶۷</ref>

او وقت [[مغرب شرعی]] را استتار قرص خورشید می‌دانست.<ref>حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۹۹؛ حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ص۲۳۰</ref>

او به دامادش [[میرزا ابراهیم شریفی]] و به [[سید محمد حسین طباطبائی]] پیشنهاد کرد که سیرۀ نبوی شیعی بنویسند، چون غالب سیره‌ها تألیف غیر شیعه‌اند. او به شاگردانش توصیه می‌کرد که یک دوره [[تاریخ اسلام]] را، از ولادت [[پیامبر(ص)]] تا ولادت [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان عجل الله تعالی فرجه]] بخوانند.<ref>نک: یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۲، ۱۴</ref>

وی همچنین شاگردانش را به مطالعۀ [[فلسفه]] و [[عرفان نظری]] تشویق می‌کرد و شاگردش، عباس قوچانی، تنها کسی بود که در [[نجف]] در آن دوره فلسفه درس می‌داد.<ref>صلح کل، مصاحبه با محمود قوچانی، ص۱۸۲،۱۸۵</ref>

قاضی در سال‌های آخر عمر به بیماری استسقا مبتلا شد و در [[۶ ربیع‌الاول]] ۱۳۶۵ ق، برابر [[۲۰ بهمن]] ۱۳۲۴ش درگذشت.<ref>[http://www.seiedalighazi.ir/main/index.php?option=com_content&view=article&id=336:1391-08-28-12-58-30&catid=60:1391-01-31-21-17-33&Itemid=156 سابقه سجل احوال آیت الله قاضی]</ref> [[سید جمال‌الدین گلپایگانی]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند و در [[وادی السلام]]، نزدیک مقام [[امام زمان(عج)]] در کنار پدرش به خاک سپرده شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج۱، قسم۴، ص۱۵۶۵-۱۵۶۶؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص۱۴- ۱۵؛ قس معلم حبیب‌آبادی، ج۷، ص۲۶۹۶، که روز وفات را ۴ ربیع الاول نوشته است.</ref>

*آقا بزرگ طهرانی، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع شر،ج۱،نجف،۱۳۷۳/۱۹۵۴م

* همو، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر،۲/۱، القسم الرابع من الجزء الاول،نجف ۱۳۸۱ /۱۹۶۲ م.

* محمد هادی امینی، معجم رجال الفکر والادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۴۱۳/۱۹۹۲م.

* صادق حسن زاده و محمود طیار مراغی، اسوۀ عارفان گفته‌ها و ناگفته‌ها دربارۀ عارف کامل علامه میرزا علی آقا قاضی تبریزی، قم۱۳۸۳ش.

* حسن حسن-زاده آملی، «علامه طباطبائی در منظرۀ عرفان نظری و عملی»، کیهان اندیشه،ش ۲۶، مهر و آبان ۱۳۶۸ش.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، الله شناسی، مشهد ۱۴۲۳.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، امام شناسی، ج۱۴، مشهد ۱۴۲۵.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، مشهد ۱۴۲۸.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، رساله لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب، مشهد ۱۴۲۶.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، روح مجرد: یادنامه موحد عظیم و عارف کبیر حاج سید هاشم موسوی حداد، مشهد ۱۴۲۷.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، معاد شناسی، ج۱، تهران ۱۴۰۲.

* سید محمدحسین حسینی طهرانی، مهر تابان، مشهد ۱۴۲۳.

* سید محمد حسینی همدانی، مصاحبه با استاد آیت الله حسینی همدانی (نجفی)، حوزه، سال ۵،ش ۶، شماره مسلسل ۳۰، بهمن و اسفند ۱۳۶۷ش.

* خانبابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تاکنون، [تهران] ۱۳۴۳ش.

* در محضر افلاکیان، گروه تحقیقاتی الغدیر، تهران ۱۳۸۹ش.

* محمدحسین رخشاد، در محضر حضرت آیت¬الله العظمی بهجت، قم ۱۳۸۹ش.

* رساله سیر و سلوک منسوب به [[بحرالعلوم]]، چاپ سید محمد حسین حسینی طهرانی، تهران ۱۳۶۰ش.

* حسین روحانی نژاد، بحر خروشان: شرح حال عالم ربانی سید علی قاضی، تهران ۱۳۸۷ش.

* منوچهر صدوقی سها، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، تهران ۱۳۸۱ش؛ صلح کل (مجموعه‌ای از ناگفته‌ها در مورد زندگی آیت الله سید علی قاضی در مصاحبه با فرزندان ایشان)، از سوی جمعی از نویسندگان، تهران۱۳۸۲ش.

* عطش (ناگفته‌هایی از سیر توحیدی کامل عظیم حضرت آیت الله سید علی قاضی طباطبائی)، هیئت تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، تهران ۱۳۸۳ش.

* سید محمد غروی، مع علماء النجف الاشرف، بیروت ۱۴۲۰/۱۹۹۹م.

* حسین غفاری، فلسفه عرفان شیعی، تهران ۱۳۸۳ش.

* سید عبدالله فاطمی‌نیا، نکته‌ها از گفته‌ها گزیده‌ای از سخنرانی‌های استاد فاطمی نیا، مشهد ۱۳۸۶ش.

* سید مرتضی فیروزآبادی، فضائل پنج تن علیهم‌السلام در صحاح ششگانه اهل سنت، ترجمه محمدباقر ساعدی، قم ۱۳۷۳ش.

* سید علی قاضی طباطبائی، شرح دعای سمات، تهران ۱۳۸۵ ش.

* سید محمد حسن قاضی طباطبائی، صفحات من تاریخ الاعلام، [قم] [بی‌تا].

* مصطفی کرمی نژاد، در کوی بی¬نشان¬ها، قم ۱۳۷۷ش.

* محمدعلی معلم حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج۳، اصفهان ۱۳۵۱ش.

* محمدعلی معلم حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج۵، اصفهان [بی‌تا].

* محمدعلی معلم حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج۷، اصفهان ۱۳۷۴ش.

* تقی‌ بن حسین موسوی، قدوه العارفین: سیره العارف الکبیر سید حسن المسقطی الموسوی وکراماته، بیروت ۱۴۲۸/۲۰۰۷م.

* یادنامه عارف کبیر سید علی قاضی، زیر نظر مهدی پروین‌زاد، کیهان فرهنگی،ش ۲۰۶، آذر ۱۳۸۲ش.