زیارت‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زیارت‌نامه'''، متنی که به قصد [[زیارت]] یکی از [[معصومان]]، [[امامزاده|امامزادگان]] و یا برخی بزرگان دین خوانده می‌شود. این متن بیشتر جنبه [[دعا]]یی دارد و دربردارنده [[سلام]] و احترام بر صاحب قبر است. زیارتنامه‌های رسیده از [[اهل بیت]] عمدتا دارای محتوایی از معارف و عقائد صحیح اسلامی هستند و یکی از منابع معارف [[شیعه|شیعی]] به شمار می‌آید. بعضی از این زیارتنامه‌ها به دلیل سند یا محتوای خاص خود اهمیت و شهرت بیشتری دارند؛ مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت جامعه کبیره]]، [[زیارت امین‌الله]]، [[زیارت وارث]]، [[زیارت آل یس]]، [[زیارت جامعه ائمة المؤمنین]].

==مأثوره و غیر مأثوره==

زیارت‌نامه‌هایی که سند آنها به یکی از [[معصومین]] برسد، مانند [[زیارت امین الله]]، [[جامعه کبیره]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت اربعین]]،<ref>طوسی، تهذیب (۱۴۰۷ق)، ج۶، ص۱۱۳</ref> به عنوان زیارت‌نامه مأثوره شناخته می‌شوند. زیارت‌نامه‌هایی که سند آن‌ها به معصومان نرسد، زیارت‌نامه غیر مأثوره نام دارند. برخی [[زیارت رجبیه امام حسین(ع)]] را غیر مأثوره می‌دانند.<ref>شمس‌الدین، انصارالحسین، ۱۴۰۷ق، ص۱۵۵.</ref>

== زمان و مکان ==

بسیاری از زیارت‌نامه‌ها جهت خواندن در کنار مزار آن معصوم هستند؛ اما برخی از زیارت‌نامه‌ها نیز جهت زیارت فرد معصوم از راه دور صادر شده‌اند، برای مثال علامه مجلسی در [[زاد المعاد]]، زیارتی را در ضمن اعمال روز [[میلاد پیامبر]] نقل می‌کند که اگر فرد بخواهد از راه دور پیامبر را زیارت کند آن را بخواند.<ref>مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۲۶۰.</ref> برخی زیارت‌نامه‌ها را نیز می‌توان از فاصله دور خواند؛ برای مثال درباره زیارت عاشورا آمده است که فرد هم می‌تواند آن را هنگام زیارت قبر حضرت بخواند و هم از راه دور با خواندن آن، امام حسین را زیارت کند.<ref>مفاتیح الجنان.</ref>

و یا [[زیارت اربعین]] که زیارت مخصوص امام حسین(ع) در [[اربعین حسینی|روز اربعین]] است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۶۴۲</ref> اما برخی از زیارت‌ها را می‌توان در هر زمان خواند، مانند [[زیارت‌های جامعه]] که با آنها می‌توان هر امامی را در هر زمانی زیارت کرد. همچنین درباره زیارت امین‌الله که زیارت مخصوص [[حضرت علی(ع)]] در روز [[عید غدیر]] است نیز گفته شده است که می‌توان آن را نزد قبور هر یک از ائمه(ع) خواند.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۴۸۷.</ref>

== محتوا==

زیارت‌نامه غالبا با سلام و [[صلوات]] بر صاحب قبر و پیشوایان دینی آغاز می‌گردد.<ref>طوسی، تهذیب، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۱۱۳.</ref> و در آن به جایگاه صاحب قبر و مفاهیمی مانند محبت، مودت، موالات، اطاعت، [[شفاعت]]، [[توسل]]، وفا، دعوت، تسلیم، تصدیق، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[جهاد]]، [[تولی]]، [[تبری]] و [[لعن]]<ref>طوسی، تهذیب، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۱۱۳.</ref> اشاره می‌شود.

# تعلیم معارف دینی و الهی: در زیارتنامه، [[خدا]] و [[اسما و صفات الهی|صفات او]] به طور صحیح معرفی می‌شود و نیز مقام ولایت پیامبر و ائمه تبیین می‌گردد و این خود نوعی آموزش و تعلیم عقائد و معارف صحیح به شیعیان است.

# مطالبی که به زائر می‌آموزد چه بگوید، چه بخواهد و چگونه باشد:

# بیان ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها: در زیارتنامه‌ها اصول جهت گیری صحیح و بایسته در غالب ارزش (در توصیف امامان) و ضد ارزش(در توصیف دشمنان امامان) مطرح می‌گردد تا راه صحیح از باطل شناخته شود. چند نمونه از این ارزشها عبارتند از:

## اقامه [[نماز]]؛ (اشهد أنک قد اقمت الصلوة) گواهی می‌دهم که تو نماز را به پا داشتی

## [[جهاد]] در راه خدا؛ (أشهد أنک جاهدت فی الله حقّ جهاده)؛ شهادت می‌دهم تو حق [[جهاد]] را انجام دادی

## پیروی از [[سنت]] پیامبر(ص)؛ (واتبعت سنن نبیک)؛ افتخار تو‌ای امام معصوم این است که تابع سنت‌های رسول الله بودی

چند نمونه از ضد ارزش‌های اشاره شده در [[زیارت عاشورا]] عبارت‌اند از:

# ظلم به اهل بیت: (لعن الله أمة قتلتکم)، کمک به ظالمان اهل بیت: (لعن الله الممهدین لهم بالتمکین من قتالکم)، وحتی رضایت داشتن به ظلم به اهل بیت: (لعن الله أمة سمعت بذلک فرضیت به)

== کتاب‌ها==

* [[البلد الامین و الدرع الحصین (کتاب)|بلد الامین]] (قرن نهم)

* جلد ۱۰۱ [[بحارالانوار]]، کتابٌ فی المَزار (قرن یازدهم)؛ به زیارت‌نامه‌هایی که از معصومین نقل شده در ۶۴ باب اختصاص دارد.

== پانویس ==

* طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، مصحح: حسن موسوی خرسان، درالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.

* قمی، عباس، مفاتیح الجنان، قم، مشعر، ۱۳۸۷ش.